Φ. Μπαραλιάκος: Ερώτηση για τη στήριξη της διά βίου εκπαίδευσης των ΑμεΑ με 12 ακόμη βουλευτές της ΝΔ

Στα πλαίσια του Κοινοβουλευτικού ελέγχου ο Βουλευτής Πιερίας Φώντας Μπαραλιάκος και άλλοι 12 συνάδελφοί του στη ΝΔ κατέθεσαν ερώτηση προς την Υπουργό Παιδείας κα Ν. Κεραμέως και τον Υπουργό Εργασίας & Κοινωνικών Υποθέσεων κ. Ι. Βρούτση.

Με την ερώτησή τους οι 13 βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας  αναδεικνύουν το σημαντικό κενό στο εκπαιδευτικό σύστημα για άτομα με σοβαρές αναπηρίες, όπως είναι οι απόφοιτοι των Εργαστηρίων Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης & Κατάρτισης (ΕΕΕΕΚ).

Ειδικότερα, επισημαίνουν πως στην Ελλάδα  λειτουργούν εκπαιδευτικές δομές ΑμεΑ σε πρωτοβάθμιο επίπεδο (Ειδικά Νηπιαγωγεία & Δημοτικά) και δευτεροβάθμιο επίπεδο (ΕΕΕΕΚ & ΕΕΛ), μέχρι την ηλικία των 20-22 ετών. Ωστόσο, οι μαθητές των ΕΕΕΕΚ είναι στην πλειονότητά τους άτομα με σοβαρές αναπηρίες και βαριά νοητική υστέρηση. Με την αποφοίτησή τους από τα ΕΕΕΕΚ επιστρέφουν στο οικογενειακό τους περιβάλλον και αποκόπτονται από οποιαδήποτε περαιτέρω πρόσβαση σε εκπαίδευση, επαγγελματική φροντίδα ή κατάρτιση. Ως εκ τούτου υφίσταται ασυνέχεια στην εκμάθηση δεξιοτήτων, παύση στην προετοιμασία τους για αυτόνομο βίο, σταδιακή απώλεια των κεκτημένων στις σπουδές τους και ψυχολογική- σωματική επιβάρυνση. Επιπλέον, σε πολλές περιπτώσεις το οικογενειακό περιβάλλον αδυνατεί να παρέχει επαρκή φροντίδα, λόγω σοβαρών προβλημάτων που και αυτό αντιμετωπίζει.

Για τους λόγους αυτούς, 36 σύλλογοι γονέων & κηδεμόνων μαθητών ΕΕΕΕΚ σε όλη την χώρα έχουν κινητοποιηθεί τα τελευταία χρόνια, προκειμένου να δημιουργηθεί μια νέα μετα-γυμνασιακή δομή διά βίου εκπαίδευσης, εργασίας και φροντίδας, η οποία να αποτελεί συνέχεια των ΕΕΕΕΚ και να περιλαμβάνει διδασκαλία βασικών μαθημάτων, καθώς και ποικίλες δραστηριότητες εργασιοθεραπείας, φυσικοθεραπείας, ψυχοκινητικής αγωγής, ιπποθεραπείας, κλπ.

Σε αυτό το κοινωνικό αίτημα ανταποκρίνονται οι ερωτώντες βουλευτές, αποσκοπώντας στην περαιτέρω ανάδειξη του ζητήματος και στην δρομολόγηση λύσεων από την πλευρά των αρμόδιων υπουργείων.

Ακολουθεί το κείμενο της ερώτησης:

Αξιότιμοι κύριοι υπουργοί,

Η ελληνική πολιτεία, αναγνωρίζοντας τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία στην εκπαίδευση, όπως αυτά απορρέουν από το Σύνταγμα της χώρας, αλλά και από την Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, έχει αναλάβει την ευθύνη να διασφαλίζει ότι τα άτομα με αναπηρία θα έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, την επαγγελματική κατάρτιση, την εκπαίδευση ενηλίκων και τη διά βίου μάθηση, χωρίς διακρίσεις και σε ίση βάση με τους άλλους.

