«ΥΨΗΛΑΝΤΕΙΑ 2015» στη Ν. Τραπεζούντα
ΒΡΑΒΕΥΤΗΚΕ Ο ΠΡΩΗΝ ΑΝΤΙΠΡ. ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ Γ. ΣΟΥΡΛΑΣ
Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκαν τα «Υψηλάντεα 2015» στη Νέα Τραπεζούντα κατά το πενθήμερο 15-19 Απριλίου. Τις φετινές εκδηλώσεις, που ήταν αφιερωμένες στα «Ταφικά Έθιμα στην Αρχαία Ελλάδα και στον Όφι του Πόντου», παρακολούθησε πλήθος πολιτών. Οι εκδηλώσεις, που διοργανώθηκαν και πάλι από τον Μορφωτικό Ποντιακό Σύλλογο «Αλέξανδρος Υψηλάντης» Νέας Τραπεζούντας, περιλάμβαναν ομιλίες, τραγούδια, παρουσίαση βιβλίου του πρώην αντιπροέδρου της Βουλής Γιώργου Σούρλα και βράβευσή του, ποντιακή θεατρική παράσταση, αυγομαχίες, καταγραφή της οφίτικης μουσικής παράδοσης, σκακιστικό τουρνουά κ.α.
Η επίσημη έναρξη των «Υψηλαντείων» έγινε το βράδυ της Τετάρτης 15 Απριλίου. Η εκδήλωση ξεκίνησε με τη διάλεξη της κας Ελένης Μεγαλοπούλου, Πτυχιούχου του Τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με θέμα: «Τα Ταφικά Έθιμα στην Αρχαία Ελλάδα και στον Όφι του Πόντου». Μετά το πέρας της διάλεξης ο Πρόεδρος του Συλλόγου κ. Βασίλειος Παραδεισόπουλος προσέφερε στην κα Μεγαλοπούλου ένα συμβολικό δώρο, το βιβλίο «Πιερίδων Στέφανος–Πύδνα, Μεθώνη και οι αρχαιότητες της βόρειας Πιερίας» του αρχαιολόγου Ματθαίου Μπέσιου.
Ακολούθησε μουσικό πρόγραμμα με τραγούδια του Πόντου από την Παραδοσιακή Χορωδία του Συλλόγου. Στη συνέχεια έγινε παρουσίαση του βιβλίου του Γεωργίου Σούρλα «Στα βήματα του Ιερού Λόχου» από τον Αντιπρόεδρο του Συλλόγου κ. Δημοσθένη Σεϊταρίδη και από τον ίδιο το συγγραφέα. Μετά τη παρουσίαση ο κ. Παραδεισόπουλος απένειμε στον κ. Σούρλα το βραβείο «Αλέξανδρος Υψηλάντης», ενώ του προσέφερε εκ μέρους του Συλλόγου και ένα συμβολικό δώρο, ένα αντίγραφο σπάνιου Χάρτη του Πόντου από το αρχείο του κ. Ιωάννη Μεγαλόπουλου.
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης μέρας των «Υψηλαντείων» ανέβηκε από την Ποντιακή Θεατρική Σκηνή Πιερίας το έργο «Ο Πρόεδρος τη Χωρί» σε σκηνοθεσία Γεωργίου Σαββίδη. Η παράσταση φιλοξενήθηκε στην αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων του Συλλόγου.
Αυγομαχίες
Την Παρασκευή 17 Απριλίου, στην κεντρική πλατεία της Νέας Τραπεζούντας αναβίωσε το έθιμο των Αυγομαχιών, ένα ποντιακό έθιμο οι ρίζες του οποίου χάνονται στο βάθος των αιώνων. Ο Μορφωτικός Ποντιακός Σύλλογος «Αλέξανδρος Υψηλάντης», κατά πολλούς είναι ο πρώτος σύλλογος που συνέβαλε στην αναβίωση του εθίμου των αυγομαχιών. Αυγομαχίες βέβαια γίνονταν στο χωριό και πριν τα «Υψηλαντεια», στο καφενείο του Λυκίδη, όπως βέβαια γινόταν και σε άλλα χωριά ποντίων προσφύγων. Ο Σύλλογος όμως για τη διάσωση και διάδοση αυτού του τόσου ωραίου εθίμου καθιέρωσε τις αυγομαχίες στο πρόγραμμα των πολιτιστικών εκδηλώσεων «Υψηλάντεια», τα οποία διοργανώνει ανελλιπώς από το 1983 μέχρι σήμερα.
