«Γιατί πρέπει να γίνει το φετινό Φεστιβάλ Ολύμπου, παρά τα προβλήματα και τους περιορισμούς της πανδημίας;»
Οι έφηβοί μας απαντούν με επιχειρήματα στο ερώτημα, κάνοντας δημόσια έκκληση για την πραγματοποίηση του 49ου Φεστιβάλ Ολύμπου
Πόσο στ΄ αλήθεια σημαντικό είναι το Φεστιβάλ Ολύμπου στην πολιτιστική ζωή του τόπου μας και ειδικότερα, πόσο σημαντικό είναι για τις/τους εφήβους μας; Πόσο δικό τους αισθάνονται οι νέοι το Φεστιβάλ και πόσο η έλλειψή του μπορεί να τους κοστίσει;
Ασφαλώς, τα ερωτήματα αυτά υπάρχουν εδώ και πολλά χρόνια, ωστόσο, ειδικά φέτος, τίθενται πιο επιτακτικά από το γεγονός ότι για πρώτη φορά στην πεντηκονταετή του πορεία το Φεστιβάλ Ολύμπου κινδυνεύει τόσο άμεσα να μην πραγματοποιηθεί εξαιτίας της πανδημίας.
Ο κίνδυνος να περάσουμε φέτος, για πρώτη φορά, ένα καλοκαίρι χωρίς θεατρικές, μουσικές ή εικαστικές εκδηλώσεις, δηλαδή ένα καλοκαίρι άχρωμο και μονοκόμματο, είναι υπαρκτός.
Στην εμπερίστατη αυτή κατάσταση δεν θα μπορούσαμε, ίσως, να φανταστούμε ότι το θέμα όχι μόνο απασχολεί αρκετές/ούς έφηβες/ους μας, αλλά και ότι μπορούν να αναπτύξουν τεκμηριωμένα επιχειρήματα για να υποστηρίξουν τη θέση ότι το Φεστιβάλ μπορεί και πρέπει να πραγματοποιηθεί. Έχουμε συνηθίσει να αντιμετωπίζουμε τους νέους ως αδιάφορους για τον ποιοτικό πολιτισμό, ως υποκείμενους στην τεχνολογία και στην χαμηλού τύπου διασκέδαση.
Μπορεί σε μεγάλο βαθμό αυτό να είναι αλήθεια, γιατί εμείς φροντίσαμε γι΄ αυτό. Τα παιδιά είναι δικοί μας καθρέφτες, εμάς μιμούνται, ειδικά σε θέματα προσωπικής καλλιέργειας, όπως ο πολιτισμός και η κοινωνική ευαισθητοποίηση.
Υπάρχει όμως ελπίδα.
Μια ομάδα εφήβων και συγκεκριμένα τα μέλη του «Εργαστηρίου Πολυτροπικών Δραστηριοτήτων» του Οργανισμού Φεστιβάλ Ολύμπου αποφάσισε να ασχοληθεί με το αρχικό μας ερώτημα, να συζητήσει τα υπέρ και τα κατά επιχειρήματα και να καταθέσει τις προτάσεις της. Σημειωτέον ότι το «Εργαστήριο» όχι μόνο δεν σταμάτησε τα μαθήματά του στη διάρκεια της πανδημίας, αλλά συνέχισε τις εξ αποστάσεως συναντήσεις του αναπτύσσοντας ποικίλες εκπαιδευτικές δράσεις, δείγματα των οποίων υπάρχουν στο blog της ομάδας στη διεύθυνση: https://ergpoldrast.blogspot.com/ Πρόσφατα η ομάδα ξεκίνησε και τις διά ζώσης συναντήσεις εφαρμόζοντας προσεκτικά τα σχετικά υγειονομικά πρωτόκολλα.
Το ερώτημα «γιατί πρέπει να γίνει το φετινό Φεστιβάλ Ολύμπου παρά τα προβλήματα και τους περιορισμούς της πανδημίας;» προσεγγίστηκε από τα παιδιά με βάση τη σχετική μεθοδολογία παραγωγής επιχειρηματολογικού λόγου με έμφαση στην ύπαρξη πραγματικού επικοινωνιακού στόχου.
