Η ομάδα έδειξε ότι ο Homo sapiens έφτασε στη ΒΔ Ευρώπη πριν από περισσότερα από 45.000 χρόνια και ότι η άφιξή του στα κρύα βόρεια γεωγραφικά πλάτη έλαβε χώρα αρκετές χιλιάδες χρόνια πριν εξαφανιστούν οι Νεάντερταλ.
Μια διεθνής ομάδα ερευνητών, ανάμεσά τους και μία Ελληνίδα επιστήμονας, ανακάλυψαν οστά του Homo sapiens ηλικίας 45.000 ετών στο σπήλαιο Ilsenhöhle της πόλης Ranis στη Θουριγγία της Γερμανίας. Πρόκειται για τα παλαιότερα υπολείμματα σύγχρονου ανθρώπου που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα στην Κεντρική και ΒΔ Ευρώπη, τα οποία αποδεικνύουν ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι έφτασαν στα βόρεια της Κεντρικής Ευρώπης χιλιάδες χρόνια νωρίτερα, πριν πεθάνουν οι Νεάντερταλ.
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν επίσης ότι ο Homo sapiens ανέπτυξε ένα είδος εργαλείων στην Ευρώπη που ερευνητές είχαν προηγουμένως αποδώσει στους Νεάντερταλ. Παρόμοια είδη εργαλείων έχουν επίσης ανακαλυφθεί σε άλλες τοποθεσίες σε όλη την Ευρώπη, από τη Μοραβία και την ανατολική Πολωνία μέχρι τις Βρετανικές Νήσους.
Πρόκειται για επιμήκη πέτρινα εργαλεία με επεξεργασμένες λεπίδες, χαρακτηριστικές του τεχνικού συμπλέγματος (βιομηχανία) Lincombian-Ranisian-Jerzmanowician (LRJ) της πρώιμης Ανώτερης Παλαιολιθικής περιόδου στη βόρεια Ευρώπη, που έχουν συνδεθεί με τους ύστερους Νεάντερταλ. Για αυτό και η συγκεκριμένη επεξεργασία των λεπίδων έχει ερμηνευτεί από ορισμένους ερευνητές ως απόδειξη της σύνδεσης του Homo sapiens με ντόπιους Νεάντερταλ.
Έχει ενδιαφέρον ότι πέρα από την συσχέτιση του Homo sapiens στο Ilsenhöhle του Ranis με το LRJ σύμπλεγμα, μέσα σε τρία επιστημονικά άρθρα στο περιοδικό Nature, η ερευνητική ομάδα αποκάλυψε στοιχεία για τη διατροφή και τον τρόπο ζωής αυτών των πρώτων Homo sapiens, αλλά και για τις κλιματολογικές συνθήκες που αυτοί αντιμετώπισαν στην Κεντρική και ΒΔ Ευρώπη.
«Η τοποθεσία του σπηλαίου Ranis παρέχει στοιχεία για την πρώτη διασπορά του Homo sapiens στα υψηλότερα γεωγραφικά πλάτη της Ευρώπης. Αποδεικνύεται ότι τα τεχνουργήματα από πέτρα που πιστεύεται ότι παράχθηκαν από τους Νεάντερταλ ήταν στην πραγματικότητα μέρος του πρώιμου κιτ εργαλείων του Homo sapiens. Αυτό αλλάζει θεμελιωδώς τις προηγούμενες γνώσεις μας σχετικά με αυτή τη χρονική περίοδο.
Ο Homo sapiens έφτασε στη ΒΔ Ευρώπη πολύ πριν από την εξαφάνιση του Νεάντερταλ στη ΝΔ Ευρώπη», σχολιάζει σε σχετικό δελτίο τύπου του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για την Εξελικτική Ανθρωπολογία, ο Jean-Jacques Hublin, καθηγητής στο Κολλέγιο της Γαλλίας στο Παρίσι και ομότιμος διευθυντής στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για την Εξελικτική Ανθρωπολογία στη Λειψία, της Γερμανίας.
Μια ανασκαφή εκ νέου
Η ομάδα στο χρονικό διάστημα 2016-2022 ανέσκαψε εκ νέου την περιοχή Ranis με στόχο να εντοπιστούν εναπομείναντα κοιτάσματα από τις προηγούμενες ανασκαφές της δεκαετίας του 1930, να αποσαφηνιστεί η στρωματογραφία και η χρονολογία της τοποθεσίας και να προσδιοριστούν οι κατασκευαστές του LRJ. Στο κάτω μέρος της ανασκαφής βάθους οκτώ μέτρων, οι ερευνητές ανακάλυψαν στρώματα που περιείχαν το LRJ.
