Την Ιθάκη τελικά, αυτόν τον καταληκτικό προορισμό του εμβληματικού ανά τους αιώνες Ομηρικού παραμυθιού, επέλεξε ο Πρωθυπουργός για να προσδώσει γλαφυρά και τεχνηέντως παραμυθένια επικάλυψη στο πολιτικό του αφήγημα για «αλλαγή σελίδας» στη Χώρα, που στον οικονομικό τομέα σφραγίζεται δια της «καθαρής εξόδου μας στις Aγορές». Μετά το τέλος των «επάρατων» μνημονίων μας είπε ο κ. Τσίπρας ότι «η Xώρα μας ανακτά το δικαίωμα της, να ορίζει αυτή τις τύχες και το μέλλον της χωρίς εξωτερικούς καταναγκασμούς και χωρίς άλλους «έξωθεν εκβιασμούς». Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Και αν όχι, ποια επιτέλους είναι η αλήθεια, που πρέπει να έχουμε υπόψη μας όλοι εμείς, οι καταταλαιπωρημένοι από το πολιτικό ψεύδος, πολίτες;

Η αλήθεια, λοιπόν, καταγράφεται και αναδεικνύεται πέρα από κάθε αμφισβήτηση σε επίσημα διεθνή κείμενα καθολικής νομικής και πολιτικής ισχύος. Στην εφαρμοστική Απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 11-7-2018 για την ενεργοποίηση της μεταμνημονιακής ενισχυμένης εποπτείας για την Ελλάδα (EU Commission’s Implementing Decision on the activation of enhanced surveillance for Greece) καταρχάς υπερθεματίζεται ότι η με τις τωρινές συνθήκες πρόσβαση της Χώρας στις Αγορές είναι άκρως επισφαλής και εύθραυστη (Greek bond yields remain at elevated levels relative to other euro area Member States, and Greece‘s borrowing conditions remain fragile against the background of external economic risks. Further efforts thus need to be undertaken to secure continuous and stable market access for the sovereign.) και έτσι συνεπαγωγικά αιτιολογείται η θέση της Ελλάδας, μετά τη λήξη του τρίτου Προγράμματος, σε καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας με βάση τον Κανονισμό 472/2013 της ΕΕ (In order to address residual risks and monitor the fulfilment of the commitments geared thereto, it appears necessary and appropriate to subject Greece to enhanced surveillance pursuant to Article 2(1) of Regulation (European Union) 472/2013.)

Μάλιστα στην Απόφαση αυτή σημειώνεται ότι η Ελλάδα (δηλ. η Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ) συμφώνησε(!) περί της αναγκαιότητας να τεθεί η Χώρα σε ενισχυμένη εποπτεία ένεκα και επί τη βάσει των οικονομικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει (Greece concurred with the Commission’s assessment of the economic challenges the country is facing, which is the basis for activating enhanced surveillance.)

Η Απόφαση είναι ξεκάθαρη και το ψεύδος του κ. Τσίπρα ωμό και χονδροειδές μεν, απολύτως τεκμηριωμένο και αναντίλεκτο δε. Τι σημαίνει όμως, πρακτικά, «ενισχυμένη εποπτεία», τι συνεπάγεται και πόσο διαρκεί;

Καταρχήν, σύμφωνα με τον Κανονισμό 472/2013 της ΕΕ (περί της ενίσχυσης της οικονομικής και δημοσιονομικής εποπτείας κρατών-μελών της ευρωζώνης) η Επιτροπή (Κομισιόν) αποφασίζει να θέσει υπό ενισχυμένη εποπτεία ένα κράτος-μέλος στην περίπτωση που κρίνει ότι αυτό αντιμετωπίζει ή απειλείται από σοβαρές δυσκολίες αναφορικά με την χρηματοοικονομική του σταθερότητα, οι οποίες είναι ενδεχόμενο να προκαλέσουν δυσμενείς δευτερογενείς επιπτώσεις σε άλλα κράτη-μέλη της ζώνης του Ευρώ.