Αφετηρία ήταν το προσωπικό ενδιαφέρον των παιδιών για την πραγματοποίηση του Φεστιβάλ, όχι μόνο γιατί είναι από τους τακτικότερους θεατές του —σε αυτό φροντίζει η διοίκηση του Φεστιβάλ που παραχωρεί δωρεάν εισιτήρια στην ομάδα— αλλά και γιατί τα τελευταία χρόνια το «Εργαστήριο» παρουσιάζει τις καλλιτεχνικές του δράσεις στη διάρκεια του Φεστιβάλ σε ένα ενδιαφέρον εκπαιδευτικό διήμερο.
Μάλιστα, στο περσινό 48ο Φεστιβάλ (2019) η ομάδα απέσπασε τον εδικό «Έπαινο Θεάτρου».
Τα παιδιά με βάση το προσωπικό τους ενδιαφέρον και με «περίσταση επικοινωνίας» τη δημοσιοποίηση των απόψεών τους στο διαδίκτυο, επεξεργάστηκαν άλλα σχετικά κείμενα, που ασχολούνται με τα προβλήματα που δημιουργεί η πανδημία στις εκδηλώσεις πολιτισμού —χαρακτηριστικό είναι το ευσύνοπτο και ενδιαφέρον κείμενο «Ανάγνωση και τέχνες» της Βενετίας Αποστολίδου στον διαδικτυακό Αναγνώστη 10/5/2020 προσπελάσιμο στο link: https://www.oanagnostis.gr/anagnosi-kai-technes-tis-venetias-apostolidoy/— στη συνέχεια οργάνωσαν ένα δίκτυο των υπέρ και των κατά επιχειρημάτων και συνέθεσαν τα δικά τους κείμενα. Το corpus των κειμένων αυτών είναι προσπελάσιμο στο link: https://ergpoldrast.blogspot.com/2020/06/1.html
Τι αποκομίζουμε από τα κείμενα αυτά; Ποια είναι τα επιχειρήματα που προβάλλουν τα παιδιά;
Πρώτα απ΄ όλα αναπτύσσουν γενικότερα επιχειρήματα που αναδεικνύουν τα κοινωνικά και τα προσωπικά οφέλη από την τέχνη. «Οι τέχνες κατασιγάζουν τα πάθη και εξαγνίζουν τον άνθρωπο […] τον ανυψώνουν προσαρμόζοντας την αισθητική με την πνευματική καλλιέργεια» [Αν.Κ.].
Όλες οι τέχνες «είναι εξαιρετικές πηγές ψυχαγωγίας αλλά και μόρφωσης. Διευρύνουν τον πνευματικό μας ορίζοντα. Μας κάνουν να ξεφεύγουμε από τον πραγματικό κόσμο. Να ταξιδεύουμε, να βλέπουμε τις καταστάσεις με διαφορετικές οπτικές» [Ε.Τ.].
«Οι άνθρωποι μέσα από τις τέχνες αποκτούν αισθητικό κριτήριο και ενισχύεται το κριτικό τους πνεύμα» [Ε.Κ.]. «Οι θεατές διδάσκονται καλύτερα μέσω της τέχνης, γιατί η τέχνη έχει την ιδιότητα να αναπαριστά με καλλιτεχνικό τρόπο έννοιες και αξίες κι έτσι ο κάθε άνθρωπος μπορεί ευκολότερα να τις κατανοήσει και να τις εφαρμόσει» [Ευ.Τ.]. Ειδικότερα η τέχνη του θεάτρου «Είναι ένας τρόπος για να μάθουμε να φερόμαστε πολιτισμένα και να αντλούμε αξίες για τη ζωή» [Κ.Π.]. «Το θέατρο βοηθάει τον άνθρωπο να αναπτύξει τη γνώση» [Δ.Γ.].
