ΘΕΑΤΡΟ ΠΗΓΑΣΟΣ «Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΜΑΡΑ»
Για ένα δύσκολο φιλόσοφο πολιτικό έργο μάς είχαν προετοιμάσει οι συντελεστές του Θέατρου Πήγασος. Πιστοί στη γραμμή τους, να παραμένουν δηλαδή ένα εργαστήρι δημιουργικών θεατρικών πρακτικών αλλά και καινοτόμος πυρήνας ριζοσπαστικών ιδεών μάς έδειξαν το περασμένο Σάββατο τη νέα δουλειά τους. Πρόκειται για το έργο του Πέτερ Βάις «Η δολοφονία του Μαρά», που διαδραματίζεται 20 χρόνια μετά τη Γαλλική Επανάσταση μέσα στο χώρο των λουτρών του ψυχιατρικού ασύλου του Σαραντόν.
O Πέτερ Βάις γράφει το έργο το 1964 και το τιτλοφορεί «Η καταδίωξη και η δολοφονία του Ζαν Πωλ Μαρά όπως παίχτηκε από τον θεατρικό όμιλο του ασύλου του Σαραντόν με την διεύθυνση του κυρίου ντε Σαντ».
Έτσι λοιπόν το πλαίσιο της παράστασης τοποθετείται ως εξής:
Βρισκόμαστε στα 1808. Σχεδόν είκοσι χρόνια μετά τον μεγάλο ξεσηκωμό του 1789, και ο Ναπολέων Βοναπάρτης έχει πια γίνει Αυτοκράτωρ Ναπολέων. O επαναστάτης Ζαν Πωλ Μαρά είναι νεκρός εδώ και δεκαπέντε χρόνια, δολοφονημένος μέσα στο λουτρό του από την Σαρλότ Κορνταί. Και ο Μαρκήσιος ντε Σαντ, έγκλειστος στο άσυλο του Σαραντόν (αποτέλεσμα της σκανδαλώδους και ακόλαστης ζωής και γραφής του) γράφει και σκηνοθετεί το έργο του -ένα έργο που θα του επιτρέψει να έρθει σε διάλογο με τον Ζαν Πωλ Μαρά- χρησιμοποιώντας ως ηθοποιούς τους συντρόφους του στο εγκλεισμό ψυχασθενείς του ασύλου.
Αυτό το πλαίσιο -βασισμένο σε ιστορικά γεγονότα, διότι όντως ο Μαρκήσιος πέρασε τα τελευταία 11 χρόνια της ζωής του στο Σαραντόν, όπου χρησιμοποιώντας ως ηθοποιούς τους τρόφιμους έδινε παραστάσεις τις οποίες με σκανδαλισμένο ενδιαφέρον παρακολουθούσε η καλή κοινωνία του Παρισιού- δίνει την ευκαιρία στον Βάις να βάλει αντιμέτωπους από τον μια τον εκφραστή της απόλυτης επανάστασης Μαρά και από την άλλη τον εκφραστή του απόλυτου ατομικισμού Μαρκήσιο ντε Σαντ, πραγματοποιώντας μια συνάντηση που ποτέ δεν έγινε, μια και οι δυο άντρες παρ όλο που έζησαν την ίδια εποχή μάλλον δεν συναντήθηκαν ποτέ.
Και η συνάντηση των δύο πόλων αυτής της αντιπαράθεσης -το Εγώ απέναντι στο Εμείς- πραγματοποιείται μέσα από μια διαδικασία αναπαράστασης του πρόσφατου ιστορικού παρελθόντος, ενός παρελθόντος που ο καθένας από τους «τρελούς» ηθοποιούς της παράστασης βίωσαν στο πετσί τους. Πρόκειται ίσως για μια από τις 2-3 καλύτερες παραστάσεις του θιάσου. Ο Χάρης Αμανατίδης πιστός στις απόψεις του δασκάλου του Θόδωρου Τερζόπουλου μας έδωσε ένα έργο στηριγμένο στη σωματική υπόσταση των ηθοποιών.
Οι ηθοποιοί δεν παίζουν απλώς αλλά συμμετέχουν σχεδόν βιολογικά, με τον ιδρώτα και τα κύτταρά τους σε εγρήγορση, βοηθώντας να αναπαρασταθεί αυτό που κάποτε συνέβη σαν να ήταν τώρα. Βασισμένος στην άψογη, στακάτη και αλάνθαστη σχεδόν προφορά των ηθοποιών του (Τίνα Ιωαννίδου, Χριστίνα Μπόμπολη, Δανάη Αμανατίδου, Σπύρος Αναγνώστου), μετέδωσαν την οδύνη των Μαρά και Σαντ (Κώστας Παπουτσίδης και Γιώργος Μπαλιάκας) αλλά και τη δύναμη, τη σωματική δύναμη, που κρύβουν οι μεγάλες ιδέες κάθε εποχής. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Τερζόπουλος ανεβάζει τόσο ευρωπαίους δραματουργούς επιπέδου Χάινερ Μύλλερ όσο και έλληνες τραγικούς ακριβώς επειδή και οι δύο διαθέτουν αυτό το ρίγος που απαιτείται για τον διάλογο του ανθρώπου με την ιστορία του.
Η παράσταση κατορθώνει χάρη και στα σκηνικά -κοστούμια της Βέτας Χαϊλατζίδου (λιτά και λειτουργικά) να απογειώσει τον θεατή, τον αναγκάζει να αναμετρηθεί με τον πόνο πασχόντων, ακραίων ανθρώπων σε μια κοινωνία με πολλές ομοιότητες –παρά την απόσταση των δύο αιώνων—με τη σημερινή τρέλα των κατατρεγμένων και μονίμως υποτελών στα κυρίαρχα συμφέροντα τάξεων. Ένα διιστορικό μάθημα για σύγχρονους απαιτητικούς θεατές.
Αντώνης Κάλφας