«Η Μεσογειακή Πίνα Pinna nobilis σε κρίση – Συνέργειες για τη διάσωσή της»

Παρασκευή 30 Ιουνίου 2023, 18:30

Αποθήκη 13 Κεντρικού Λιμεναρχείου Θεσσαλονίκης

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

ΜΟΝΑΔΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΥΠΟ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΠΙΝΑΣ ΣΤΟ ΘΕΡΜΑΪΚΟ ΚΟΛΠΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ

• Η Πίνα, το μεγαλύτερο δίθυρο μαλάκιο της Μεσογείου, βρίσκεται στα πρόθυρα της εξαφάνισης εξαιτίας προσβολής από παθογόνους οργανισμούς.
• Οι προσπάθειες του ΟΦΥΠΕΚΑ για διάσωση του είδους σε Θερμαϊκό και Χαλκιδική θα παρουσιαστούν σε ημερίδα που θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 30 Ιουνίου στη Θεσσαλονίκη.
• Οι επιστήμονες καλούν τους πολίτες να συνδράμουν στο έργο τους μέσω της Επιστήμης των Πολιτών.

Χαλάστρα, Πέμπτη 29 Ιουνίου 2023 – Σε δράσεις αποκατάστασης των πληθυσμών της Πίνας (Pinna nobilis), οι οποίοι έχουν καταρρεύσει πλήρως στην Ελλάδα και τη Μεσόγειο, προχωρά η Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κεντρικής Μακεδονίας του ΟΦΥΠΕΚΑ. Οι δράσεις περιλαμβάνουν τη συνεχόμενη περιβαλλοντική παρακολούθηση του είδους, αλλά και προσπάθειες δημιουργίας πυρήνων νέων πληθυσμών μέσω μεταφυτεύσεων. Τα θέματα αυτά θα συζητηθούν στο πλαίσιο ημερίδας με θέμα «Η Μεσογειακή Πίνα Pinna nobilis σε κρίση. Συνέργειες για τη διάσωσή της», που θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 30 Ιουνίου, στις 6 και μισή το απόγευμα, στην Αποθήκη 13 του Κεντρικού Λιμεναρχείου Θεσσαλονίκης.

Η Πίνα είναι το μεγαλύτερο σε μέγεθος δίθυρο μαλάκιο της Μεσογείου, με όστρακο που μπορεί να ξεπεράσει το 1 μ. σε μήκος. Εξαιτίας ποικίλων ανθρωπογενών δραστηριοτήτων (παράνομη αλιεία, συλλογή από δύτες, υποβάθμιση και κατακερματισμός λιβαδιών Φανερογάμων, ανεξέλεγκτη αγκυροβόληση σκαφών), κατά τα προηγούμενα τριάντα χρόνια υπήρξε δραματική μείωση των πληθυσμών του είδους.  Ωστόσο, από το 2016 και μετά, άρχισαν να καταγράφονται περιστατικά μαζικής θνησιμότητας που άγγιξαν σχεδόν το 100% των πληθυσμών της Πίνας στην πλειονότητα των Μεσογειακών ακτών, λόγω της προσβολής από το παράσιτο Haplosporidium pinnae. Ελάχιστα σημεία διατηρούν σήμερα  ζωντανά άτομα, ενώ από το 2019 το είδος χαρακτηρίζεται πλέον ως «Κρισίμως Κινδυνεύον με εξαφάνιση» (IUCN).

Στην ημερίδα θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα της έρευνας καταγραφής των πληθυσμών της Πίνας που πραγματοποιήθηκε το προηγούμενο διάστημα από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου με χρηματοδότηση από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΥΜΕΠΕΡΑΑ σε δύο Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές ευθύνης της Μονάδας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κεντρικής Μακεδονίας, και ειδικότερα σε τμήμα του Θερμαϊκού Κόλπου που ανήκει στην Προστατευόμενη Περιοχή Δέλτα Αξιού και στη Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή «Ακρωτήριο Πύργος – Όρμος Κύψας-Μάλαμο», στην Κασσάνδρα της Χαλκιδικής. Συγκεκριμένα, σε 31 σημεία δειγματοληψίας, εντοπίστηκαν 40 νεκρά άτομα Πίνας, αλλά δεν βρέθηκε κανένα ζωντανό άτομο.