«Η πρόκληση ήταν να ανασκάψουμε ολόκληρη την ακολουθία των οκτώ μέτρων από πάνω προς τα κάτω, ελπίζοντας να βρούμε κάποιες αποθέσεις από την ανασκαφή της δεκαετίας του 1930. Βρήκαμε έναν βράχο πάχους 1,7 μέτρων που δεν προσπέλασαν οι προηγούμενοι ανασκαφείς, τον οποίο, αφού τον αφαιρέσαμε με το χέρι, ανακαλύψαμε τα στρώματα LRJ, αλλά και ανθρώπινα απολιθώματα, κυρίως θραύσματα οστών.
Αυτό ήταν μια τεράστια έκπληξη, καθώς πριν δεν ήταν γνωστά ανθρώπινα απολιθώματα από το LRJ και ήταν μια ανταμοιβή για τη σκληρή δουλειά στην τοποθεσία», σημειώνει ο Marcel Weiss από το Friedrich-Alexander-Universität Erlangen-Nürnberg και το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για την Εξελικτική Ανθρωπολογία στη Λειψία.
«Η ζωοαρχαιολογική ανάλυση έδειξε ότι το σπήλαιο Ranis, κατά διαστήματα δεν χρησιμοποιήθηκε μόνο από ύαινες και αρκούδες που βυθίζονταν σε χειμερία νάρκη, αλλά και από μικρές ομάδες ανθρώπων, οι οποίοι έμεναν για σύντομες χρονικές περιόδους και κατανάλωναν κρέας από τάρανδους, μάλλινους ρινόκερους και άλογα»,», εξήγησε ο ζωοαρχαιολόγος Geoff Smith από το Πανεπιστήμιο του Κεντ.
«Αν και τα ανθρώπινα οστά που βρέθηκαν έσπασαν σε μικρότερα κομμάτια, διατηρήθηκαν εξαιρετικά καλά ώστε να μας επιτρέψουν να εφαρμόσουμε σύγχρονες μεθόδους αιχμής από την αρχαιολογική επιστήμη, την πρωτεομική και τη γενετική», συμπληρώνει.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τις πρωτεΐνες από τα θραύσματα των οστών για να αναγνωρίσουν τα υπολείμματα ζώων και ανθρώπων που βρέθηκαν στα στρώματα LRJ. «Η Παλαιοπρωτεομική είναι ένα σχετικά νέο ‘εργαλείο’ για την ταξινομική ταυτοποίηση σκελετικών υπολειμμάτων που έχουν ανακτηθεί στο παρελθόν από αρχαιολογικούς χώρους.
Στο Ranis, αυτό μας επέτρεψε να αναγνωρίσουμε τα πρώτα ανθρώπινα υπολείμματα που σχετίζονται με τα στρώματα LRJ, τα οποία στη συνέχεια αναλύθηκαν περαιτέρω με τη χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα και με την ανάλυση σταθερών ισοτόπων», εξηγεί στο Dnews η Ελληνίδα υποψήφια διδάκτωρ Δωροθέα Μυλοποταμιτάκη, από το Κολλέγιο της Γαλλίας στο Παρίσι και το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για την Εξελικτική Ανθρωπολογία στη Λειψία.
Η ομάδα ανέλυσε επίσης ένα προς ένα δείγματα οστών και από την παλιά συλλογή του Ranis (ανασκαφές 1932-1938) που φυλάσσεται στο Κρατικό Γραφείο Διαχείρισης Κληρονομιάς και Αρχαιολογίας Σαξονίας-Άνχαλτ στη Γερμανία, για την πιθανή ταυτοποίηση ανθρώπινων υπολειμμάτων.
«Αυτή η επίπονη δουλειά ανταμείφθηκε με την ανακάλυψη πολλών νέων ανθρώπινων οστών», εξηγεί η Hélène Rougier, παλαιοανθρωπολόγος στο California State University Northridge. «Η εύρεση ανθρώπινων υπολειμμάτων ανακατεμένων με οστά ζώων που είχαν αποθηκευτεί για σχεδόν έναν αιώνα ήταν μια απροσδόκητη και φανταστική έκπληξη», πρόσθεσε.
Το DNA «μίλησε» και έδειξε Homo sapiens
Οι ερευνητές επέλεξαν 13 ανθρώπινα σκελετικά υπολείμματα από τις παλιές και από τις νέες ανασκαφές, απομόνωσαν το DNA τους και το ανέλυσαν. «Επιβεβαιώσαμε ότι τα σκελετικά θραύσματα ανήκαν στον Homo sapiens, παρότι πολλά μοιράζονταν τις ίδιες αλληλουχίες μιτοχονδριακού DNA – ακόμη και θραύσματα από διαφορετικές ανασκαφές-αυτό δείχνει ότι ανήκαν στο ίδιο άτομο ή σε μητρικούς συγγενείς», λέει η Έλενα Ζαβάλα, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια Μπέρκλεϋ και το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για την Εξελικτική Ανθρωπολογία, Λειψία.
