Αναζητώντας στα Πιέρια την ξυλεία για των αρχαίων τριήρεων
Τα Πιέρια όρη είναι γνωστά για την μοναδική και πλούσια ποικιλία στη βλάστηση, για τους μύθους και την ιστορία τους, τις σύγχρονες υποδομές αναψυχής και αγροτουρισμού και γι αυτό δέχονται καθημερινά πολλούς επισκέπτες. Την Κυριακή 8 Σεπτεμβρίου τα Πιέρια, επισκέφτηκε μια ομάδα επιστημόνων και ερευνητών με ένα πολύ συγκεκριμένο σκοπό και πολύ σημαντικό για τον τόπο και την ιστορία του, αν τελικά ευδοκιμήσει αυτή η προσπάθεια. Έχοντας ως δεδομένο ότι η αρχαία πόλη – λιμάνι της Μεθώνης ήταν κέντρο εμπορίας ξυλείας για την ναυπήγηση πλοίων (τριήρεων και άλλων αρχαίων εμπορικών και πολεμικών πλοίων) αλλά και κουπιών από τα δάση της Πιερίας, η ομάδα αναζήτησε στο δάσος της Ρητίνης στα Πιέρια τα είδη ξύλου που χρησιμοποιούσαν εκείνη την εποχή, πριν 2500 περίπου χρόνια.
Ποια ήταν η Ομάδα
Επικεφαλής της ομάδας των επιστημόνων και των ερευνητών ήταν ο καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας και Επιγραφικής, πρόεδρος του Τμ. Φιλολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης κ. Ιωάννης Τζιφόπουλος. Την ομάδα αποτελούσαν:
Ο κ. Ιωάννης Παπαδόπουλος, καθηγητής κλασσικής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια Λος Άντζελες, η κ. Sarah P. Morris, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια Λος Άντζελες, η κ. Rebeeca Bannon, διδάκτωρ αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια Λος Άντζελες , η κ. Μαρία Ντίνου, ανθρακολόγος, διδάκτωρ αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, η κ. Νίκη Οικονομάκη, διδάκτωρ κλασικών σπουδών Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, ο κ. Δημήτρης Θεοχάρης, υπ. διδάκτωρ Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ο κ. Άγγελος Μπούφαλης, υπ. διδάκτωρ Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, η κ. Φανή Σκυβαλίδα, Μεταπτυχιακό Δίπλωμα βυζαντινή αρχαιολογία, σχεδιάστρια, η κ. Ciaran Lavelle, συντηρητής, ο κ. Ian Coyle, φωτογράφος, κ. Katie Tardio, αρχαιολόγος με ειδίκευση στα οστά ζώων και η κ. Annie Hooton, αρχαιολόγος, σχεδιάστρια.
Την επίσκεψη οργάνωσε ο υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων και επικοινωνίας του Φεστιβάλ Ολύμπου, πρώην Διευθυντής Δασών Πιερίας, κ. Νίκος Πασχαλούδης. Την πληροφόρηση για τα είδη δασικής ξυλείας που σήμερα υπάρχουν στα Πιέρια ανέλαβε ο δασολόγος της Διεύθυνσης Δασών Πιερίας και υπεύθυνος του δασικού συμπλέγματος της περιοχής κ. Θεοδόσιος Αμπατζής, ενώ στοιχεία γύρω από την ιστορία και λαογραφία της περιοχής έδωσε ο δημοσιογράφος Γιώργος Κουκουλιάτας.
