Άρθρο της βουλεύτριας ΣΥΡΙΖΑ Πιερίας Ε. Σκούφα*
Το μήνυμα του προοδευτικού κόσμου 26 χρόνια (1992) μετά την ανακήρυξη από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ της 3ης Δεκεμβρίου ως Παγκόσμιας Ημέρας Ατόμων με Αναπηρία, παραμένει να είναι όλοι-όλες ίσες και ίσοι, ενάντια στον ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία, για έναν κόσμο που θα είναι πραγματικά φτιαγμένος για όλες και όλους μας.
Η ισότητα άλλωστε και η προστασία κατά των διακρίσεων αποτελεί θεμελιώδη αρχή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων των προσώπων.
Στόχος μας οφείλει να είναι, ο σεβασμός της ατομικής και ομαδικής ιδιαιτερότητας, η πραγματική ισότητα δηλαδή σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής μας ζωής, αλλά και η μετάβαση από το ιατρικό στο κοινωνικό μοντέλο, με τελικό ορίζοντα την οριστική αποδοχή και υιοθέτηση της δικαιωματικής προσέγγισης για την αναπηρία. Άλλωστε η αναπηρία δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως αντικείμενο φιλανθρωπίας, αλλά ως υποκείμενο δικαιωμάτων, όπως άλλωστε επιτάσσει και το Σύνταγμα.
Για εμάς άλλωστε, τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν αποτελούν πολυτέλεια, δεν μπορούν να αμφισβητούνται ή να απειλούνται, αλλά αποτελούν βασική προϋπόθεση για την φυσική και κοινωνική ύπαρξη του ανθρώπου και εκφράζουν τη θέλησή του να ζήσει ως ίσο βιολογικό, πνευματικό και κοινωνικό ον.
Ενδεικτικά παραδείγματα αυτής της βασικής μας φιλοσοφίας:
➜ η ψήφιση τουν. 4487/2017, ο οποίος υλοποιεί την από 2006 Σύμβαση της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, μέσω του οποίου η ελληνική πολιτεία οφείλει να υλοποιήσει μια σειρά μεταρρυθμίσεων προκειμένου να αντιμετωπίσει το διαχρονικό δομικό έλλειμα στον συντονισμό των δημόσιων πολιτικών στα θέματα αναπηρίας, ώστε να διαμορφωθεί η αναγκαία συγκροτημένη και συνεκτική εθνική πολιτική και να υπάρξει επιτέλους η ανεμπόδιστη συμμετοχή των ατόμων με αναπηρίες σε όλες τις πτυχές της ζωής και της καθημερινότητάς τους,
➜ η θέσπιση του ποσοστού 15% για την κάλυψη των προσλήψεων μέσω ΑΣΕΠ στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα από άτομα με αναπηρία και μέλη των οικογενειών τους -μέχρι στιγμής έχουν προσληφθεί περισσότεροι/ες από 1600 – όπως και η αυξημένη μοριοδότηση στα άτομα με αναπηρία και σε γονείς/ συζύγους/ αδέρφια /τέκνα ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις σε θέσεις ορισμένου χρόνου του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα (ν. 4440/2016),
➜ η κατάργηση της ρατσιστικής διάταξης του ΠΔ 370/1983 μετά από πολλά χρόνια και αγώνες της Κίνησης Καλλιτεχνών με Αναπηρία ούτως ώστε να αρθεί ο αποκλεισμός των ΑμεΑ από τις εισαγωγικές εξετάσεις στις ανώτερες δραματικές σχολές,
➜ η ψήφιση του ν. 4428/2017 που αναγνωρίζει το διαχρονικό αίτημα της κοινότητας των κωφών-βαρήκοων αλλά και των τυφλών για αναγνώριση της ελληνικής νοηματικής γλώσσας ως ισότιμης με την ελληνική,
➜ η ίδρυση μετά από 8 χρόνια 36 Σχολικών Μονάδων Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης και 570 Τμημάτων Ένταξης (ΤΕ) στα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (ν. 4547/18) και η αύξηση αριθμού προσλήψεων αναπληρωτών εκπαιδευτικών ειδικής αγωγής και ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού σε αριθμό σχεδόν διπλάσιο των προ τριετίας πραγματοποιούμενων προσλήψεων (από 6.300 το 2014-2015 σε 15.500 το 2018-2019). Μάλιστα, μετά από 10 χρόνια αδιοριστίας εκπαιδευτικών στην εκπαίδευση, στο φετινό κρατικό προϋπολογισμό, οι προσλήψεις εκκινούν με 4.500 εκπαιδευτικό και εξειδικευμένο προσωπικό για την ενίσχυση της Ειδικής Αγωγής στα Δημόσια σχολεία (οι οποίες αφορούν τη σχολική χρονιά 2019 – 2020), αποτελώντας συγχρόνως την πρώτη φορά που στην ιστορία του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος γίνονται διορισμοί εκπαιδευτικών στην Ειδική Αγωγή. Παράλληλα, είχαμε και την ενίσχυση υποδομών πρόσβασης των σχολικών κτιρίων μέσω οικονομικής χρηματοδότησης του Υπουργείου Εσωτερικών προς τους Δήμους από το πρόγραμμα Φιλόδημος,