Στο ερώτημα «πόσο συμβάλλει το Φεστιβάλ Ολύμπου στο να καταστεί η τέχνη κοινωνικό αγαθό προσπελάσιμο από όλους;» τα παιδιά απαντούν: «Στη χώρα μας δεν έχει γεφυρωθεί εντελώς το χάσμα ανάμεσα στον μέσο πολίτη και στην τέχνη […]
Το Φεστιβάλ δίνει τη δυνατότητα σε κάθε άνθρωπο να παρακολουθήσει ποιοτικές παραστάσεις και μάλιστα με προσιτό εισιτήριο» [Ε.Τ.]. Μέσω του Φεστιβάλ οι πολίτες έρχονται «[…] σε επαφή με έναν διαφορετικό τρόπο θέασης της πραγματικότητας. Έχουν την ευκαιρία ν’ αντιληφθούν πως υπάρχουν πλήθος διαφορετικών τρόπων να προσεγγίζουν τον κόσμο γύρω τους, γεγονός που τους βοηθά να γίνονται λιγότερο απόλυτοι στις απόψεις τους [Αν.Κ.]. Επιπροσθέτως: «Το Φεστιβάλ Ολύμπου είναι ένα γεγονός όπου άνθρωποι όλων των ηλικιών περιμένουν με ανυπομονησία. […]
Τι πιο ευχάριστο από το να παρακολουθείς μια παράσταση με τους φίλους ή την οικογένειά σου και έπειτα να συζητάτε γι΄ αυτήν; Να αναλύετε την κάθε λεπτομέρεια και να μοιράζεστε απόψεις και συναισθήματα;» [Ν.Τ.].
Σε τοπικό επίπεδο «το Φεστιβάλ Ολύμπου αναδεικνύει την ιστορία του πιερικού λαού μας. Αποδεικνύει την ιστορική συνέχεια του νομού, καθώς γεφυρώνει το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον.
Η αξία του είναι διαχρονική» [Αν.Κ.]. Ειδικότερα για τους κατοίκους των χωριών γύρω από το Δίον το Φεστιβάλ «είναι ένα μέρος της ψυχαγωγίας τους το καλοκαίρι» [Ε.Κ.].
Κατά συνέπεια «χωρίς το Φεστιβάλ Ολύμπου αποδυναμώνονται οι τέχνες και χωρίς τις τέχνες σβήνει η γνώση και ο πολιτισμός!» [Ευ.Τ.] […]. Ιδιαίτερα «το φετινό Φεστιβάλ Ολύμπου είναι αναγκαίο περισσότερο από ποτέ. Ο κόσμος […] έχει την ανάγκη να χαλαρώσει μέσα από το θέατρο, τη μουσική και τον χορό, αλλά και να νιώσει δυνατές πολιτιστικές εμπειρίες» [Π.Γ.].
Όλοι μας θα έχουμε «την ευκαιρία να ξεχαστούμε από την καθημερινότητα που ζούμε τον τελευταίο καιρό και μας έχει κουράσει αρκετά» [Ι.Μ.].
Σε συνέχεια των προηγούμενων επιχειρημάτων αναπτύσσονται τα οφέλη που αποκομίζουν ειδικότερα οι νέοι μέσα από τις εκδηλώσεις του Φεστιβάλ. «Οι νέοι έχουν ανάγκη το Φεστιβάλ, γιατί τροφοδοτεί τη γνώση και την καλλιτεχνική δημιουργία.
Το Φεστιβάλ λειτουργεί, επίσης, γι΄ αυτούς ως πηγή έμπνευσης» [Ευ.Τ.]. «Είναι ένας χώρος απελευθέρωσης. Εξάπτει την φαντασία και τον αυθορμητισμό, καλλιεργεί την έκφραση και τη σκέψη και αναπτύσσει την παρατηρητικότητα και την πρωτοτυπία» [Αν.Κ.].
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα επιχειρήματα που αφορούν στα οικονομικά και εργασιακά οφέλη από την πραγματοποίηση του Φεστιβάλ. Τα παιδιά υποστηρίζουν ότι το Φεστιβάλ βοηθά στην οικονομική και τουριστική ανάπτυξη της Πιερίας αποτελώντας πόλο έλξης για μια σημαντική μερίδα τουριστών που συνδυάζουν τις διακοπές με τον πολιτισμό: «Μεγάλη είναι η συμβολή του Φεστιβάλ στην ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας.
