Το Λιμάνι του Πειραιά είναι το εμβληματικότερο ελληνικό λιμάνι και ένα από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου και της Ευρώπης. Ως διαμετακομιστικός κόμβος αποτελεί την Πύλη και το καίριο ‘‘σημείο επαφής’’ όχι μόνο της Χώρας μας αλλά και της Ηπείρου μας με τον υπόλοιπο Κόσμο. Τον Οκτώβριο του 2009 το Ελληνικό Δημόσιο προχωρώντας στην πιο ‘‘γενναία’’ και συμβολική αποκρατικοποίηση τουλάχιστον των τελευταίων ετών, μίσθωσε τις αποβάθρες 2 και 3 του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ) στην κινέζικη COSCO για 35 χρόνια. Για τη μίσθωση αυτή η κινέζικη εταιρία πληρώνει 100 εκατ. ευρώ για κάθε έτος, γεγονός που συνεπάγεται ότι το συνολικό ποσό που θα εισπράξει το Δημόσιο για όλο το διάστημα του leasing είναι 3,5 δισ. ευρώ.
Περαιτέρω, η COSCO λειτούργησε από τον Ιούνιο του 2010 τη «Μαρίνα 2» του Λιμανιού και κατασκεύασε τη «Μαρίνα 3». Τον Αύγουστο του 2015 οι Κινέζοι αγόρασαν το 51% του εταιρικού μεριδίου του ΟΛΠ για 280,5 εκατ. ευρώ και αναμένεται να αυξήσουν το άνω ποσοστό στο 67% μέσα στα επόμενα 5 χρόνια καταβάλλοντας άλλα 88 εκατ. ευρώ, αν πράγματι υλοποιήσουν αναληφθείσες συμβατικές τους υποχρεώσεις, δηλαδή αν ολοκληρώσουν υποχρεωτικά επιβαλλόμενες επενδύσεις στο Λιμάνι ύψους 300 εκατ. ευρώ. Τέλος, με την COSCO βελτιστοποιήθηκε από το 2009 η οικονομική απόδοση της διαχείρισης containers στο Λιμάνι, καθώς πριν αυτή ‘‘αναλάβει τα ηνία’’ στον Πειραιά, η διαχείριση των ισοδυνάμων με 20 πόδια μονάδων (twenty foot equivalent units) έφτανε τις 1,5 εκατ. μονάδες (containers), ενώ το 2017, στην εποχή της COSCO, έφτασε τις 3,69 δισ. μονάδες (containers)!
Οι αριθμοί, λοιπόν, μιλούν από μόνοι τους και είναι ο καλύτερος σύμμαχος αυτών που επιχειρηματολογούν υπέρ του ‘‘ξεδιπλώματος’’ μεγάλων και κομβικών ιδιωτικών επενδύσεων στη Χώρα, για να υποστηριχθεί η ‘‘πολυθρύλητη’’ πια στόχευση της Ανάπτυξης της. Η δε προοπτική του Λιμανιού του Πειραιά, αν, σε ένα πλαίσιο στρατηγικής γεωοικονομικής ανάλυσης, συνδεθεί εν τοις πράγμασιν με την Κίνα και το οικουμενικό όραμα της, είναι με μια λέξη τρομακτική!
Η Κίνα είναι ήδη σήμερα η μεγαλύτερη κατασκευαστική δύναμη του Πλανήτη και η πρώτη παγκοσμίως εξαγωγική Χώρα (Xi Jinping 2017, Keynote speech at the World Economic Forum) και προβλέπεται από πολλούς αναλυτές διεθνούς βεληνεκούς (D. Steinbock 2017, the great shift of global economic power) ότι το 2050 θα έχει 50% μεγαλύτερη Οικονομία από τις ΗΠΑ! Στο πλαίσιο του ήδη οργιώδους διεθνούς ανταγωνισμού, η Πρωτοβουλία της, γνωστή και ως ‘‘Δρόμος του Μεταξιού’’ (είναι η διαβόητη Belt and Road Initiative), έτσι όπως εκφράζεται από την ηγέτη της Xi Jinping, αποτελεί το κυριότερο μέσο εκφοράς του οικονομικο-πολιτικού της στρατηγήματος για μια όχι απλά δυναμική παγκοσμιοποιημένη παρουσία αλλά για την οικουμενική πρωτοκαθεδρία της. Η συγκεκριμένη επενδυτική, κατασκευαστική, τεχνολογική και εμπορική Πρωτοβουλία είναι η μεγαλύτερη στην Ιστορία δεδομένου ότι οι Κινέζοι στοχεύουν να διασυνδέσουν οικονομικά 65 Χώρες και να δαπανήσουν 1 τρισεκατομμύριο δολάρια! (https://www.morganstanley.com/ideas/china-belt-and-road)
Το Λιμάνι του Πειραιά, συνεπώς, είναι στρατηγικό σημείο κομβικής σημασίας για τον κινέζικο ‘‘Δρόμο του Μεταξιού’’ και ειδικά τις επόμενες δεκαετίες θα αποτελέσει την ‘‘καρδιά’’ των logistics όλης της Ευρώπης και όχι μόνο φυσικά, δυνάμενο να προσδώσει στη Χώρα μας και τη γεωπολιτική δυναμική της έναν κεφαλαιώδη ρόλο και βαρύνουσα επιρροή.
