Όντας ένθερμος υποστηρικτής της καθολικότητας και πάντως της μη ουσιαστικής διακώλυσης του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος της ψήφου των Ελλήνων που κατοικούν στο Εξωτερικό, στα τέλη του 2019, όταν και ψηφίστηκε ο Ν. 4648/2019, εξέφρασα τη θέση μου δημόσια, ανοιχτά και θαρρετά. Και τούτο, διότι, κατά την αντίληψή μου, το συγκεκριμένο ζήτημα δεν έχει να κάνει μόνο με τη σημαντική επαύξηση του πλάτους της βάσης του εκλογικού σώματος, με τη δημοκρατική έκφραση των απανταχού Ελλήνων και συνεπώς με αυτήν καθεαυτήν την ταυτότητα του πολιτεύματός μας και την ποιότητα της Δημοκρατίας στον Τόπο ή με την κλασσική version των αρχών της ισονομίας και της ισοπολιτείας, αλλά πάνω και πρώτα απ’ όλα (έχει να κάνει) με τις προοπτικές και την ανά τον Κόσμο εξακτίνωση του ίδιου του Ελληνισμού!

Στο τότε γραφέν άρθρο μου με τίτλο ‘‘Η ψήφος των Ελλήνων του Εξωτερικού και η μυωπική προσέγγιση του Έλληνα Νομοθέτη’’ υπήρξα σαφής και επαρκώς αναλυτικός. Επέκρινα το από 28-11-2019 Ψήφισμα της Θ’ Αναθεωρητικής Βουλής (της παρούσας Βουλής δηλαδή) το οποίο προσέθεσε 4η παράγραφο στο άρθρο 54 του Συντάγματος, σύμφωνα με την οποία μπορεί να τίθενται προϋποθέσεις στην άσκηση του εκλογικού δικαιώματος στον τόπο διαμονής τους από τους εκλογείς που κατοικούν έξω από την Επικράτεια.

Και τούτο, διότι αυτό υπήρξε το δικαιοπολιτικό θεμέλιο για να τεθούν, δυστυχώς, από τη Βουλή με τον Ν. 4648/2019 σωρευτικές προϋποθέσεις για την εγγραφή στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους Ελλήνων ψηφοφόρων του Εξωτερικού. Αυτές δε οι προϋποθέσεις, θυμίζω, ήταν: α) Οι απόδημοι να έχουν διαµείνει συνολικά δύο (2) έτη εντός της Ελληνικής Επικράτειας κατά το χρονικό διάστηµα των τελευταίων τριάντα πέντε (35) ετών από την ηµεροµηνία υποβολής της αίτησης εγγραφής και β) να έχουν υποβάλει φορολογική δήλωση κατά το τρέχον ή το προηγούμενο φορολογικό έτος!

Ωστόσο, είχα υπογραμμίσει τότε, εκφραζόμενος με ιδιαίτερη αγωνία, ότι σύμφωνα με το αρ. 51§3 του Συντάγματος τίθενται αποκλειστικά, περιοριστικά και εξαντλητικά, ως ‘‘numerus clausus’’, οι περιορισμοί που μπορεί ο Κοινός Νομοθέτης (η Βουλή) να επιθέσει στο δικαίωμα του εκλέγειν που έχουν οι κατέχοντες την ελληνική ιθαγένεια και κατοικούντες είτε στο Εσωτερικό, είτε στο Εξωτερικό. Οι περιορισμοί, επομένως, που έθετε ο Ν. 4648/2019 στο δικαίωμα ψήφου των Ελλήνων του Εξωτερικού βοούσαν ότι ήταν αντισυνταγματικοί.