Η πραγματοποίηση του Φεστιβάλ θα δώσει πνοή στον τουρισμό της ευρύτερης περιοχής» [Χ.Λ.]. «Το Φεστιβάλ ανοίγει τους ορίζοντες γνωριμίας του τόπου μας σε ανθρώπους από διάφορα μέρη του κόσμου που έρχονται και για να γνωρίσουν την κουλτούρα μας» [Ι.Ν.].
Παράλληλα με τα οικονομικά οφέλη, διαβάζουμε πολλά επιχειρήματα που αναδεικνύουν τα θετικά αποτελέσματα που έχει το Φεστιβάλ στη μείωση της ανεργίας. Τα παιδιά κατανοούν ότι «για κάποιους συνανθρώπους μας που ασχολούνται επαγγελματικά με το θέατρο και τις τέχνες η ματαίωση του Φεστιβάλ θα δημιουργήσει μεγάλο οικονομικό πρόβλημα» [Κ.Τ.].
Πράγματι, μεγάλος αριθμός ανθρώπων που ασχολούνται με τα καλλιτεχνικά επαγγέλματα, όπως ηθοποιοί, σκηνοθέτες, μουσικοί, χορευτές, φωτιστές, ηχολήπτες, εργάτες κ.ά. έχουν μείνει άνεργοι όλο αυτό το διάστημα «Πίσω από όλους αυτούς τους ηθοποιούς και τους τραγουδιστές, υπάρχουν και πολλοί άλλοι εργαζόμενοι σε διάφορους τομείς που έχουν κοπιάσει και έχουν αφιερώσει πολλές ώρες δουλειάς ετοιμάζοντας καλλιτεχνικές παραστάσεις» [Κ.Π.].
Η συνεχιζόμενη κρίση εξαντλεί οικονομικά αυτούς τους ανθρώπους, αυξάνει την ανεργία και την κοινωνική ανισότητα: «Πολλοί εργαζόμενοι καλλιτέχνες θα μπορούσαν να συντηρούσαν τους εαυτούς και τις οικογένειές τους από τα έσοδα των παραστάσεων» [Ν.Τ.]. Και εν τέλει: «Θα είναι αχαριστία από την πλευρά μας εάν αγνοήσουμε τους καλλιτέχνες, οι οποίοι επί πολλά χρόνια καταθέτουν ψυχή και σώμα για να μείνει ζωντανός ο πολιτισμός της χώρας μας» [Α.Κ.].
Τεκμηριωμένα επιχειρήματα αναπτύσσουν τα παιδιά για τις δυνατότητες πραγματοποίησης του Φεστιβάλ με βάση της υγειονομικές οδηγίες. «Η αλήθεια είναι πως με όλο αυτόν τον συνωστισμό στις παραστάσεις, θα μπορούσε εύκολα εξαπλωθεί ο ιός, θέτοντας άθελά μας σε κίνδυνο τους εαυτούς μας αλλά και τους αγαπημένους μας. Ωστόσο, θεωρώ πως με την υιοθέτηση των κατάλληλων οδηγιών, δηλαδή τηρώντας τις αποστάσεις και αποφεύγοντας τις πολλές επαφές, θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί η οποιαδήποτε παράσταση ή συναυλία χωρίς να θέσουμε κανέναν σε κίνδυνο» [Ν.Τ.].
«Είναι σημαντικό οι θεατές να νιώθουν σιγουριά και ασφάλεια. Γι΄ αυτό εάν τηρούνται με αυστηρότητα τα υγειονομικά πρωτόκολλα μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς προβλήματα το Φεστιβάλ» [Κ.Ν.]. Άλλωστε, όπως γράφει μια μαθήτρια: «Μπορεί ο covid-19 να επιβάλει αποστάσεις μεταξύ των θεατών, αλλά το Φεστιβάλ Ολύμπου εδώ και χρόνια είναι τόσο κοντά στην καρδιά του κόσμου που εκμηδενίζει όλες τις αποστάσεις» [Θ.Λ.]. Οι χώροι, επίσης, του Φεστιβάλ είναι ανοιχτοί και μπορούν να τηρηθούν σχετικά εύκολα οι υγειονομικές οδηγίες.