Οι ερευνητές έλαβαν DNA και από τα ιζήματα της τοποθεσίας (ειδικά από τα στρώματα LRJ), αλλά και από αρχαία υπολείμματα θηλαστικών για να ολοκληρώσουν τη ζωοαρχαιολογική ανάλυση. Επιπλέον, αναλύσεις πυρηνικού DNA βρίσκονται σε εξέλιξη στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για την Εξελικτική Ανθρωπολογία.
Χρησιμοποιώντας χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα οι επιστήμονες διαπίστωσαν πότε οι άνθρωποι κατέλαβαν το σπήλαιο. Τα οστά του Homo sapiens τόσο από τις ανασκαφές της δεκαετίας του 1930 όσο και από την 4ετία 2016-2022 υπέδειξαν ότι τα άτομα του σπηλαίου ήταν μερικά από τα πρώτα Homo sapiens που κατοικούσαν στην Ευρώπη.
Η ομάδα πραγματοποίησε επίσης χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα σε οστά ζώων από διαφορετικά στρώματα της τοποθεσίας για να τα συνδέσει με την ανθρώπινη παρουσία στο σπήλαιο.
«Διαπιστώσαμε εξαίρετη συμφωνία στη ραδιοχρονολόγηση των οστών του Homo sapiens και από τις δύο ανασκαφικές συλλογές με των οστών ζώων από τα στρώματα LRJ της νέας ανασκαφής, επιβεβαιώνοντας μια πολύ ισχυρή σύνδεση μεταξύ των ανθρώπινων υπολειμμάτων και του LRJ.
Τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι ο Homo sapiens καταλάμβανε σποραδικά την τοποθεσία ήδη πριν από 47.500 χρόνια», λέει η Helen Fewlass, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Francis Crick στο Λονδίνο και το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για την Εξελικτική Ανθρωπολογία στη Λειψία.
Η ομάδα συνδύασε πληροφορίες από ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών σταθερών αναλογιών ισοτόπων και κατέληξε στο ότι κατά την εποχή του LRJ υπήρχαν ανοικτά τοπία στέπας παρόμοια με αυτά που υπάρχουν στη Σιβηρία ή τη βόρεια Σκανδιναβία σήμερα, στα οποία επικρατούσε ένα πολύ κρύο ηπειρωτικό κλίμα που γινόταν όλο και πιο ψυχρό.
«Αυτό δείχνει ότι αυτές όπως και οι προηγούμενες ομάδες Homo sapiens που διασκορπίστηκαν στην Ευρασία είχαν αποκτήσει ήδη κάποια ικανότητα προσαρμογής σε τέτοιες σκληρές κλιματικές συνθήκες», λέει η Δρ. Sarah Pederzani από το Πανεπιστήμιο της La Laguna και το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για την Εξελικτική Ανθρωπολογία, στη Λειψία.
«Μέχρι πρόσφατα πιστεύαμε ότι η ανθεκτικότητα στο κρύο κλίμα εμφανίστηκε αρκετές χιλιάδες χρόνια αργότερα, επομένως αυτό είναι ένα συναρπαστικό εύρημα. Ίσως οι ψυχρές στέπες με μεγαλύτερα κοπάδια θηραμάτων ήταν πιο ελκυστικά περιβάλλοντα για αυτές τις ανθρώπινες ομάδες απ’ ό,τι εκτιμούσαμε προηγουμένως», προσθέτει.
Οι ερευνητές λένε ότι αυτή η διεπιστημονική μελέτη, που ενσωματώνει αρχαιολογική και βιομοριακή ανάλυση σηματοδοτεί ένα σημαντικό ορόσημο στην κατανόηση της αρχικής εξάπλωσης του Homo sapiens στο βόρειο τμήμα της Ευρώπης των Άλπεων κατά τη μεταβατική περίοδο από τη Μέση στην Ανώτερη Παλαιολιθική εποχή.
Όπως διαπίστωσαν, ο Homo sapiens ήταν δραστήριος στην Ευρώπη κάτω από σοβαρά ψυχρές κλιματικές συνθήκες, κινείτο σε μικρές ομάδες, μοιραζόταν το περιβάλλον και τις τοποθεσίες του με μεγάλα σαρκοφάγα ζώα και κατασκεύαζε περίτεχνα πέτρινα εργαλεία.
Πηγή:dnews