Η όντως τρομακτική προοπτική του Λιμανιού του Πειραιά όμως, που ενθαρρύνεται κυρίως από την αποτελεσματική διαχείριση της COSCO, φαίνεται να τρόμαξε, από την ανάποδη, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), θεσμικό όργανο που ανήκει στο Υπουργείο Πολιτισμού. Το ΚΑΣ συνεδρίασε στις 5-3-2019, συζήτησε την Εισήγηση της Διεύθυνσης Κλασσικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων για την έγκριση ή μη του Αρχικού Αναπτυξιακού Προγράμματος και Μελέτης Διαχείρισης (Master Plan) του ΟΛΠ (θέμα 10ο), και χθες ανακοινώθηκε ότι δέχθηκε την Εισήγηση της παραπάνω Διεύθυνσης και της Διεύθυνσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων (θέμα 9ο) περί της κήρυξης-οριοθέτησης του αρχαιολογικού χώρου του Δήμου Πειραιά, κηρύσσοντας ως αρχαιολογικό χώρο την ‘‘εντός των τειχών αρχαία πόλη του Πειραιά’’. Με τον τρόπο αυτόν μπλοκάρει όλες τις επενδύσεις της COSCO στο Λιμάνι του Πειραιά, αναπτύσσοντας μια ισχυρή πολεμική κατά του όλου project στο Λιμάνι και πετώντας όλα όσα παραπάνω καταγράφηκαν στον ιστορικο-πολιτικό ‘‘κάλαθο των αχρήστων’’.
Το σπουδαίο όμως στην όλη υπόθεση, προκειμένου να συλλάβει κάποιος σφαιρικά τις διαστάσεις της, είναι να καταλάβει τι είναι το ΚΑΣ και από πότε υπάρχει. Η πρώτη και αρχική, λοιπόν, μορφή του ΚΑΣ θεσμοθετήθηκε το 1834 με το Ν. 10/22-5-1834, δηλαδή λίγο μετά την ανεξαρτησία μας και τη σύσταση του νεοελληνικού Κράτους και το θεσμικό αυτό όργανο, ως ‘‘κληρονόμος’’ των Αρχαιολογικών Επιτροπών του 19ου και 20ου Αιώνα, συγκροτήθηκε και λειτουργεί σήμερα με το Ν. 3028/2002 ‘‘Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς’’.
Από το 1834 συνεπώς, δηλαδή εδώ και δύο περίπου αιώνες από την ίδρυση του Κράτους μας, δεν είχαν βρεθεί ο Χρόνος και οι Άνθρωποι για να οριοθετηθεί ο αρχαιολογικός χώρος του Δήμου Πειραιά. Και ήρθε το ΚΑΣ μετά από 200 χρόνια (κάλλιο αργά παρά ποτέ, μπορεί να πει κάποιος) να το πράξει, για να διακωλύσει όμως επί της ουσίας τηνCOSCO και το έργο της και, για να μην κρυβόμαστε, να φανερώσει σ’ όλους πια τις τρανταχτές παθογένειες του ‘‘ελληνικού συστήματος’’.
Σύμφωνα με έρευνα της Price Waterhouse Coopers, οι επενδυτικές ανάγκες της Χώρας, για να στηριχθεί η απ’ όλους παραδεχόμενη ως απαραίτητη, πραγματική οικονομική μεγέθυνση της τάξης του 3-4% ετησίως, εκτιμώνται σε210 δισ. ευρώ για την πενταετία 2018-2022. Υπ’ αυτή τη λογική, η επένδυση της COSCO λειτούργησε και θα λειτουργούσε ως παραδειγματικό πρότυπο για το τι πρέπει να γίνει στην Ελλάδα, προκειμένου να προωθηθεί η αναπτυξιακή της προσπάθεια. Αλλά όλα αυτά, τα αποτελούντα ίσως και όρους επιβίωσης της εθνικής μας οικονομίας και κρατικής συνέχειας, μοιάζουν με ‘‘κινέζικα’’ για το… θρυλικό ΚΑΣ…
Η Ανάπτυξη, επομένως, όπως ανάγλυφα προδίδει η ιστορία της COSCO στην Ελλάδα, είναι πριν και πάνω απ’ όλα θέμα βούλησης, πολιτικών επιλογών και ευρύτερης εθνικής νοοτροπίας. Αν δεν υπάρχουν αυτά, δεν θα σταματήσουμε ποτέ να αναρωτιόμαστε τι φταίει(;) και τελικά το… ‘‘τρένο’’ της αργεί. Τι να φταίει με εμάς, λοιπόν; Τι μας φταίει; Είναι στραβός ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε; Να είναι άραγε αιτία της καθολικής βάλτωσης μας τα περίφημα ‘‘Μνημόνια’’; Μήπως ο νεοφιλελευθερισμός; Οι Κεφαλαιοκράτες και ο διεθνής οικονομικός ιμπεριαλισμός άραγε; Ή ο δάκτυλος από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού που δεν καλοβλέπει τη κινέζικη επεκτατική οικονομική πολιτική; Ή μήπως φταίει το ‘‘ζαβό το ριζικό μας’’, όπως με απύθμενο νόημα και ωμό σαρκασμό αναρωτήθηκε ο Βάρναλης στους ‘‘Μοιραίους’’ του;
Πάντως, αν δεν απεμπλακούμε από τη συλλογική εθνική ομφαλοσκόπηση και γραφειοκρατική μεμψιμοιρία… άσπρες μέρες θα υπάρχουν (στην πραγματικότητα) μόνο στον Σκανδιναβικό Βορρά…
Κατερίνη, 4/4/2019
ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΥΓΚΟΥΡΕΛΑΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ
LLM IN INTERNATIONAL COMMERCIAL LAW
LLM IN EUROPEAN LAW
Cer. LSE in Business, International
Relations and the political science