«Η διαβαλκανική διάσταση του Μακεδονικού στο παρελθόν και το παρόν» ήταν το θέμα της εξαιρετικά ενδιαφέρουσας διάλεξης που έδωσε το Σάββατο 2 Μαρτίου ο Σπυρίδων Σφέτας, καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Βαλκανικής Ιστορίας στο ΑΠΘ, στην κατάμεστη αίθουσα της Αστικής Σχολής. Ο κ. Σφέτας βρέθηκε στην Κατερίνη προσκαλεσμένος από τον Όμιλο για την Ιστορία και τον Πολιτισμό νομού Πιερίας.
Στην εκτενή και τεκμηριωμένη εισήγησή του, ο γνωστός ιστορικός περιέγραψε την ιστορική εξέλιξη της χρήσης και της σημασίας του όρου Μακεδών και Μακεδονικός στα Βαλκάνια, παρουσιάζοντας αποτυπώσεις αυτής της χρήσης από τον 18ο μέχρι τον 20ο αιώνα. Έκανε επίσης λόγο και για τις μετέπειτα εξελίξεις, όπως αυτές εκφράζονται με την πρόσφατη Συμφωνία των Πρεσπών.
Η διάλεξη συνοδευόταν από περισσότερες από 100 διαφάνειες (ιστορικοί χάρτες, αρχεία, κείμενα και φωτογραφίες), και κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον του φιλίστορος κοινού που γέμισε την αίθουσα της Αστικής Σχολής Κατερίνης το απόγευμα του Σαββάτου.
Το Μακεδονικό Ζήτημα, όπως υποστήριξε ο Σπυρίδων Σφέτας, είναι ένα περίπλοκο ζήτημα στα Βαλκάνια και προκαλεί εύλογη σύγχυση στον εξωτερικό παρατηρητή. Ποια είναι όμως η ιδιαιτερότητα του ζητήματος και γιατί υπάρχει αυτή η σύγχυση;
«Η ιδιαιτερότητα του ζητήματος έγκειται στο γεγονός ότι κατά τον 19ο αιώνα και το πρώτο ήμισυ του 20ού το ζήτημα ετίθετο διαφορετικά απ’ ό,τι σήμερα. Στον 19ο αιώνα υπό τον όρο Μακεδονικό Ζήτημα αντιλαμβανόταν κανείς τον ελληνο-βουλγαρο-σερβικό ανταγωνισμό για τη διεκδίκηση του μακεδονικού χώρου υπό την ευρύτερη έννοια και τη διαμόρφωση ελληνικής, βουλγαρικής ή σερβικής ταυτότητας στον σλαβικό κυρίως πληθυσμό.
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το ζήτημα απέκτησε διαφορετικό περιεχόμενο. Το Μακεδονικό κατέστη γιουγκοσλαβικό ζήτημα. Επρόκειτο για ζήτημα διαμόρφωσης μιας σλαβομακεδονικής ταυτότητας στην Ομόσπονδη Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας εντός της γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας, αλλά και για την επεκτατική πολιτική της Γιουγκοσλαβίας στο όνομα του «μακεδονισμού».
Ο καθηγητής της Βαλκανικής Ιστορίας υπογράμμισε εμφατικά το ότι «ο όρος Σλαβομακεδόνες δεν πρέπει να εννοείται ως εθνολογική ανάμειξη αρχαίων Μακεδόνων και Σλάβων μετά τον 7ο αιώνα, αλλά ως διαφοροποίηση των Σλάβων του ευρύτερου μακεδονικού χώρου από τη βουλγαρική, σερβική και ελληνική εθνική ιδέα. Η διαδικασία αυτή άρχισε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και συνεχίζεται μέχρι σήμερα».
Ολοκληρώνοντας την άκρως κατατοπιστική διάλεξή του, ο κ. Σφέτας τόνισε ότι «η ουσία του σύγχρονου Μακεδονικού Ζητήματος είναι η οριοθέτηση των ταυτοτήτων, κάτι που είναι και το πνεύμα της Συμφωνίας των Πρεσπών».
Η βραδιά έκλεισε με ζωντανό διάλογο, καθώς ο κ. Σφέτας δέχθηκε πολυάριθμες ερωτήσεις και έδωσε διευκρινίσεις για την ιστορική πορεία του ζητήματος.