Όταν η Επιτροπή θέτει ένα κράτος-μέλος της ΕΕ σε ενισχυμένη εποπτεία ενημερώνει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου (European Systemic Risk Board) και εν συνεχεία το κράτος μέλος που υπόκειται σε ενισχυμένη εποπτεία, μετά από διαβούλευση και σε συνεργασία με την Επιτροπή, η οποία ενεργεί σε συνεννόηση με τα άνω θεσμικά όργανα και, όπου κρίνεται σκόπιμο, και με το ΔΝΤ, εγκρίνει και εφαρμόζει μέτρα που στοχεύουν στην αντιμετώπιση των πραγματικών ή και δυνητικών πηγών των ανωτέρω αναφερόμενων δυσκολιών.

Στο δε κράτος αυτό εφαρμόζονται πλήρως ο Κανονισμός της ΕΕ 1466/1997 για την ενίσχυση της εποπτείας της δημοσιονομικής κατάστασης και την εποπτεία και τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών, ο Κανονισμός 1467/1997 για την επιτάχυνση και τη διασαφήνιση της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος ή και ο Κανονισμός 1176/2011 σχετικά με το εθνικό μεταρρυθμιστικό του πρόγραμμα και το οικείο πρόγραμμα σταθερότητας.

Η Επιτροπή παρακολουθεί στενά (αρ. 10§2,3 και 6 του Κανονισμού 473/2013 σχετικά με την παρακολούθηση και την εκτίμηση των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων και τη διασφάλιση της διόρθωσης υπερβολικού ελλείμματος των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ) την πορεία του εποπτευόμενου κράτους και δη ασχέτως αν το αυτό παράγει υπερβολικό έλλειμμα ή όχι. Από την άλλη, το κράτος-μέλος καταρτίζει και υποβάλλει, σε τριμηνιαία βάση, έκθεση στην Επιτροπή (Κομισιόν) και στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Δημοσιονομική Επιτροπή (ΟΔΕ). Η Επιτροπή ενημερώνει για το περιεχόμενο της έκθεσης και το Ευρωκοινοβούλιο και το Συμβούλιο των Υπουργών περί των οικονομικών πολιτικών και των θεμάτων του ευρώ (το λεγόμενο Eurogroup).

Ειδικότερα, το κράτος μέλος που έχει τεθεί σε ενισχυμένη εποπτεία κοινοποιεί στην Επιτροπή (Κομισιόν), υπό την εποπτική της ιδιότητα: α) Αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με το χρηματοπιστωτικό του σύστημα, συμπεριλαμβανομένων και των αποτελεσμάτων των προσομοιώσεων ακραίων καταστάσεων (stress tests) των χρηματοπιστωτικών του ιδρυμάτων, β) Διενεργεί υπό την εποπτεία της ΕΚΤ, ή όταν κρίνεται σκόπιμο υπό την εποπτεία και του Ευρωκοινοβουλίου και του Συμβουλίου, τέτοιες δοκιμαστικές διαδικασίες (stress tests) για να κριθεί η ανθεκτικότητα του χρηματοπιστωτικού του τομέα σε διάφορους μακροοικονομικούς και χρηματοπιστωτικούς κραδασμούς, γ) Υποβάλλεται σε τακτικές εκτιμήσεις των εποπτικών ικανοτήτων του επί του χρηματοπιστωτικού τομέα στο πλαίσιο της ειδικής αξιολόγησης που διενεργείται από την ΕΚΤ ή όπου κρίνεται απαραίτητο και από το Ευρωκοινοβούλιο και το Συμβούλιο και δ) Κοινοποιεί στην Επιτροπή κάθε πληροφορία που χρειάζεται για την παρακολούθηση τυχόν μακροοικονομικών του ανισορροπιών σύμφωνα άλλωστε και με τον Κανονισμό 1176/2011.

Η ΕΚΤ, υπό την εποπτική της ιδιότητα, το Ευρωκοινοβούλιο και το Συμβούλιο, σε συνεννόηση με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Ρίσκου εκπονούν έκθεση ανάλογα με τα δεδομένα που έχουν αναφορικά με τις δυνητικές ή πραγματικές ευπάθειες του χρηματοπιστωτικού συστήματος του κράτους-μέλους που έχει τεθεί υπό ενισχυμένη εποπτεία και την υποβάλλουν στην Επιτροπή (Κομισιόν).