Στο… αγωνιστικό μέρος, υπήρξαν 2 κατηγορίες αυγομαχιων, παιδικό και ενηλίκων. Στην παιδική κατηγορία πρώτος αναδείχθηκε ο Αθανάσιος Οφίδης, δεύτερος αναδείχθηκε ο Δημήτριος Αμπατζίδης και τρίτος ο Αποστόλης Αντωνίου. Στην κατηγορία ενηλικων πρώτος αυγομάχος αναδείχθηκε ο Αλκιβιάδης Δεγρένης, δεύτερος ο Παύλος Οφίδης και τρίτος ο Σταύρος Μαρμαρίδης. Ο Σύλλογος ευχαριστεί όλους τους αυγομάχους όπως και το πλήθος θεατών που παρακολούθησαν τους αγώνες.
Οφίτικο παρακάθ
Την ίδια μέρα, ο Σύλλογος «Αλέξανδρος Υψηλάντης» συνεχίζοντας τις καταγραφές για τη δημιουργία ψηφιακού υλικού διοργάνωσε ένα ποντιακό οφίτικο παρακάθ (παρακθ: ποντιακή λέξη, προέρχεται από το ρήμα παρακάθουμαι και σημαίνει την κατά τον χειμώνα κυρίως συνάθροιση συγγενών και φίλων την νύχτα, όπου λέγονται τραγούδια, ανέκδοτα παραμύθια και παίζονται παιχνίδια. Το παρακάθουμαι προέρχεται από το αρχαίο παρακάθημαι- κάθομαι κοντά σε κάποιον).
Κλήθηκαν όλοι οι παλαιοί λυράρηδες, τραγουδιστές και χορευτές του χωριού (σύνολο 55 άτομα) προκειμένου να καταγραφούν τραγούδια, σκοποί, χοροί της επαρχίας Όφεως Πόντου όπως και ιστορίες από το ξεριζωμό, τη προσφυγιά και την εγκατάσταση στη Μακεδονική γη. Όσοι μπόρεσαν ήρθαν και βοήθησαν να καταγραφούν οι γνώσεις και οι εμπειρίες τους στην Οφίτικη μουσική παράδοση.
Οφίτικη παράδοση είναι η παράδοση των Ελλήνων της Επαρχίας Όφεως του Πόντου όπου εξαιτίας των μαζικών εξισλαμισμών του 17ου αιώνα, στα τέλη του 19ου αιώνα από τα 65 περίπου Ελληνόφωνα χωριά της επαρχίας Όφεως μόνο λίγα είχαν απομείνει χριστιανικά. Τα ονόματα των χωριών αυτών ήταν: Κρηνίτα, Γίγα, Ζουρ
έλ, Κουρίτς, Χαλτ, Κοφκία, Λέκα και Ζησινώ . Τα χριστιανικά χωριά είχαν σχολεία, τα οποία λειτουργούσαν με τη μέριμνα πολιτιστικών συλλόγων, όπως η Μέλισσα, o Πελαργός, η Κυψέλη και η Πρόοδος. Από αυτά τα χωριά κατάγονταν οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού της Νέας Τραπεζούντας Πιερίας οι οποίοι το 1923 αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους και να πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς. Η Νέα Τραπεζούντα Πιερίας ιδρύθηκε το 1928 και σ΄αυτό εγκαταστάθηκαν οφίτες πρόσφυγες, που ήταν διασκορπισμένοι σε όλη την Βόρεια Ελλάδα.
Παρόλα τα μεγάλα προβλήματα επιβίωσης οι πρώτοι κάτοικοι δεν ξέχασαν τη πλούσια πολιτιστική δράση που είχαν αναπτύξει στα χωριά τους στον Πόντο και αμέσως μετά την εγκατάσταση τους ενδιαφέρθηκαν για την πολιτιστική ανάπτυξη του νέου οικισμού. Έτσι με πρωτοβουλία του Παύλου Βασιλειάδη του Χαραλάμπους ιδρύθηκε ένας από τους πρώτους πολιτιστικούς συλλόγους της Βορείου Ελλάδος, ο Μορφωτικός Σύλλογος Ποντίων η «Κυψέλη», ο οποίος αργότερα θα μετονομαστεί σε «Αλέξανδρος Υψηλάντης» για να τιμηθεί ο συμπατριώτης Αλέξανδρος Υψηλάντης και η οικογένεια του.
Ο Σύλλογος ευχαριστεί τους παλαιούς λυράριδες, τραγουδιστές και χορευτές που τίμησαν με την παρουσία τους την εκδήλωση, τους εθελοντές δηλαδή τους αφανείς ήρωες που βοήθησαν για την διοργάνωσή της και τον Μπάμπη Κοκκινίδη και τον Χρήστο Πανταζή που κάλυψαν τον ήχο και την εικόνα της εκδήλωσης. Ο Σύλλογος δεσμεύεται πως θα συνεχίσει με τη βοήθεια όλων την καταγραφή ώστε να δημιουργηθεί μια ψηφιακή βάση δεδομένων για τις επόμενες Οφίτικες γενιές.