«Τα νεκρά άτομα Πίνας μεγάλου μεγέθους που βρέθηκαν στο πλαίσιο του έργου, διαπιστώθηκε ότι ήταν νεκρά ήδη για αρκετό καιρό, λαμβάνοντας υπόψη τους επιβενθικούς οργανισμούς που κάλυπταν το εσωτερικό των οστράκων των ατόμων της Πίνας και το πόσο λεπτό και εύθραυστο ήταν το ίδιο το όστρακο. Η απουσία νεαρών ατόμων Πίνας συνεπάγεται την αποτυχία αναπαραγωγής τις προηγούμενες χρονιές στη περιοχή μελέτης. Οι προτεραιότητες της διαχείρισης σε αυτή την φάση και με δεδομένη την παρούσα κατάσταση θα πρέπει να αποσκοπούν στην αποκατάσταση των πληθυσμών», αναφέρει ο καθηγητής του Τμήματος Ωκεανογραφίας και Θαλασσίων Βιοεπιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Δρόσος Κουτσούμπας.

Στο πλαίσιο νέου έργου με τίτλο «Εφαρμογή διαχειριστικών μέτρων για τη διατήρηση & προστασία των πληθυσμών του απειλούμενου ενδημικού είδους της Μεσογείου Pinna nobilis εντός των ΕΖΔ GR1220002 & GR1270010», που υλοποιείται το διάστημα αυτό και πάλι με χρηματοδότηση από το ΥΜΕΠΕΡΑΑ, έχουν εγκατασταθεί ειδικοί συλλέκτες για τη συλλογή προνυμφών Πίνας σε επιλεγμένα σημεία όπου, είτε καταγράφονται υγιείς πληθυσμοί Πίνας είτε είναι πιθανό με τα θαλάσσια ρεύματα να υπάρξει εγκατάσταση προνυμφών. Επίσης, προβλέπεται η μεταφορά υγιών ατόμων Πίνας σε συγκεκριμένα ενδιαιτήματα των περιοχών μελέτης (π.χ. εκβολικές περιοχές) όπου, λόγω των περιβαλλοντικών συνθηκών (χαμηλές θερμοκρασίες σε μεγάλα χρονικά διαστήματα του έτους – ακραίες αλατότητες), μειώνεται πολύ η πιθανότητα εξάπλωσης του παρασίτου Haplosporidium pinnae.

Επιστήμη των Πολιτών για την Πίνα

Στο πλαίσιο του ίδιου έργου δημιουργείται διαδικτυακή πλατφόρμα Επιστήμης των Πολιτών για την Διάσωση της Πίνας στις ελληνικές θάλασσες. Οι επιστήμονες καλούν τους πολίτες που τυχόν εντοπίσουν ζωντανή είτε και νεκρή Πίνα, να αναρτήσουν φωτογραφίες και λεπτομέρειες (σε ποια περιοχή λήφθηκε η φωτογραφία, πόσες Πίνες ήταν εκεί, σε τι κατάσταση ήταν) στη σελίδα στο Facebook «Red Fish Project», και να γίνουν έτσι  τα μάτια και τα αυτιά των επιστημόνων στην περιοχή τους, συνδράμοντας στις προσπάθειες διάσωσης του είδους.

ΟΦΥΠΕΚΑ

Ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.) είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και σκοπός του είναι η εφαρμογή της πολιτικής που χαράσσει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με αιχμή τις βιώσιμες πρακτικές, για τη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών στην Ελλάδα, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, την προώθηση και υλοποίηση δράσεων αειφόρου ανάπτυξης και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Εποπτεύεται από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, έχει διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια και λειτουργεί προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος κατά τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας.

ΛΕΖΑΝΤΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ:

1. Νεκρό άτομο Πίνας, Φωτογραφία: Δημήτρης Πουρσανίδης
2. Γονοσυλλέκτες Πίνας, Φωτογραφία: Ορέστης Παπαδάκης
3. Η αφίσα της ημερίδας