Ενημερωτικές δράσεις για την καλλιέργειά τους χρηματοδοτήθηκαν από το ΕΣΠΑ & το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ)
Τα τελευταία χρόνια η Πιερία έχει εξελιχθεί σε ένα εξαιρετικό κέντρο καλλιέργειας αρωματικών-φαρμακευτικών φυτών, καθώς αρκετοί νέοι κυρίως αλλά και μεγαλύτεροι σε ηλικία αγρότες αναζήτησαν ένα νέο επαγγελματικό και προσοδοφόρο ξεκίνημα ως διέξοδο από την κρίση.
Με κορωνίδα των καλλιεργειών αυτών το γνωστό παγκοσμίως Τσάι Ολύμπου (Sideritis Scardica), αλλά και τη λεβάντα, τη ρίγανη κ.α., η Πιερία κατέχει πλέον μια ξεχωριστή θέση στον ελληνικό χάρτη των καλλιεργειών αρωματικών-φαρμακευτικών φυτών.
Περίπου 30-40 αγρότες καλλιεργούν εκατοντάδες στρέμματα με Τσάι Ολύμπου σε περιοχές όπως το Ελατοχώρι, ο Άγιος Δημήτριος, η Ρητίνη, το Λιτόχωρο, η Πέτρα, ο Μοσχοπόταμος κ.α. Από την άλλη η Βόρεια Πιερία κάθε καλοκαίρι ντύνεται στο χαρακτηριστικό μωβ της λεβάντας θυμίζοντας γαλλική εξοχή, καθώς σε εκατοντάδες στρέμματα στα Παλιάμπελα, τον Κολινδρό, στον δρόμο προς το Λιβάδι, καλλιεργείται αυτό το αρωματικό φυτό με τα χαρακτηριστικά άνθη.
Σήμερα τα αρωματικά-φαρμακευτικά φυτά έχουν μεγάλη και συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση. Οι καταναλωτές σε Ελλάδα και εξωτερικό αναζητούν όλο και περισσότερο φυσικά προϊόντα με θεραπευτικές, καλλυντικές ιδιότητες και πλούσια διατροφική αξία. Το γεγονός αυτό έδωσε την ώθηση ώστε να ανθήσει μια καινοτόμος αγροτική επιχειρηματικότητα, η οποία -πολύ σημαντικό- αναπτύσσεται με μια φιλική προς το περιβάλλον διαδικασία.
Κι αν αναρωτιέται κανείς ποιο υπήρξε το έναυσμα για να στραφούν οι καλλιεργητές στα αρωματικά φυτά, θα πρέπει να ανατρέξει αρκετά χρόνια πίσω, στο 2014-2015, όταν οργανωμένα πλέον οι αγρότες άρχισαν να ενημερώνονται από αρμόδιους φορείς για τις μεγάλες δυνατότητες και προοπτικές που προσφέρει η καλλιέργεια των αρωματικών-φαρμακευτικών φυτών.
Ενημερωτικές δράσεις
Καθοριστική σε αυτό το σημείο υπήρξε η συμβολή της Πολιτικής Συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς μέσω ευρωπαϊκών πόρων χρηματοδοτήθηκαν δράσεις ενημέρωσης, όπως παρουσιάσεις και σεμινάρια σχετικά με την καλλιέργεια, την αναπαραγωγή, την αξιοποίηση, τη μεταποίηση και την πώληση των αρωματικών-φαρμακευτικών φυτών.
Τέτοιου είδους δράσεις ήταν η παρουσίαση της σύστασης της Κοινωνικής Επιχείρησης Συλλογικού και Παραγωγικού Σκοπού Πιερίας Τσάι «Ολύμπου Νέκταρ» τον Οκτώβριο του 2014 και το Σεμινάριο Επιμόρφωσης Παραγωγικής Βάσης με τίτλο: «Δημιουργία μητρικών φυτών με στόχο τη διατήρηση ex situ διαφόρων ειδών Sideritis L. -“Ελληνικό Τσάι του Βουνού” με τη μέθοδο του μικροπολλαπλασιασμού» τον Νοέμβριο του 2015. Και οι δυο εκδηλώσεις είχαν πραγματοποιηθεί στο κτίριο της Περιφερειακής Ενότητας Πιερίας στην Κατερίνη και το ενδιαφέρον των αγροτών να ενημερωθούν για τις αναπτυσσόμενες, τότε, καλλιέργειες ήταν μεγάλο.
Το έργο ήταν ενταγμένο στη Πράξη «Εκπόνηση σχεδίων Ερευνητικών & Τεχνολογικών Αναπτυξιακών Έργων Καινοτομίας (ΑγροΕΤΑΚ)», στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» (ΕΠΑΝΑΔ, ΕΣΠΑ 2007-2013). Το έργο συγχρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και από Εθνικούς πόρους (ΕΣΠΑ 2007-2014), στο οποίο συντονιστής ήταν το ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης & Φυτογενετικών Πόρων (πρώην Κέντρο Γεωργικής Έρευνας Βόρειας Ελλάδας), Εργαστήριο Προστασίας και Αξιοποίησης Αυτοφυών και Ανθοκομικών Ειδών με έδρα τη Θέρμη Θεσσαλονίκης. Υπεύθυνη παρακολούθησης ήταν η Δρ. Ελένη Μαλούπα, Τακτική Ερευνήτρια & Διευθύντρια Ι.Γ.Β. & Φ.Π.
