Εδώ και λίγες μέρες όλη η ελληνική κοινωνία έγινε μάρτυρας μιας αλγεινής και προσβλητικής για το δημόσιο αίσθημα σκηνής. Ο Πρύτανης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Δ. Μπουραντώνης, προπηλακίστηκε από ομάδα κουκουλοφόρων μέσα στο γραφείο του και φέροντας στο λαιμό του κρεμασμένη από τους καταληψίες πινακίδα, στην οποία γραφόταν το ‘‘μήνυμα’’ τους, εξευτελίστηκε πανελλαδικώς. Για ακόμη μια φορά, λοιπόν, το θέμα της πανεπιστημιακής ασφάλειας εκθέτει τη χώρα και αμαυρώνει την εικόνα της διεθνώς.
Δεν είναι όμως το ζήτημα αυτό κάτι καινούργιο ή πρωτότυπο. Στην Ελλάδα είμαστε πια συνηθισμένοι με το ‘‘ειδικό καθεστώς των πανεπιστημίων’’. Προσωπικά, έχω εκφραστεί δημοσίως και έχω τονίσει τις θέσεις μου:
Στο άρθρο μου ‘‘Alea jacta est’’ (‘‘ο κύβος ερρίφθη’’, γραφέν στις 11/2/2016) υποστήριξα: ‘‘Στη σημερινή Ελλάδα η ‘‘κατάληψη’’ συνιστά πλέον κάτι πολύ παραπάνω από ‘‘Κοινωνικό Κεκτημένο’’, είναι ισχυρότατος Θεσμός της εγχώριας κοινωνίας, απόλυτα εφαρμόσιμος στην πράξη και αποδεκτός, ‘‘καλοϋφασμένος’’ και πλήρως παγιωθείς από τον σύγχρονο νεοελληνικό Λαϊκισμό. Στην Ελλάδα η ‘‘κατάληψη’’ μετατράπηκε συν τω χρόνω σε ‘‘πατενταρισμένο’’ και prêt-a-porter τρόπο της εκάστοτε κοινωνικής διαμαρτυρίας και από προσχεδιασμένη φόρμουλα αντιδραστικότητας έγινε η επιτομή της επαναστατικότητας και η ιερή καταληκτική μονοτροπία των κοινωνικών, ταξικών και όχι μόνο αγώνων.’’
Μάλιστα διαπιστώνοντας την απάθεια της κοινωνίας και του ‘‘συστήματος’’ στο φαινόμενο των καταλήψεων, προς το τέλος του παραπάνω άρθρου μου επεσήμανα: ‘‘Ο διάσημος Γάλλος Κοινωνιολόγος και Ανθρωπολόγος Gustave Le Bon στο μνημειώδες έργο του ‘‘Η ψυχολογία των μαζών’’ είχε γράψει: ‘‘Το σύνολο των κοινών χαρακτηριστικών που επιβάλλεται από το περιβάλλον και την κληρονομικότητα σε όλα τα άτομα ενός λαού, συνιστά την ψυχή αυτού του λαού. Αυτοί οι χαρακτήρες επειδή ως προς την προέλευση τους είναι κληρονομικοί, είναι πολύ σταθεροί’’. Μήπως, τελικά, ο κοινωνικός αναρχο-ακτιβισμός έχει συν τω χρόνω μεταλλαχθεί σε και είναι πλέον η ψυχή του δικού μας λαού;’’
Με αφορμή δε την ψήφιση από την παρούσα Βουλή του Νόμου για την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου (Ν. 4623/2019), στο άρθρο μου ‘‘Η κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου και η «επανάσταση του αυτονόητου» στην Ελλάδα’’ (2-8-2019 https://eptanews.gr/apopsi/i-katargisi-tou-panepistimiakoy-asylou-kai-i-epanastasi-tou-aftonoitou/) έγραφα και υπογράμμιζα τα ακόλουθα:
‘‘Εν τέλει, στο Πανεπιστήμιο Makerere στην Ουγκάντα είναι εγκαθιδρυμένο εντός αυτού ολόκληρο Αστυνομικό Τμήμα (Police Station) και κατά συνέπεια το Πανεπιστήμιο ‘‘φρουρείται’’ καθημερινά από ‘‘αληθινούς’’ αστυνομικούς (ίδετε για περισσότερα στη διεύθυνση https://www.mak.ac.ug/university-services/campus-security).
Σ’ όλον τον Πλανήτη, λοιπόν, σ’ όλα τα γεωγραφικά πλάτη και μήκη του, από την Αγγλία έως τη Νότια Αφρική και την Αυστραλία και από την Ιαπωνία έως τις ΗΠΑ και το Μεξικό, είναι αυτονόητο ότι η τάξη και η ασφάλεια μέσα στα Πανεπιστήμια συνιστά ύψιστης σημασίας πολιτειακό πρόταγμα.
Είναι αυτονόητο παντού στον Κόσμο ότι οι αστυνομικές, ή όποιες άλλες αρμόδιες, αρχές διαθέτουν το απροϋπόθετο δικαίωμα να παρεμβαίνουν προς αποκατάσταση της νομιμότητας (και) σε (πανεπιστημιακούς) τόπους όπου διαπράττονται ωμά και κατά ανενδοίαστη συλλογική, κοινωνική περιφρόνηση πάσης φύσεως αδικήματα.