Η δε Επιτροπή σε συνεννόηση με τα άνω θεσμικά όργανα πραγματοποιεί τακτικές αποστολές επιθεώρησης (regular review missions in the Member State subject to enhanced surveillance) προκειμένου να επαληθεύσει την πρόοδο που σημειώνει το συγκεκριμένο κράτος μέλος και ανά τρίμηνο δημοσιεύει και γνωστοποιεί τη δική της εκτίμηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την ΟΔΕ.

Η ενισχυμένη εποπτεία εκτείνεται σε καταρχήν απροσδιόριστο χρονικό διάστημα, αλλά με βάση τον Κανονισμό 472/2013 η Επιτροπή κάθε έξι μήνες αποφασίζει αν θα την παρατείνει ή θα την τερματίσει.

Βέβαια, παρόμοια εποπτεία (enhanced surveillance) προβλέπεται και στο Καταστατικό του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) όταν σε ένα κράτος-μέλος χορηγείται προληπτική γραμμή χρηματοπιστωτικής στήριξης (ECCL – Enhanced Conditions Credit Line), αλλά η διαφορά είναι ότι στην περίπτωση αυτή το κράτος-μέλος τελεί υπό την προστατευτική ενίσχυση ρευστότητας της προληπτικής πιστωτικής γραμμής. Στην περίπτωση της Ελλάδας όμως, που ετέθη σε ενισχυμένη εποπτεία βάσει του Κανονισμού 472/2013, υπάρχουν όλα τα παραπάνω (επιτήρηση, εκθέσεις, έλεγχος συμμόρφωσης) χωρίς όμως την παροχή καμιάς απολύτως χρηματοδότησης.

Επιπρόσθετα, τα ίδια «καταμαρτυρεί» και η έκθεση του Ιουλίου που συνέταξε το ΔΝΤ για τη Χώρα μας σχετικά με την μεταμνημονιακή εποπτεία της (IMF, Ν. 18/248/July 2018, Article IV Consultation and Proposal for Post–Program Monitoring of Greece). Στην έκθεση επισημαίνεται η υψηλότερη συχνότητα των ελέγχων που θα διενεργούνται από τους Ευρωπαϊκούς Θεσμούς στην Ελλάδα (Greece will engage in ‘enhanced’ post-program monitoring (PPM) with the European Institutions, which entails higher frequency (quarterly) engagement and monitoring of specific policies than in the other Euro Area post-program countries.) λόγω της κρισιμότητας της οικονομικής κατάστασης στην οποία οδηγήθηκε η Χώρα με την επιβάρυνση του τρίτου Μνημονίου από το καλοκαίρι του 2015 και μετά (However, as the country exits the program era in August, crisis legacies and an unfinished policy reform agenda in most areas weigh on Greece’s prospects. High public debt, weak bank balance sheets, reliance on capital controls and emergency liquidity assistance, and worrisome social indicators, including still-high unemployment, all weigh on growth and social cohesion).

Και, επίσης, τονίζεται, προκειμένου να μην το λησμονεί κανείς, ότι στη Χώρα που… από χθες δεν θα υπόκειται σε «εξωτερικούς καταναγκασμούς» και σε «έξωθεν εκβιασμούς», η μείωση των συντάξεων το 2019 σε ποσοστό 1% επί του ΑΕΠ και η μείωση του αφορολόγητου το 2020 κατά το ίδιο άνω ποσοστό συνιστά απαρέγκλιτη δέσμευση της ελληνικής Κυβέρνησης… (Staff welcomed the Greek authorities’ commitment to fully implement the 2019–20 pre-legislated (fiscal rebalancing) package, recognizing that this is a politically challenging decision. In 2019, spending on well-targeted social safety nets and investment will increase by 1 percent of GDP, funded by a fiscally neutral reduction in spending on pensions (via a pension recalibration). In 2020, income tax rates will be reduced by an equivalent of 1 percent of GDP, funded through a broadening of the personal income tax base—specifically a lowering of the income tax credit)