«Το αρχαίο θέατρο του Δίου και άλλοι ανοιχτοί χώροι του Φεστιβάλ έχουν τις δυνατότητες να φιλοξενήσουν με ασφάλεια εκδηλώσεις. Δεν είναι δύσκολο να τηρηθούν οι υγειονομικές οδηγίες, όπως οι αποστάσεις ανάμεσα στους θεατές, η αποφυγή του συνωστισμού κ.ά.» [Π.Π.].
«Ο χώρος του θεάτρου είναι αρκετά μεγάλος και μπορεί να ανταποκριθεί στις υγειονομικές οδηγίες» [Δ.Φ.].
Έχοντας ζήσει τη δύσκολη εμπειρία του «εγκλεισμού» εξαιτίας της πανδημίας τα παιδιά δείχνουν να κατανοούν την κρίση των επίσημων θεσμών και ελπίζουν ότι το Φεστιβάλ θα σταθεί στο ύψος των περιστάσεων: «Το διάστημα αυτό κρίθηκαν πολλοί θεσμοί. Κάποιοι από αυτούς στάθηκαν στο ύψος τους, άλλοι όμως όχι κάτι που δεν θα ήθελα να συμβεί σε έναν ιστορικό φορέα τέχνης όπως είναι το Φεστιβάλ Ολύμπου» [Π.Π.].
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι σε πολλά κείμενα κυριαρχεί ο προσωπικός και συνδηλωτικός τόνος. «Μαράζωσε η ψυχή μου, μόλις άκουσα ότι υπάρχει μια πιθανότητα να μην πραγματοποιηθεί το φετινό Φεστιβάλ Ολύμπου» [Ε.Κ.] γράφει μία μαθήτρια και «Η φήμη ότι μπορεί να περάσουμε ένα καλοκαίρι χωρίς το Φεστιβάλ Ολύμπου μας πάγωσε» [Α.Π.] γράφει κάποια άλλη. «Χωρίς το Φεστιβάλ Ολύμπου δεν έχει νόημα το καλοκαίρι μας» [Κ.Ν.] υποστηρίζει μια τρίτη.
«Αναμφισβήτητα, ανήκω στην πλευρά που υποστηρίζει πως το Φεστιβάλ Ολύμπου πρέπει να πραγματοποιηθεί. Όχι μόνο επειδή απολαμβάνω να παρακολουθώ ενδιαφέροντα θεατρικά σχήματα, αλλά και επειδή θεωρούμε και εγώ μαζί με το “Εργαστήριο” μου ένα κομμάτι του Φεστιβάλ» [Ευ.Τ.] συμπληρώνει άλλη μία. Παρόλο που τα συγκεκριμένα παιδιά έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με το Φεστιβάλ, αφού συμμετέχουν τα τελευταία χρόνια σε αυτό όχι μόνο ως θεατές, αλλά και ως παραγωγοί τέχνης, ο προσωπικός τόνος εκπλήσσει θετικά. Τα παιδιά αυτά αισθάνονται το Φεστιβάλ ως μέρος του εαυτού τους και εκλαμβάνουν την πιθανή φετινή του έλλειψη ως προσωπικό έλλειμμα.