Σε αυτό το πλαίσιο, στη χώρα μας λειτουργούν εκπαιδευτικές δομές για τα ΑμεΑ, οι οποίες αφορούν αφενός στην Πρωτοβάθμια Ειδική Εκπαίδευση (Ειδικά Νηπιαγωγεία & Ειδικά Δημοτικά Σχολεία) και αφετέρου στη Δευτεροβάθμια Ειδική Εκπαίδευση [Ειδικά Εργαστήρια Επαγγελματικής Εκπαίδευσης & Κατάρτισης (ΕΕΕΕΚ) και Ειδικά Επαγγελματικά Γυμνάσια & Λύκεια (ΕΕΛ)]. Στα ΕΕΕΕΚ εγγράφονται μαθητές με βαριές αναπηρίες και βαριά νοητική υστέρηση, ενώ στα ΕΕΛ εγγράφονται μαθητές με ελαφρύτερες αναπηρίες και ήπια νοητική υστέρηση. Χαρακτηριστικό στοιχείο της διαφοροποίησης ανάμεσα στους μαθητές ΕΕΕΕΚ και τους μαθητές ΕΕΛ είναι το γεγονός ότι οι δεύτεροι συμμετέχουν σε προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις στα γνωστικά αντικείμενα που διδάσκονται, ενώ οι πρώτοι δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν σε αντίστοιχες δοκιμασίες.

Τα ΕΕΕΕΚ έχουν υποχρεωτικές παρουσίες και είναι εξατάξια, ωστόσο η φοίτηση σε αυτά διαρκεί συνήθως από 6-8 έτη και εξαρτάται από την ηλικία της πρώτης εγγραφής, τη συνέπεια και συνέχεια της φοίτησης, κλπ. Οι μαθητές διδάσκονται μαθήματα Γενικής Παιδείας (π.χ. Γλώσσα, Μαθηματικά, Γυμναστική, Μουσική, Καλλιτεχνικά, κλπ.), καθώς και αποκτούν γενικές κοινωνικές δεξιότητες, δεξιότητες ανεξάρτητης διαβίωσης και προ-επαγγελματικές δεξιότητες, ενώ συνήθως παράλληλα συμμετέχουν και σε εργαστηριακά μαθήματα (π.χ. Κηπουρική, Μαγειρική, Αργυροχρυσοχοΐα, κλπ.). Ουσιαστικά τα ΕΕΕΕΚ αποτελούν μια φυσική συνέχεια των Ειδικών Νηπιαγωγείων και Ειδικών Δημοτικών Σχολείων και παρέχουν εκπαίδευση σε πολλαπλά επίπεδα και στάδια, έως την ηλικία των 20-22 ετών.

Δεδομένου όμως ότι οι μαθητές των ΕΕΕΕΚ είναι στην πλειοψηφία τους άτομα με βαριά νοητική υστέρηση και διάφορα σύνοδα σύνδρομα, όπως μη λειτουργικός αυτισμός ή σύνδρομο Down, με την αποφοίτησή τους από τα ΕΕΕΕΚ, δεν μπορούν να διαβιώσουν και να εργαστούν αυτόνομα και αναγκάζονται να επιστρέψουν στο στενό οικογενειακό τους περιβάλλον, χωρίς καμία περαιτέρω παροχή εκπαίδευσης, επαγγελματικής φροντίδας ή κατάρτισης. Σε αυτό ακριβώς το σημείο ανακύπτει ένα πολύ σοβαρό και ιδιαίτερο ζήτημα, που δύναται να καταστεί απειλητικό ακόμα και για την ίδια τους την ζωή.

Τι θα συμβεί σε ένα ΑμεΑ εάν η οικογένειά του πάψει να είναι σε θέση να το φροντίσει; Πώς θα αποφευχθεί ο εγκλεισμός σε ίδρυμα; Πώς θα διατηρηθούν οι γνώσεις, οι ικανότητες και οι δεξιότητες που έχουν έως τώρα κατακτηθεί μέσω της φοίτησης σε οργανωμένα εκπαιδευτικά πλαίσια; Σε περίπτωση που βρεθεί νέα δομή εκπαίδευσης ή απασχόλησης, πώς θα διασφαλιστεί ότι θα υπάρχει συνέχεια της έως τώρα εκπαίδευσης και θα γίνεται χρήση των όποιων δεξιοτήτων έχουν έως τώρα κατακτηθεί; Πώς θα αποφευχθούν η σύγχυση, η αβεβαιότητα και η θλίψη, η περαιτέρω σωματική και ψυχολογική επιβάρυνση που συνήθως φέρνει ο εγκλεισμός στο σπίτι ή σε ένα άσυλο; Πώς θα μπορέσουν αυτά τα άτομα να αποφύγουν την κοινωνική απομόνωση που τους προδιαγράφει η βαριά νοητική τους αναπηρία και πώς θα μπορέσουν γίνουν μέρος της κοινωνικής πραγματικότητας, με βάση όμως τις πραγματικές τους δυνατότητες;

Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό για τους μαθητές των ΕΕΕΕΚ ότι στην συντριπτική τους πλειονότητα δεν επιθυμούν να απέχουν καμία ημέρα από τις σχολικές τους δραστηριότητες, ακόμα και όταν πρόκειται για τις θεσμοθετημένες αργίες και διακοπές. Το σχολείο είναι για αυτούς το πλαίσιο που τους απασχολεί δημιουργικά, που τους εκπαιδεύει, που τους συνοδεύει στην καθημερινότητά τους, που τους εντάσσει σε ένα πολύ σημαντικό κοινωνικό περιβάλλον, που τους γεμίζει χαρά, ικανοποίηση, δημιουργικότητα και που εντός του βιώνουν την ανθρώπινη επαφή, δημιουργούν σχέσεις και γεύονται μια όσο το δυνατόν πιο πλήρη και ικανοποιητική εμπειρία ζωής. Το εκπαιδευτικό τους πλαίσιο είναι για αυτούς μια δεύτερη οικογένεια, με την οποία πηγαίνουν εκδρομές, παρακολουθούν θεατρικές παραστάσεις, πραγματοποιούν επισκέψεις, συμμετέχουν σε εκθέσεις, γιορτές, χορωδίες, ομάδες και δράσεις, μαθαίνουν να κυκλοφορούν με ασφάλεια, αποκτούν εφόδια ώστε να αυξήσουν τον βαθμό αυτονομίας τους, μαθαίνουν να επικοινωνούν καλύτερα και εν τέλει κοινωνικοποιούνται και σταδιακά εντάσσονται πληρέστερα στο κοινωνικό σύνολο. Πώς μπορούν να αναπληρωθούν όλες αυτές οι θετικές επιδράσεις, όταν μετά την αποφοίτηση από το ΕΕΕΕΚ ακολουθούν οι περιορισμοί ενός στενού οικογενειακού πλαισίου ή, ακόμα χειρότερα, ενός εγκλεισμού σε ίδρυμα;

Με βάση την ανωτέρω προσέγγιση γίνεται φανερό ότι υφίσταται μια έντονη κοινωνική ανάγκη για τη σύσταση μιας νέας μετα-γυμνασιακής δομής διά βίου εκπαίδευσης, εργασίας και φροντίδας των αποφοίτων των ΕΕΕΕΚ. Μια τέτοια δομή θα μπορούσε να υπάγεται διοικητικά στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, η φοίτηση σε αυτή να είναι διά βίου και ουσιαστικά να αποτελεί συνέχεια των ΕΕΕΕΚ, με τα οποία να σχετίζεται οργανωτικά και διοικητικά, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ομαλή μετάβαση από τη μία δομή στην επόμενη. Στο γνωστικό αντικείμενο θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται δραστηριότητες διδασκαλίας βασικών μαθημάτων, εργασιοθεραπείας, λογοθεραπείας, εργοθεραπείας, φυσικοθεραπείας, ιπποθεραπείας, ψυχοκινητικής και μουσικής αγωγής, αθλητισμού και φυσικής αγωγής, παραγωγής, τυποποίησης και διάθεσης βιοτεχνικών προϊόντων, καλλιέργειας γεωργικών προϊόντων, ζαχαροπλαστικής, κ.ο.κ. Επιπλέον θα μπορούσε να δημιουργηθεί το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο έτσι ώστε να συνάπτονται συμβάσεις συνεργασίας με τοπικές επιχειρήσεις, προκειμένου να γίνεται απορρόφηση και περαιτέρω προώθηση των προϊόντων της παραγωγής ή της μεταποίησης.

Κατόπιν των ανωτέρω, ερωτάσθε:

1. Ποιες πολιτικές προτίθεστε να εφαρμόσετε προκειμένου να βελτιωθεί η κοινωνική και παραγωγική ενσωμάτωση των ΑμεΑ στο κοινωνικό σύνολο;
2. Ποιος είναι ο σχεδιασμός του υπουργείου σας για την διά βίου εκπαίδευση, φροντίδα και εργασία των αποφοίτων των ΕΕΕΕΚ;
3. Εντάσσεται στα σχέδιά σας η δημιουργία μιας νέας μετα-γυμνασιακής δομής, όπως περιγράφεται ανωτέρω;