Γιατί λέμε «γείτσες» όταν φτερνίζεται κάποιος;

Οι προλήψεις και ο… διάβολος – Δεισιδαιμονίες και αστικοί μύθοι

Η πιο συνηθισμένη αντίδραση όταν ακούμε κάποιον να φτερνίζεται, είναι να του πούμε «γείτσες». Ωστόσο, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο -ή κάτι παρόμοιο- όταν κάποιος βήχει, φυσά τη μύτη του ή ρεύεται.

Γιατί λοιπόν το φτέρνισμα έχει αυτή την «ειδική» μεταχείριση;

Πριν ξεκινήσουμε αξίζει να διευκρινίσουμε πως η έκφραση «γείτσες» ή «με τις υγείες σου» σε κάποιον που μόλις φταρνίστηκε δεν είναι αποκλειστικά ελληνική συνήθεια, αφού αντίστοιχες ευχές για καλή υγεία στο φτάρνισμα υπάρχουν και σε άλλους ευρωπαϊκούς λαούς για παράδειγμα στα αγγλικά η έκφραση είναι «God bless you».

Γιατί λέμε «γείτσες» όταν φτερνίζεται κάποιος;
Σύμφωνα με άρθρο της Stephanie Watson στην ιστοσελίδα people.howstuffworks.com, η ευχή «με τις υγείες σου» (ή με συντομία «γείτσες») έχει τις ρίζες της μερικές χιλιάδες χρόνια πριν.

Συγκεκριμένα, οι Ρωμαίοι συνήθιζαν να λένε «ας σε προσέχει ο Δίας» ή «είθε να έχεις καλή υγεία». Οι αρχαίοι Έλληνες εύχονταν επίσης «καλή και μακρά υγεία».

Η φράση «με τις υγείες σου» (στα αγγλικά «God bless you») αποδίδεται στον Πάπα Γρηγόριο το Μέγα, ο οποίος την άρθρωσε τον 6ο αιώνα όταν ξέσπασε επιδημία βουβωνικής πανώλης. Τότε το φτέρνισμα ήταν ένα ξεκάθαρο σύμπτωμα της πανούκλας.

Οι Γερμανοί χρησιμοποιούν τον όρο «Gesundheit», που σημαίνει στην κυριολεξία «υγεία».

Συνήθως ένα φτέρνισμα σχετίζεται με κάποια αρρώστια και η συνήθεια να εύχεται κανείς «καλή υγεία» σε κάποιον που φτερνίζεται εισήχθη στην αγγλική γλώσσα στις αρχές του 20ου αιώνα και μεταφέρθηκε στις ΗΠΑ από γερμανόφωνους μετανάστες, προσθέτει το δημοσίευμα.

Σχεδόν σε όλον τον κόσμο, ο κάθε λαός έχει τη δική του ανάλογη ευχή. Επιπλέον, σε ορισμένες χώρες τα παιδιά δέχονται διαφορετικές ευχές.

Για παράδειγμα, στη Ρωσία μετά από την ευχή «με τις υγείες σου» στα παιδιά εύχονται και το «να μεγαλώσουν», ενώ στην Κίνα εύχονται στα παιδιά «να ζήσουν 100 χρόνια».

Προλήψεις και δεισιδαιμονίες
Υπάρχει η άποψη, ακόμη, ότι οι διάφορες ευχές για το φτέρνισμα προέρχονται από αρχαίες προκαταλήψεις.

Ορισμένοι πίστευαν ότι το φτέρνισμα βοηθούσε στη «διαφυγή» της ψυχής από το σώμα, μέσα από τη μύτη.

Λέγοντας, επομένως, σε κάποιον «με τις υγείες σου» (bless you) ο διάβολος δε μπορούσε να καταλάβει την ελεύθερη αυτή ψυχή.

Κάποιοι άλλοι πίστευαν το ακριβώς αντίθετο: ότι δηλαδή τα κακά πνεύματα χρησιμοποιούν το φτέρνισμα ως μια ευκαιρία για να «μπουν» στο σώμα μέσα από τη μύτη.

Υπήρχε, τέλος, και η λανθασμένη αντίληψη ότι η καρδιά σταματά στιγμιαία όσο διαρκεί το φτέρνισμα (κάτι που δεν ισχύει) και πως μέσω της ευχής «καλωσόριζαν» το άτομο πίσω στη ζωή.

Πηγή:in.gr