Μάλιστα τότε υποστήριζα ότι με τον συγκεκριμένο Νόμο (Ν. 4648/2019), που ψηφίστηκε στο πλαίσιο της προστεθείσης στο Σύνταγμα παραγράφου 4 του άρθρου 54, τροποποιήθηκαν ευθέως και ουσιωδώς οι παράγραφοι 3 και 4 του άρθρου 51 του Συντάγματος, δηλαδή συνταγματικές διατάξεις που δεν περιλαμβάνονταν στον κατάλογο των διατάξεων που η προηγούμενη Βουλή (αρ. 110§2 Συντ.) αποφάσισε να αναθεωρηθούν. Το γεγονός αυτό από μόνο του, eo ipso, συνιστούσε άμεση καταστρατήγηση του Συντάγματος. Η δε ανόμοια μεταχείριση που ο συγκεκριμένος Νόμος επεφύλασσε στους Έλληνες του Εξωτερικού σε σχέση και σύγκριση με τους Έλληνες του Εσωτερικού ως προς το απολύτως κοινό συνταγματικό τους δικαίωμα (δηλ. το δικαίωμα του εκλέγειν) υπερθεμάτισα ότι έβαινε ευθέως κατά θεμελιωδών αρχών της Δημοκρατίας μας, όπως η ισότητα των πολιτών απέναντι στον Νόμο (αρ. 4 του Συντάγματος), η αρχή της λαϊκής κυριαρχίας (αρ. 1 του Συντάγματος) και το ίδιο το δικαίωμα του εκλέγειν (αρ. 51 του Συντάγματος), ιδίως ως προς την αμεσότητα και καθολικότητά του. Και εν συνεχεία, επεσήμανα το οφθαλμοφανώς οξύμωρον, οι Έλληνες του Εξωτερικού να μην υπόκεινται στους περιορισμούς που έθεσε ο Ν. 4648/2019 αν τυχόν έρχονταν να ψηφίσουν στην Ελλάδα κατά τη διενέργεια των εθνικών εκλογών! Εν τέλει, είχα τονίσει και το κάτωθι (που νομίζω το αντιλαμβάνονται καλά όλοι και όχι μόνο οι ….Συνταγματολόγοι): Ότι δηλαδή η θέση των περιορισμών στο δικαίωμα ψήφου των Ελλήνων του Εξωτερικού βασιζόμενη σε διάταξη του Συντάγματος (αρ. 54) που ρυθμίζει τα σχετικά με το εκλογικό σύστημα και τις εκλογικές περιφέρειες (ήτοι ρυθμίζει άλλο θέμα) και μάλιστα περιορισμών που είναι πρόσθετοι και αντιθετικοί με τη διατάξη του Συντάγματος που ρυθμίζει αυτήν καθ’ αυτήν την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος (αρ. 51), παρήγαγε προφανή αντισυνταγματικότητα. Πάνω απ’ όλα όμως το 2019, απογοητευμένος από τον ψηφισθέντα Ν. 4648/2019, και κυρίως από τη φανερή έλλειψη οραματικής σύλληψης σε ένα μείζον θέμα της κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, έγραφα ότι η Ελλάδα θα είναι πραγματικά ισχυρή ‘‘όταν δεν θα συμπεριφέρεται ως ούσα ‘‘κουκίδα’’ στον Παγκόσμιο Χάρτη, μονιστικό σημείο αναφοράς σε δεδομένο χωρόχρονο, δρώντας στο sticto sensu νοούμενο ιδιότυπο πλαίσιο του ‘‘Ελλαδισμού’’ και υπό τους εγγενείς περιορισμούς του, αλλά όταν πράγματι θα συνεχίσει να είναι ενεργητικά εξωστρεφής, όπως η μακραίωνη Ιστορία της υποδεικνύει (αν όχι επιβάλλει), λειτουργώντας υπό τη λογική και δομική διασύνδεση ενός δικτύου, που στο κέντρο θα έχει την Ελλάδα, ως γεωγραφικό χώρο και πυρήνα διάδρασης, και θα απλώνεται σε κάθε γωνιά της γης, όπου ζουν και αναπνέουν και δραστηριοποιούνται Έλληνες. Υπ’ αυτό το πρίσμα, ο Ελληνισμός, ως ιστορικό – πολιτιστικό μέγεθος (και όχι ο  ‘‘Ελλαδισμός’’ με τις καχεξίες των τελευταίων 200 χρόνων του) μπορεί όχι απλά να υφίσταται, αλλά και (mutatis mutandis) να μεγαλουργεί’’.Γι’ αυτό ακριβώς κατέληγα σε εκείνο το κείμενο (του 2019): ‘‘Ο Νόμος αυτός (εννοούσα τον Ν. 4648/2019) αντανακλώντας μια ‘‘τυπικίστικη και περιοριστική’’ σχέση της Ομογένειας με τη ‘‘Μητέρα Πατρίδα’’, συνιστά, κατά την υποκειμενική μου άποψη, όχι απλά την έκφραση, ελέω διακομματικών ‘‘ζυμώσεων και συμβιβασμών’’, μιας ιδεοληπτικής και αναχρονιστικής αντίληψης της Ελλάδας στις σχέσεις της με την ανά τον Κόσμο Διασπορά της, αλλά και γνήσιο περιορισμό στο πεμπτουσιακό φορτίο της ίδιας της έννοιας του ‘‘Homo Politicus’’, αδικαιολόγητο ‘‘καπέλωμα’’ του εθνοκεντρικού οραματικού σχεδιασμού από τον ανασχετικό ‘‘μυωπισμό’’ της ελλαδικής πολιτικής πραγματικότητας’.’ Έναν χρόνο και κάτι μετά τα παραπάνω, η Κυβέρνηση έδειξε έμπρακτα ότι αντιλήφθηκε το ατελές και συσταλτικά ωφέλιμο της πρωτοβουλίας του 2019. Γι’ αυτό και εισήγαγε στη Βουλή νομοσχέδιο (σχετικά με την άρση των περιορισμών για την εγγραφή στους ειδικούς καταλόγους των εκλογέων του Εξωτερικού) με βάση το οποίο σκόπευε (επιτέλους και απολύτως ορθώς και σύμφωνα πάντως με το Σύνταγμα) να καταργήσει τους τεθέντες με τον Ν. 4648/2019 περιορισμούς στο δικαίωμα του εκλέγειν των Ελλήνων του Εξωτερικού.