Ο σκοπός της επίσκεψης – αυτοψίας – έρευνας
Όλα ξεκίνησαν όταν στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Φεστιβάλ Ολύμπου «Οι Αρχαιολόγοι μιλούν για την Πιερία», στις δύο ημερίδες το καλοκαίρι του 2011 και του 2012 παρουσιάστηκε το ανασκαφικό έργο των αρχαιολόγων και άλλων επιστημόνων – ερευνητών στη Βόρεια Πιερία. Το καλοκαίρι του 2012 ο κ. Τζιφόπουλος στο πλαίσιο της ομιλίας του «Ελληνικά του 700 π.Χ. στη Μεθώνη Πιερίας της Μακεδονίας» παρουσίασε συνοπτικά την ιστορία της σημαντικής πόλης – λιμανιού της Μεθώνης Πιερίας η οποία ήταν αποικία των Ερετριέων και μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Οι Ερετριείς που ήταν ένα είδος εμπόρων και εφοπλιστών της εποχής εκείνης με εξειδίκευση στη ναυπηγική και τη ναυσιπλοΐα γνώριζαν τους φυσικούς πόρους της ευρύτερης περιοχής και κυρίως την απαραίτητη και κατάλληλη ξυλεία για την ναυπηγική. Αυτή τη ξυλεία την έπαιρναν από τα δάση του Ολύμπου και των Πιερίων και όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο κ. Τζιφόπουλος στην ομιλία του, «Σύμφωνα με τον μαθητή του Αριστοτέλη Θεόφραστο, για την επίπονη διαδικασία της κατασκευής κουπιών το μακεδονικό έλατο και το πεύκο του Ολύμπου και των Πιερίων ήταν το καλύτερο ξύλο, σε αντίθεση με τα σχεδόν άχρηστα, από άποψη εκμετάλλευσης, έλατα και πεύκα του Παρνασσού και της Εύβοιας, γιατί τα τελευταία ήταν τραχιά, είχαν όζους και «ανάποδα νερά» όπως λένε οι μαραγκοί και σάπιζαν γρήγορα μέσα στη θάλασσα».
Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της επιστημονικής και ερευνητικής ομάδας ήταν η δασική πεύκη («λιάχα» κατά την τοπική ονομασία), η οποία βρίσκεται μόνο στο δημόσιο δασικό σύμπλεγμα της Ρητίνης στα Πιέρια και έχει χαρακτηριστικά που μπορεί να ταιριάζουν με την περιγραφή της ξυλείας που χρησιμοποιούσαν στην αρχαία Μεθώνη για την κατασκευή κουπιών και ως ξυλεία για την κατασκευή των πλοίων.
Φυσικά εξετάστηκαν κι άλλα είδη δασικών δέντρων. Η κ. Ντίνου συγκέντρωσε δείγματα και υλικό το οποίο θα αναλυθεί θα συγκριθεί με ευρήματα ξύλων της αρχαίας περιόδου για να διαπιστωθεί ποια ήταν τα ξύλα και από ποια περιοχή της
Πιερίας εφοδιάζονταν.
Η επιστημονική – ερευνητική ομάδα αφού περιηγήθηκε στο δάσος των Πιερίων, ενημερώθηκε δια τα διάφορα είδη δασικής ξυλείας, αλλά θαύμασε και το μοναδικό τοπίο των Πιερίων έφτασε κοντά στις κορυφές «Λαπούσι», και «Αρβανίτης». Ο κ. Τζιφόπουλος από τη θέση «Κούρασμα» (1900 περίπου μέτρα) είχε την ευκαιρία να «ξεναγήσει» οπτικά τα μέλη της ομάδας στην περιοχή της Κοζάνης – Σερβίων (απ όπου κατάγεται). Στο ορειβατικό καταφύγιο του ΣΕΟ Κατερίνης στη «Σαρακατσάνα» την ομάδα υποδέχτηκε ο πρόεδρος του Συλλόγου κ. Πέτρος Μήλιος. Η αναγκαία ξεκούραση μετά την κουραστική περιήγηση συνοδεύτηκε από την προσφορά εύγευστων εδεσμάτων που ετοίμασε η ομάδα διαχείρισης και λειτουργίας του καταφυγίου.
Ήταν πραγματικά μια διαφορετική περιήγηση στα Πιέρια η οποία σίγουρα θα έχει συνέχεια αφού από του χρόνου ξεκινά ανασκαφικό έργο στην αρχαία Μεθώνη (περιοχή Μεθώνης – Μακρυγιάλου) και όπως μαρτυρούν τα μέχρι τώρα ευρήματα του ανασκαφικού έργου με επικεφαλής τον κ. Μάνθο Μπέσιο μπορεί να υπάρχουν ευρήματα που πραγματικά θα αλλάξουν τα δεδομένα για την περίοδο της αρχαίας Μεθώνης και Μακεδονίας, αλλά θα προσθέσουν στο πολιτισμικό κεφάλαιο της Πιερίας ώστε να αποτελέσει συγκριτικό πλεονέκτημα στην ανάπτυξη της.