Έπειτα από τα παραπάνω, το συμπέρασμα είναι ότι το πρωθυπουργικό πολιτικό ψέμα έρευσε σε μορφή ακατέργαστης ωμότητας. Οι «μνηστήρες της Πηνελόπης» όχι μόνο είναι εδώ και στέκονται απέναντι, κατά τα λεγόμενα του Πρωθυπουργού, αλλά ορίζουν ακόμα και την ίδια την τύχη της Ιθάκης, όπως τη φαντάζεται ο κ. Τσίπρας, ο οποίος σ’ αυτήν την, κατά τα φαινόμενα, αυλαία της προεκλογικής περιόδου είναι προφανές πια ότι εισέρχεται με μόνο «όπλο», στο επίπεδο του στυγνού ρεαλισμού, την «επιδοματοδοσία» και στο επίπεδο της δυνητικής υπεκφυγής, την ευκαιριακή σκανδαλολογία. Αλλά το «Φτάνει πια με τον κ. Τσίπρα και τη Συριζαϊκή μυθολογία» αποτελεί  πλέον πάνδημη, αντανακλαστική, δημοκρατική βοή.

Η «μέρα λύτρωσης» και η «αφετηρία της νέας εποχής» δεν είναι τα ψέματα επί ψεμάτων, το αντιμνημονιακό μένος και η με πελατειακά προτάγματα διανομή ενός ολοένα και συρρικνούμενου οικονομικού πλούτου. Δεν πρέπει να είναι, και στα αλήθεια δεν είναι αυτή η δική μας «Ιθάκη». Διότι το μέγα πρόβλημα με τον κ. Τσίπρα δεν είναι μόνο ότι το παραμύθι του είναι, σύμφωνα και με τα παραπάνω, κραυγαλέα ψευδές. Είναι προεξεχόντως (και αυτό είναι το απολύτως κρίσιμο και για τα επόμενα χρόνια κομβικώς καθοριστικό) η ανερμάτιστη και εθνικά αλυσιτελής πολιτική Οπτική του και η ουσία της πολιτικής του συμπεριφοράς.

Πέρα και πάνω, λοιπόν, από τις «ορίζουσες» που στην τρέχουσα συγκυρία ad hoc θέτουν οι ευρωπαϊκές νόρμες της «ενισχυμένης εποπτείας», ο διαρκής και  αδυσώπητος αγώνας κατά του Λαϊκισμού και του Κρατισμού, η μάχη κατά της Διαπλοκής και της Διαφθοράς, η αύξηση της Παραγωγικότητας και η δημιουργία εξωστρεφούς και ανταγωνιστικής Οικονομίας μέσω φιλοεπενδυτικών πολιτικών στοχεύσεων και ενίσχυσης της Επιχειρηματικότητας, η Έρευνα και Καινοτομία, η στήριξη της Γνώσης και Επιστήμης και η ολοένα και αυξανόμενη συμμετοχή μας στην «Industry 4.0»,  η ανάδειξη της Χώρας ως «ενεργειακού παίκτη» και «γεωστρατηγικού ρυθμιστή» της ευρύτερης περιοχής μας, ο αδιάκοπος ευρωπαϊκός προσανατολισμός της, η διασύνδεσή της με τη Διασπορά ή και ο επαναπατρισμός «απωλεσθέντος» μεν, ζωογόνου δε και αξιόλογου  ανθρώπινου δυναμικού,  εν τέλει η σταθερή πίστη μας στις δημοκρατικές αξίες και η αναβάθμιση του Κοινοβουλευτισμού με πρόσωπα ανάλογου πολιτικού ήθους και γνωστικού επιπέδου, αποτελούν τα σοβαρά εθνικά «στοιχήματα» για τα οποία οφείλουμε να παλέψουμε και να τα κερδίσουμε στον ανηφορικό και πράγματι δύσκολο… «πηγαιμό» μας όχι στην  «Ιθάκη» του κ. Τσίπρα, αλλά στην «Ιθάκη» ημών και των παιδιών μας…!

Κατερίνη, 21/8/2018

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΥΓΚΟΥΡΕΛΑΣ

ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ

LLM IN INTERNATIONAL COMMERCIAL LAW

LLM IN EUROPEAN LAW