Η αιτιολογική έκθεση, άλλωστε, του συγκεκριμένου νομοσχεδίου, ήταν και αποκαλυπτική και απολογητική ταυτόχρονα. Γράφεται σ’ αυτήν, λοιπόν, σε κάποιο σημείο: ‘‘Με τη διαδικασία (εννοείται του Ν. 4648/2019) θεσπίστηκαν επιπλέον προϋποθέσεις και υποχρεώσεις των εκλογέων (του Εξωτερικού) για υποβολή δικαιολογητικών προκειμένου να μπορούν να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα στο Εξωτερικό. Με τον τρόπο αυτόν καθίσταται δυσχερής η συμμετοχή στις εκλογές για το μεγαλύτερο μέρος των εκλογέων’’. Ενώ παρακάτω γίνεται παραδεκτό: ‘‘Με την προτεινόμενη ρύθμιση (δηλ. την κατάργηση των περιορισμών στο δικαίωμα ψήφου των αποδήμων) λαμβάνεται μέριμνα…για την ίση αντιμετώπιση τόσο των εκλογέων που είναι μόνιμοι κάτοικοι εξωτερικού, όσο και των εκλογέων που τυγχάνει να βρίσκονται στο εξωτερικό κατά την ημέρα των εκλογών’’.  ‘‘Λαμβάνεται μέριμνα’’, λοιπόν, για την ισότητα, ισοπολιτεία και ισονομία που πρέπει να επιδεικνύει η Ελλάδα απέναντι στους Έλληνες του Εξωτερικού, που πρακτικά ο Ν. 4648/2019 είχε ‘‘παραβλέψει’’…

Για να γινόταν, ωστόσο, νόμος του ελληνικού κράτους το συγκεκριμένο νομοσχέδιο απαιτούνταν, σύμφωνα με το άρθρο 51§4 του Συντάγματος, τα 2/3 των ψήφων του όλου αριθμού των Βουλευτών, δηλαδή η θετική ψήφος 200 Βουλευτών.

Χθες όμως, η Βουλή για ακόμη μια φορά ‘‘αστόχησε’’. Το νομοσχέδιο δεν ‘‘πέρασε’’ καθώς το ψήφισαν 190 μέλη της Εθνικής Αντιπροσωπείας. Για ακόμη μια φορά, συνεπώς, οι κομματικοί σχεδιασμοί επικράτησαν έναντι του εθνικού οραματισμού, το πολιτικό συμφέρον παραγκώνισε τις προοπτικές του Ελληνισμού να λειτουργήσει ως παγκόσμιο δίκτυο δημοκρατίας, κουλτούρας και αξιών και ο κοντόθωρος και υστερόβουλος παλαιοκομματισμός ‘‘εκπαραθύρωσε’’ από τον ίδιο τον καμβά του πολιτικού μας συστήματος τη νοηματική ουσία του Ελληνισμού, υπενθυμίζοντας προς άπαντες ότι εδώ επικρατεί ο ‘‘στενά εννοούμενος’’ Ελλαδισμός…

Η μεγάλη ευκαιρία, λοιπόν, να απλώσει η Ελλάδα τα ‘‘φτερά’’ της στον Κόσμο και να συνταιριάξει με την όποια δυναμική της το τρανότερο συμμετοχικό ενδιαφέρον των απανταχού Ελλήνων ανά τον Κόσμο μοιάζει να είναι (προς το παρόν;) ξανά χαμένη. Και σε τούτο θαρρώ, μεγάλη είναι η ευθύνη και των ίδιων των (μη ψηφισάντων τουλάχιστον το νομοσχέδιο) Βουλευτών. Των Βουλευτών, που, εκφράζοντας την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας και εκπροσωπώντας το ελληνικό έθνος, έχουν χρέος να αντιλαμβάνονται όταν ψηφίζουν περί τίνος ακριβώς τοποθετούνται. Διότι, όπως τόνισα το 2019 και τονίζω ξανά, το συγκεκριμένο νομοσχέδιο δεν αφορούσε ένα, ‘‘κάποιο’’ θέμα ‘‘κοινοβουλευτικής ρουτίνας’’ ή ‘‘ήσσονος κανονιστικής ρύθμισης και εμβέλειας’’ αλλά, πολύ απλά, τις προοπτικές του ίδιου του Ελληνισμού…

Κατερίνη, 27/5/2021

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΥΓΚΟΥΡΕΛΑΣ

ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ

LLM IN INTERNATIONAL COMMERCIAL LAW

LLM IN EUROPEAN LAW

Cer. LSE in Business, International

Relations and the political science