Από την αρχή του 2021 και λίγο πριν ολοκληρωθεί η χρονιά, στην Ελλάδα έχουν σημειωθεί 17 γυναικοκτονίες, που συγκλόνισαν την ελληνική κοινωνία -ο μεγαλύτερος αριθμός την τελευταία 10ετία- με πολλές από τα θύματα να μην έχουν δικαιωθεί ακόμα.
ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΔΗΜΗΤΡΑ ΤΑΓΚΑ
Την καταγραφή των δολοφονημένων γυναικών με έμφυλο κίνητρο αναδεικνύει ο διαδικτυακός ιστότοπος femicide.gr ο οποίος αποτελεί το ελληνικό τμήμα του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τη Γυναικοκτονία (European Observatory on Femicide, E.O.F.). Πρόκειται για μια ερευνητική και προωθητική πρωτοβουλία με σκοπό την καταγραφή, περιγραφή, ανάδειξη και τελικά, την πρόληψη των δολοφονιών γυναικών με έμφυλο κίνητρο.
Ειδικότερα, το ελληνικό τμήμα του Παρατηρητηρίου δημιουργήθηκε τον Απρίλιο του 2020 (κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown). Πρόκειται για μια ομάδα διαμορφωμένη από πέντε Ελληνίδες ερευνήτριες με διαφορετικές επιστημονικές καταβολές: την Αθηνά Πεγκλίδου, κοινωνική ανθρωπολόγο με εξειδίκευση στην ανθρωπολογία της υγείας και την ανθρωπολογία του φύλου, την Αθανασία Κοντοχρήστου, υποψήφια διδακτόρισσα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, την Αναστασία Γκόνη-Καραμπότσου, δικηγόρο, την Στέλλα Καψαμπέλη, πολιτική επιστημόνισσα και κοινωνιολόγο και την Πένυ Πασπάλη, υποψήφια διδακτόρισσα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας. Από το 2019 το Ελληνικό Τμήμα καταγράφει τις γυναικοκτονίες που συμβαίνουν στη χώρα μας.
Η δράση του femicide.gr
Η ερευνητική ενασχόληση της ομάδας εστιάζει καταρχήν, στην καταγραφή των δημογραφικών και κοινωνικών παραμέτρων των γυναικοκτονιών (τόπο, χρόνο, σχέση θύματος-δράστη/δραστών, τρόπο δολοφονίας, προηγούμενη κακοποιητική σχέση και άσκηση ψυχοσωματικής βίας, ύπαρξη αυτόπτων μαρτύρων και επιζήσαντων, δικαστική εξέλιξη, απόδοση ποινής) έτσι ώστε, αφενός να αναδειχθεί το πρόβλημα στις πραγματικές διαστάσεις του και αφετέρου να κατανοήσουμε επιβαρυντικούς παράγοντες και παράγοντες κινδύνου. Ενδεικτικά, κακές πρακτικές στο θεσμικό πλαίσιο όπως οι τρόποι παρέμβασης ή μη παρέμβασης της αστυνομίας και των κοινωνικών υπηρεσιών, η απόδοση δικαιοσύνης, ο προβληματικός τρόπος καταγραφής είναι δομικοί παράγοντες που επηρεάζουν το πλαίσιο των γυναικοκτονιών.
Ειδικότερα, όπως εξήγησε η Πένυ Πασπάλη στο ThessToday.gr, μελετούν συγκεκριμένες πτυχές και διαστάσεις του ζητήματος, αλλά και διαφορετικούς κάθε φορά λόγους και συγκείμενα (για παράδειγμα: μιντιακό λόγο, νομικό πλαίσιο αντιμετώπισης σε άλλες χώρες, συγκριτικές μελέτες, ακτιβιστικό λόγο), γεγονός που καθιστά την εργασία τους διεπιστημονική και πολύπλευρη.
«Ελπίζουμε ότι διαδικτυακός τόπος femicide.gr θα αποτελέσει μια συνεισφορά στην ευρύτερη προσπάθεια ανάδειξης της γυναικοκτονίας, των αιτιών και των χαρακτηριστικών της. Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα σώμα γνώσης γύρω από το θέμα, όσο το δυνατόν περισσότερο προσβάσιμο και ενημερωτικό, το οποίο να παρουσιάζει μια εικόνα του τι συμβαίνει στην Ελλάδα, ώστε να μπορέσουμε να προχωρήσουμε σε συγκρίσεις με άλλες ευρωπαϊκές χώρες και στην ανταλλαγή πρακτικών αντιμετώπισης και πρόληψης», τόνισε η Πένυ Πασπάλη.
Επισημαίνεται ότι το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για την Γυναικοκτονία (European Observatory on Femicide, E.O.F.) δημιουργήθηκε το 2018 μετά την ολοκλήρωση του ερευνητικού προγράμματος COST IS1206 (2013-2017).