Τα παιδιά δεν παραλείπουν να αναφερθούν στον δυναμισμό των ανθρώπων του Φεστιβάλ και να τους ενθαρρύνουν να μη πτοηθούν από τις φετινές δυσκολίες: «Είμαι σίγουρη πως το Φεστιβάλ οργανώνεται από δραστήριους ανθρώπου με μεράκι που ποτέ δεν το βάζουν κάτω στις πρώτες δυσκολίες. Έτσι νομίζω πως θα πράξουν και σε αυτή την δύσκολη περίοδο. Γιατί, όπως χαρακτηριστικά έλεγε ο Ηράκλειτος: «Εάν μη έλπηται ανέλπιστον, ουκ εξευρήσει (μτφρ: αν δεν ελπίζεις το ανέλπιστο, δεν θα το βρεις)» [Ευ.Τ.]. Επισημαίνουν, ωστόσο, ότι εάν δεν προσπαθήσουμε μπορεί «το Φεστιβάλ να πάψει να είναι δημοφιλές» [Μ.Τ.].
Φαίνεται, λοιπόν, ότι η πραγματοποίηση του φετινού Φεστιβάλ δεν είναι απλώς ένα πολιτιστικό στοίχημα για την Πιερία, αλλά και ένα θέμα που απασχολεί και αρκετούς νέους μας. Τα επιχειρήματά τους είναι ξεκάθαρα, τεκμηριωμένα και κυρίως ρεαλιστικά στη δύσκολη φάση που βρισκόμαστε. «Νομίζω ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε, παρά τα πολλά προβλήματα. Εάν δείξουμε πειθαρχία, σοβαρότητα και υπευθυνότητα στην πρωτόγνωρη αυτή κατάσταση που ζούμε τότε όλα μπορούν να ξεπεραστούν» [Σ.Β.], όπως χαρακτηριστικά αναφέρει μία έφηβη μαθήτρια.
Ειδικά φέτος «λόγω της πανδημίας υπάρχει ο κίνδυνος να γίνουμε άνθρωποι μονοκόμματοι χωρίς ευαισθησίες […] να απομακρυνθούμε από διάφορα βαθιά και πνευματικά ζητήματα, που υπό άλλες συνθήκες θα είχαμε την ευκαιρία να αναλύσουμε» [Ε.Τ.], όπως γράφει μια άλλη. Όλοι αναγνωρίζουμε τον αγώνα που κάνουν οι άνθρωποι του Φεστιβάλ ιδιαίτερα φέτος για να διατηρήσουν ζωντανό τον πενηντάχρονο θεσμό. Χωρίς βοήθειες από την πολιτεία και με κοπιώδη αναζήτηση υποστήριξης από τους τοπικούς φορείς.
Γι΄ αυτό η έκκληση των νέων αποτελεί μήνυμα ελπίδας, που φτερώνει με αισιοδοξία όλους μας. Το Φεστιβάλ μπορεί και πρέπει να γίνει, γιατί όπως τονίζουν οι νέοι μας «καλοκαίρι χωρίς Φεστιβάλ Ολύμπου είναι καλοκαίρι χωρίς πολιτισμό…» [Ευ.Τ].
Οι έφηβες του «Εργαστηρίου» που έγραψαν κείμενα ήταν: Ανθή Κατσαμάγκα [Αν.Κ.] / Ελένη Τόκα [Ε.Τ.] / Έλενα Κορινιώτη [Ε.Κ.] / Βαγγελίτσα Τσιμήτρη [Ευ.Τ.] / Κατερίνα Παπαναστασίου [Κ.Π.] / Δήμητρα Γιάντσιου [Δ.Γ.] / Ηλιάνα Τζιάφα [Η.Τ.] / Νάνσυ Τζιόλη [Ν.Τ.] / Πασχαλίνα Γιαννάκη [Π.Γ.] / Ιωάννα Μανάκου [Ι.Μ.] / Χριστίνα Λιόλιου [Χ.Λ.] / Ιωάννα Ντόντη [Ι.Ν.] / Καλλιόπη Τσιανάκα [Κ.Τ.] / Αγγελική Καρατζόγλου [Α.Κ.] / Κατερίνα Νταλαμπέκου [Κ.Ν] / Πάμελα Πετάλι [Π.Π.] / Διονυσία Φωτιάδου [Δ.Φ.] / Αναστασία Παπαναστασίου [Α.Π] / Μαρία Τσιανάκα [Μ.Τ.] / Σταυρίνα Βάια [Σ.Β.] / Θεοδώρα Λαζάρου [Θ.Λ.].