➜ η δημιουργία των 325 Κέντρων Κοινότητας και η ίδρυση του Ο.Π.Ε.Κ.Α (Οργανισμός Προνοιακών Επιδομάτων Κοινωνικής Αλληλεγγύης),
➜ η αναθεώρηση του Ε.Π.Π.Π.Α. (Ενιαίου Πίνακα Προσδιορισμού Ποσοστού Αναπηρίας) και η διεύρυνση του αριθμού των μη αναστρέψιμων παθήσεων από τις 43 στις 144, για τις οποίες η διάρκεια αναπηρίας των ασφαλισμένων καθορίζεται επ’ αόριστο, τα προγράμματα αποϊδρυματοποίησης για Άτομα με Αναπηρία,
➜ η απαλλαγή από τα τέλη κυκλοφορίας που δικαιούνται οι ανήλικοι ανάπηροι κι η οποία δύναται να παραχωρείται έως την ενηλικίωσή τους στο πρόσωπο που ασκεί τη γονική μέριμνα ή για οποιονδήποτε λόγο έχει την επιτροπεία τους (ν. 4539/2018),
➜ η δράση «Δημιουργία Ολοκληρωμένων Τουριστικών Προσβάσιμων Θαλάσσιων Προορισμών» του Υπουργείου Τουρισμού, μέσω της οποίας δημιουργούνται αντίστοιχες υποδομές πρόσβασης σε 49 Δήμους σε όλη την Επικράτεια,
➜ η προχθεσινή Υπογραφή Υπουργικής απόφασης από τον Νίκο Παππά και τον Λευτέρη Κρέτσο για τον καθορισμό των όρων και της διαδικασίας πρόσβασης των Ατόμων με Αναπηρία (ΑμεΑ) στο τηλεοπτικό προϊόν, καθώς και των υποχρεώσεων που προκύπτουν για τους τηλεοπτικούς σταθμούς κάθε κατηγορίας (ελεύθερη, συνδρομητική, μη γραμμική τηλεόραση κ.ά.), αποτελούν μόνον ένα μέρος από όσα έκανε η κυβέρνηση σε μόλις τρία χρόνια στο επίπεδο θωράκισης των δικαιωμάτων των ΑμεΑ (αναλυτικότερα εδώ).
Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη σημαντικές παραλείψεις που κατασκεύασε η κοινωνία μας στο παρελθόν, που πάνε πίσω την προσπάθεια βελτίωσης της ποιότητας ζωής των ΑμεΑ.
Είναι ντροπή για παράδειγμα παρά την ύπαρξη νομοθετικού πλαισίου, εν έτει 2018 να μην υπάρχει η δημιουργία υποδομών που θα επιτρέπει την ένταξη των ΑμεΑ σε όλες τις πτυχές της καθημερινότητας, όπως σε καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος (ταβέρνες, εστιατόρια, καφέ, μπαρ), εμπορικά καταστήματα, καταλύματα, τράπεζες, δημόσιες υπηρεσίες, αρχαιολογικούς πολιτιστικούς ή άλλους κοινόχρηστους χώρους, αθλητικές εγκαταστάσεις, εκπαιδευτικά ιδρύματα, επαγγελματικούς χώρους.
Είναι ντροπή να μην υπάρχουν ηχητικοί σηματοδότες σε όλες τις διαβάσεις πεζών ή να υπάρχουν σε αυτούς φρεάτια στις οποίες μπορεί να κολλήσει το λευκό μπαστούνι ή τα λάστιχα ενός αναπηρικού αμαξιδίου.
Είναι ντροπή να υπάρχουν πεζόδρομοι/Οδηγοί όδευσης τυφλών γεμάτοι φυσικά/τεχνητά εμπόδια που έχουν ως αποτέλεσμα να μην μπορούν να κινούνται τα άτομα με αναπηρία χωρίς εμπόδια και να χρειάζονται να έχουν μαζί τους έναν επιπλέον άνθρωπο.
Αν θέλουμε επομένως πραγματικά να δημιουργήσουμε μια κοινωνία ισότιμη,χρειαζόμαστε πόλεις φιλόξενες και προσβάσιμες, τα μέλη των οποίων, θα μπορούν να αποφασίζουν μόνα τους για τη συμμετοχή τους σε οποιαδήποτε δραστηριότητα αφορά τη μόρφωση, τη ψυχαγωγία, την εργασία τους, χωρίς να εμποδίζονται από το περιβάλλον στο οποίο ζουν και δρουν.
Χρέος μας λοιπόν, πέραν της ύπαρξης κατάλληλων υποδομών, θα πρέπει να είναι και η αλλαγή παιδείας και κουλτούρας, μέσω της οποίας θα μπορούμε να αντιλαμβανόμαστε και τη δύσκολη θέση συνανθρώπων μας στην πραγματική ένταξή τους στις πόλεις και όχι μόνον το προσωπικό μας συμφέρον. Είναι άλλωστε θέμα αγωγής και ενσυναίσθησης.
*Γραμματέας Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων / μέλος Υποεπιτροπής για τα θέματα των ΑμεΑ