Ειδικότερα, στο σεμινάριο για το ελληνικό τσάι του βουνού, οι συμμετέχοντες είδαν τη δυνατότητα να λάβουν πληροφορίες όπως ότι είναι πολυετές φυτό, ότι ανήκει στην οικογένεια χειλανθών (Lamiaceae), στο γένος Sideritis και αυτοφύεται σχεδόν αποκλειστικά στις ορεινές περιοχές της Ελλάδας. Επίσης πως τα κυριότερα είδη στην Ελλάδα είναι: Τσάι Βλάχικο, Τσάι του Μαλεβού ή τσάι Ταΰγετου, Τσάι του Ολύμπου, Τσάι του Παρνασσού ή τσάι του Βελουχιού, Τσάι της Κρήτης, Τσάι της Εύβοιας.
Όπως είχε από τότε επισημανθεί, το ενδιαφέρον για την καλλιέργεια των διαφόρων ειδών Σιδερίτη ήταν μεγάλο, λόγω της πιθανής χρήσης άγονων και μη αξιοποιήσιμων εδαφών, του χαμηλού αρχικού κόστους εγκατάστασης της καλλιέργειας και των μειωμένων εισροών -καθώς είναι προσαρμοσμένα στο ελληνικό κλίμα, δεν χρειάζονται ιδιαίτερες καλλιεργητικές φροντίδες και δεν έχουν προβλήματα με εχθρούς και ασθένειες- των υψηλών περιθωρίων κέρδους σε σύγκριση με άλλες τοπικές καλλιέργειες, του συνδυασμού της καλλιέργειας με τουριστικές δραστηριότητες και της εναλλακτικής χρήσης των συστατικών τους στην κοσμετολογία και φαρμακολογία.
Επίσης κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου έγινε εκτενής αναφορά στην καλλιέργεια, στην προετοιμασία του εδάφους στον αγρό, στην κατάλληλη εποχή-πυκνότητα φύτευσης, στις εδαφικές απαιτήσεις-λίπανση, στην άρδευση, στην καταπολέμηση των ζιζανίων, στους εχθρούς-ασθένειες, στη συγκομιδή-ξήρανση, στην απόδοση – παραγόμενη βιομάζα, στο κόστος εγκατάστασης καλλιέργειας Σιδερίτη, στα συστατικά-χρήσεις και στο στόχο του έργου.
Να σημειωθεί επίσης πως το 2015 επρόκειτο να υπογραφεί προγραμματική σύμβαση για την εκτέλεση του έργου με τίτλο: «Αξιολόγηση του είδους Sideritis scardica L. (Τσάι του Ολύμπου), που αυτοφύεται στην Περιφερειακή Ενότητα Πιερίας στον Όλυμπο και στα Πιέρια Όρη, με στόχο τη διατήρηση του μέσω της καλλιέργειας και την ταυτοποίηση του μέσω του μοριακού χαρακτηρισμού του». Οι συμβαλλόμενοι θα ήταν η Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας, ο Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός (ΕΛΓΟ) «ΔΗΜΗΤΡΑ», και ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Αγίου Δημητρίου-Ολύμπου. Η διάρκεια του έργου θα ήταν 24 μήνες.
Το έργο θα δημιουργούσε ανταποδοτικά οφέλη για την περιοχή, όπως, μεταξύ άλλων, η αύξηση της προστιθέμενης αξίας στο παραγόμενο προϊόν, η αύξηση της παραγωγής και ο ολοκληρωμένος χαρακτηρισμός του τοπικά παραγόμενου προϊόντος για διάθεση ως ΠΟΠ, ή ΠΓΕ της ορεινής Πιερίας. Ωστόσο αυτό το έργο δεν υλοποιήθηκε.
Σε κάθε περίπτωση, για όποιον έχει διάθεση να ασχοληθεί με τις καλλιέργειες αρωματικών-φαρμακευτικών φυτών ο δρόμος είναι πλέον πολύ πιο βατός και το πεδίον δόξης λαμπρό. Χρειάζεται όμως όρεξη για δουλειά, γνώσεις, συνδρομή ειδικών επιστημόνων που γνωρίζουν το αντικείμενο και, φυσικά, να μην περιμένει πολλά κέρδη από τον πρώτο χρόνο, αλλά να έχει υπομονή και επιμονή.
Αυτό το άρθρο δημοσιεύεται στο πλαίσιο του έργου «Η Συνοχή δίπλα μας» με την οικονομική υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα άρθρα των δημοσιογράφων στο πλαίσιο του έργου «Η Πολιτική Συνοχής δίπλα μας» είναι ανεξάρτητα από τις απόψεις της ΕΕ και το περιεχόμενο δεν αντικατοπτρίζει απαραίτητα τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.