Και έτσι, είναι αυτονόητο, από την άλλη πλευρά, ότι όταν στην Ελλάδα επί τόσα χρόνια, η έννοια του πανεπιστημιακού ασύλου αποτελούσε τον νομικό και κοινωνιολογικό, βαθέως, ωστόσο, άστοχο και ιδεοληπτικό, «μανδύα» για τη συγκάλυψη ή ανοχή έκνομων δραστηριοτήτων και προσβλητικών για το κοινό περί δικαίου αίσθημα αντικοινωνικών συμπεριφορών, κάτι δεν πήγαινε καλά με εμάς.
Είναι αυτονόητο όμως ότι πουθενά στον Κόσμο δεν υπάρχουν, ελέω πολιτικοκοινωνικής ανοχής, και άρα, συνερμηνευτικά, συνενοχής, ‘‘άβατα’’, ‘‘νησίδες παραβατικότητας’’ και ‘‘χώροι όπου κατ’ εξαίρεση δεν εφαρμόζεται ο νόμος’’. Είναι αυτονόητο ότι τα Πανεπιστήμια δεν είναι ή δεν πρέπει να είναι, και δη με την προστασία του ίδιου του Νόμου, ορμητήρια και γιάφκες των ‘‘μπαχαλάκηδων’’, των κάθε λογής λαθρεμπόρων και των διακινητών ναρκωτικών.
Είναι, επίσης, αυτονόητο ότι στα πανεπιστημιακά ιδρύματα η ελευθερία της παραγωγής και εκμάθησης γνώσης και η ακαδημαϊκή μόρφωση είναι de jure naturae στοιχεία του πνευματικού πολιτισμού μιας χώρας και αξιολογική σταθερά του ‘‘δημοκρατικού βάθους’’ των δομών της.’’
Πίστευα, συνεπώς, ότι ο Νόμος του 2019 για την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου θα φέρει την ‘‘επανάσταση του αυτονόητου’’ και στη μικρή αυτή γωνιά του Πλανήτη. Όμως, όπως αποδείχθηκε στην πράξη από το συμβάν των τελευταίων ημερών, ‘‘για να γυρίσει ο Ήλιος, θέλει δουλειά πολλή’’, θέλει πράξεις με τις οποίες να ‘‘σπάει το απόστημα’’ και όχι απλά ψηφισμένα νομοθετήματα ή, πολύ περισσότερο, κοινότυπα ευχολόγια…
Οι πρόσφατες εξαγγελίες, λοιπόν, του Πρωθυπουργού είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, πρώτα και πάνω από όλα διότι ‘‘κινούνται στη λογική του αυτονόητου’’. Η ίδρυση και επαρκής στελέχωση ενός σώματος προστασίας των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, το οποίο θα είναι θεσμικά και νομικά επιφορτισμένο με την τήρηση της νομιμότητας και την αποτροπή παραβατικών συμπεριφορών, είναι απολύτως αναγκαία. Η δε συνδρομή της Αστυνομίας, εκεί που κρίνεται απαραίτητο, είναι σαφώς εύλογη.
Ο έλεγχος των διερχομένων στην είσοδο και έξοδο των ιδρυμάτων και η καθιέρωση της λεγόμενης ‘‘πανεπιστημιακής κάρτας’’ συνιστά βεβαίως αδήριτη αναγκαιότητα και λογική προϋπόθεση αποκατάστασης και εφαρμογής της τάξης εντός των πανεπιστημίων. Εν τέλει, η αυστηροποίηση της ποινικής νομοθεσίας για αδικήματα που τελούνται σε περιοχές της πανεπιστημιακής κοινότητας αποτελεί και σαφές μήνυμα της πολιτειακής προδιάθεσης επί του θέματος σ’ όλη την ελληνική κοινωνία αλλά και ισχυρό αποτρεπτικό παράγοντα για τους επίδοξους ‘‘παραβάτες’’.
Η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο και ντροπιάζει βάναυσα όλους αυτούς που θέλουν επιτέλους να εφαρμοστεί στο προκείμενο θέμα η ‘‘κοινή λογική’’, να λειτουργήσει το κράτος δικαίου και να απαλλαγεί η εκπαίδευση από ανελεύθερες αντιλήψεις και τριτοκοσμικά φαινόμενα. Τα πανεπιστήμια αιωρούνται επικίνδυνα γύρω από τον δείκτη μηδέν του ‘‘ρολογιού της Παιδείας’’ και αυτό όχι απλά δεν ‘‘μας τιμά’’ αλλά υποσκάπτει το ίδιο το μέλλον μας. Δια τούτο ήρθε η ώρα όλοι μας να συμφωνήσουμε ότι ο φασισμός, οποιουδήποτε χρώματος και οποιασδήποτε ιδεολογικής καταβολής, είναι πέρα ώς πέρα εξοβελιστέος από την κοινωνικο-πολιτική μας πραγματικότητα.
Παρά τις όποιες (πιθανές) αντιδράσεις, λοιπόν, από ‘‘ιδεοληπτικούς’’ και ‘‘εμμονικούς του παρωχημένου ψευτοπροοδευτισμού’’, έχω την πεποίθηση ότι τουλάχιστον το πλειοψηφικό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας θα καλωσορίσει την εφαρμογή, στην πράξη, και του νόμου και των άνω αναφερόμενων πρωτοβουλιών. Τώρα είναι η ώρα! Και όχι διότι τώρα δίδεται (για άλλη μια φορά η ‘‘ευκαιρία’’) αλλά πρωτίστως διότι μετά την ‘‘ώρα μηδέν’’ μόνο το…χάος ακολουθεί! Αντιλέγει κανείς;
Κατερίνη, 9/11/2020
ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΥΓΚΟΥΡΕΛΑΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ
LLM IN INTERNATIONAL COMMERCIAL LAW
LLM IN EUROPEAN LAW
Cer. LSE in Business, International Relations and the political science