Όλα ξεκίνησαν όταν μια βιολόγος είδε ένα νεκρό γουρουνόψαρο να παίρνει το χρώμα του καταστρώματος.
Το γουρουνόψαρο (Lachnolaimus maximus) είναι ο χαμαιλέοντας του Ατλαντικού, χάρη στην ικανότητά του να αλλάζει αστραπιαία χρώμα για να ταιριάζει με το περιβάλλον. Οπως ανακαλύπτει τώρα η επιστήμη, το εντυπωσιακό καμουφλάζ βασίζεται σε μια άλλη, ακόμα πιο εντυπωσιακή ικανότητα: το ψάρι βλέπει με το δέρμα, ένα είδος «όρασης» που όπως φαίνεται διατηρείται για κάποιο χρόνο ακόμα και όταν το ζώο πεθάνει.
Η Λόρι Σουάικερτ, βιολόγος του Πανεπιστημίου Ντιουκ και ερασιτέχνης αλιέας, λέει πως πριν από λίγα χρόνια έπιασε ένα γουρουνόψαρο στη Φλόριντα και το είδε να παίρνει το χρώμα του καταστρώματος ενώ ήταν ήδη νεκρό. Της πέρασε τότε από το μυαλό ότι το ψάρι αντιλαμβανόταν το φως με το δέρμα.
«Αυτό άνοιξε ένα νέο πεδίο έρευνας για μένα» δήλωσε σε δελτίο Τύπου του πανεπιστημίου.
Με δημοσίευσή της στην επιθεώρηση Nature Communications», η ομάδα της Σουάικερτ αναφέρει ότι ανακάλυψε ένα νέο είδος κυττάρου στο δέρμα του γουρουνόψαρου που περιέχει οψίνη, μια φωτοευαίσθητη πρωτεΐνη που έχει εντοπιστεί και στο δέρμα άλλων ζώων που αλλάζουν χρώμα, όπως τα χταπόδια.
Αν και παραμένει ασαφές πώς η οψίνη σχετίζεται με το καμουφλάζ, η κύρια υπόθεση μέχρι σήμερα είναι ότι επιτρέπει στο ζώο να «βλέπει» το περιβάλλον. Η νέα μελέτη ωστόσο προσφέρει και μια άλλη, ακόμα πιο απίθανη εξήγηση: το φωτοευαίσθητο δέρμα ίσως επιτρέπει στο ψάρι να βλέπει και τον εαυτό του, έτσι ώστε να ελέγχει αν το καμουφλάζ του έχει πετύχει.
Ο λόγος είναι ότι τα φωτοευαίσθητα κύτταρα δεν βρίσκονται στην επιφάνεια του δέρματος αλλά κάτω από το στρώμα των «χρωματοφόρων», των κυττάρων που ευθύνονται για το καμουφλάζ. Τα χρωματοφόρα περιέχουν διαφορετικές χρωστικές ουσίες και είναι ελαστικά ώστε να διαστέλλονται και να συστέλλονται και να αλλάζουν την ένταση του χρώματος ανάλογα με το περιβάλλον.
Τα φωτοευαίσθητα κύτταρα δέχονται φως που έχει φιλτραριστεί από το υπερκείμενο στρώμα των χρωματοφόρων, κάτι που σημαίνει ότι το γουρουνόψαρο «βλέπει» το χρώμα του δέρματός του από μέσα. Αυτός ο μηχανισμός, λένε οι ερευνητές, ίσως επιτρέπει στο ζώο να ελέγχει αν το δέρμα του ταιριάζει με αυτό που βλέπουν τα μάτια του.
Η μελέτη πάντως δεν εξηγεί πώς η «όραση» του δέρματος μπορεί να συνδέεται με το ανεκδοτολογικό φαινόμενο του καμουφλάζ μετά θάνατον. Μια υπόθεση που μπαίνει στο τραπέζι είναι ότι τα φωτοευαίσθητα κύτταρα επιτρέπουν στο δέρμα να διατηρεί την τελευταία εικόνα που είδαν τα μάτια.
Πηγή:in.gr