Η συμμετοχή της Ελλάδας στο ερευνητικό πρόγραμμα
Στο συγκεκριμένο ερευνητικό πρόγραμμα συμμετείχε η Αθηνά Πεγκλίδου ως ερευνήτρια και πρόσωπο αναφοράς για την Ελλάδα. Από τη συγκεκριμένη εμπειρία εντοπίσθηκε μάλιστα το πρόβλημα της δημιουργίας και σύγκρισης αξιόπιστων δεδομένων και η ανάγκη δημιουργίας μιας κοινής ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας η οποία θα ενεργεί μέσα από ένα ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο το οποίο θα εργάζεται συστηματικά και στοχευμένα στην καταγραφή των γυναικοκτοινιών στη Ευρώπη.
Με ανάλογο τρόπο, η ελληνική ομάδα συστάθηκε με σκοπό να συμβάλλει στην καταγραφή και την ευρύτερη προσπάθεια ανάδειξης του ζητήματος της γυναικοκτονίας στην Ελλάδα. «Επιδιώκουμε να δημιουργήσουμε μια, όσο το δυνατόν, συνολική εικόνα για τις γυναικοκτονίες, μέσα από την κριτική ανάλυση και προσεκτική μελέτη ειδησεογραφικών πηγών από διάφορα ηλεκτρονικά ειδησεογραφικά μέσα. Η περιγραφή αφορά τη χρονική περίοδο από τον Ιανουάριο του 2019 έως σήμερα», ανέφερε.
Τα στοιχεία που συλλέγουν και τα συμπεράσματα που μπορούν να εξάγουν είναι κατά προσέγγιση, καθώς αφορούν μόνο υποθέσεις που αναφέρθηκαν στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Τα στοιχεία αυτά, σύμφωνα με την ίδια, θα πρέπει να τεκμηριωθούν με επίσημα στοιχεία από δημόσια όργανα όπως η Ελληνική Αστυνομία και η Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας Φύλων.
Στην ανάλυσή τους περιλαμβάνονται περιπτώσεις που αφορούν ενδοσυντροφικές ή ενδοσυζυγικές γυναικοκτονίες, δηλαδή ο νυν/πρώην/εν διαστάσει σύντροφος/σύζυγος να δολοφονεί τη σύντροφο/σύζυγο. Ταυτόχρονα, υπάρχουν περιπτώσεις σε ευρύτερο ενδο-οικογενειακό πλαίσιο, δηλαδή ο δολοφόνος είναι άλλο μέλος της οικογένειας (πατέρας, γιος, ανιψιός), καθώς και κάποιες περιπτώσεις δολοφονιών σε πλαίσιο ληστείας, όπου από την παρουσίασή τους προέκυψε ότι το θύμα στοχοποιήθηκε λόγω του φύλου και ενδεχομένως και λόγω της ηλικίας της.
Ποσοτική ανάλυση και συμπεράσματα για τις δολοφονίες
Μετά την καταγραφή, προχωρούν σε ποσοτική ανάλυση των δεδομένων προσπαθώντας να εντοπίσουν ποια είναι τα μοτίβα που μπορεί να επαναλαμβάνονται (για παράδειγμα, ο τόπος τέλεσης των περισσότερων γυναικοκτονιών είναι το σπίτι του θύματος και ο τρόπος τέλεσής των περισσότερων είναι η χρήση όπλου), καθώς τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των δραστών και των θυμάτων. Η ποσοτική ανάλυση προσφέρει σημαντικά κοινωνιολογικά δεδομένα για τα χαρακτηριστικά των γυναικοκτονιών, τα οποία με τη σειρά τους προσκαλούν για περεταίρω έρευνα και συστηματική μελέτη.
«Η συστηματική συλλογή δεδομένων και στοιχείων θεωρούμε ότι μπορεί να αποτελέσει εφαλτήριο για τη θεσμική αναγνώριση του εγκλήματος της γυναικοκτονίας με συγκεκριμένα κοινωνικά χαρακτηριστικά και κίνητρα. Κατά συνέπεια, θα μπορεί ενισχυθεί η χάραξη συνολικών πολιτικών και η λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση και την εξάλειψη της έμφυλης βίας και την προστασία των γυναικών, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου εγχειρήματος πρόληψης. Παράλληλα, μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά, τόσο στη διαδικασία αναθεώρησης της ελληνικής νομικής αντίληψης, ώστε να αναγνωρίζει τον σεξισμό ως παραγωγική συνθήκη της ανθρωποκτονίας, όσο και στην ανατροπή εδραιωμένων αντιλήψεων και βαθιά εμπεδωμένων στερεοτύπων σχετικά με τα φύλα και τις έμφυλες αναπαραστάσεις και ρόλους, προκειμένου οι γυναικοκτονίες να προλαμβάνονται», δήλωσε η Πένυ Πασπάλη.
Και οι τέσσερις ερευνήτριες αισιοδοξούν ότι η δημιουργία ενός διαδικτυακού site το οποίο αφορά αποκλειστικά στις γυναικοκτονίες στη χώρα, στους τρόπους και συνθήκες τέλεσης, μπορεί να συμβάλλει στο δημόσιο διάλογο για το ζήτημα, λειτουργώντας ενημερωτικά και κατ’ επέκταση, παρεμβατικά.
Πηγή: thesstoday.gr