Ανακοινώθηκε εχθές η απόφαση του ΚΥΣΕΑ για την αγορά 20 αεροσκαφών F-35, με κόστος περί τα 4 δις ευρώ.
Η αγορά των F-35 παρουσιάσθηκε αρκετές φορές από τον Πρωθυπουργό ως έμπρακτο ενδιαφέρον για την εθνική άμυνα και ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων μας. Είναι όμως έτσι;
Κατ΄αρχάς η αγορά των F-35 δεν ήταν στις προτεραιότητες της Ελλάδος και του ΓΕΕΘΑ. Με την υπάρχουσα οικονομική κατάσταση της Ελλάδος και με την σημαντική αγορά των Rafale από την Γαλλία, το ενδιαφέρον μας ήταν να μην πάρει η Τουρκία νέα F-16. Θυμόμαστε την ομιλία του Πρωθυπουργού στο Κογκρέσο, τον Μάιο του 2022 και τις μετέπειτα διαβεβαιώσεις του ότι η Τουρκία δεν θα πάρει νέα F-16.
Με καταλύτη όμως τον πόλεμο στην Ουκρανία, η κατάσταση άλλαξε και είχαμε την «υποκινούμενη» επαναπροσέγγιση των δύο χωρών που άρχισε πριν από τους σεισμούς στην Τουρκία τον Φεβ 2023. Έτσι ξεχάσαμε πλήρως τα γεγονότα του 2020 (στον Έβρο και στο Αιγαίο) και όλες τις απειλές και διεκδικήσεις της Τουρκίας, το casus belli, το τουρκολυβικό μνημόνιο, την γαλάζια πατρίδα και τόσα άλλα και στις 7 Δεκ 2023 υπογράψαμε στην Αθήνα μία πανηγυρική Διακήρυξη ειρήνης.
Η Τουρκία πλέον με το χαρτί της Διακήρυξης στο χέρι, πήρε την πολυπόθητη έγκριση από τις ΗΠΑ για την αγορά 40 νέων F-16 και την αναβάθμιση άλλων 79, μαζί με εκατοντάδες βόμβες και πυραύλους. Αμέσως μετά εμφανίσθηκαν ξαφνικά τα F-35. Δηλαδή οι Αμερικάνοι έσπευσαν να μας δώσουν τα F-35 για να λέμε ότι πήραμε κάτι ανώτερο από τους Τούρκους.
Αυτά με την πολιτική πίσω από την αγορά. Να δούμε τώρα και το οπλικό σύστημα.
Το F-35 είναι όντως ένα από τα πιο σύγχρονα Α/Φ στον κόσμο, αλλά παρουσιάζει πολλά τεχνικά προβλήματα, χαμηλή επιχειρησιακή διαθεσιμότητα και δεν είναι αυτό που εξυπηρετεί καλύτερα τις επιχειρησιακές μας ανάγκες. Μπορεί να είναι ιδανικό για μία προσβολή ενός στόχου σε μεγάλο βάθος, αλλά δεν είναι το κατάλληλο Α/Φ για το στενό επιχειρησιακό περιβάλλον του Αιγαίου. Εκτός εάν δεν το αγοράζουμε για αυτό.
Καταρχάς έχει πολύ υψηλό κόστος απόκτησης, αλλά και συντήρησής σε όλο τον κύκλο ζωής του. Στις ανακοινώσεις που έχουν γίνει φαίνεται ότι το κάθε Α/Φ θα κοστίσει περί τα 200 εκατομμύρια και σε αυτό δεν περιλαμβάνονται πυρομαχικά.
Το λειτουργικό κόστος επίσης είναι πολύ υψηλό και υπολογίζεται σε περίπου 39.000 € ανά ώρα πτήσης (συντήρηση, καύσιμα, προσωπικό), καθόσον λόγω προηγμένης τεχνολογίας απαιτούνται εξειδικευμένες δεξιότητες συντήρησης και ακριβά ανταλλακτικά.
Ο Καναδάς για τα 88 Α/Φ F-35 που αγόρασε θα δαπανήσει περί τα 67,8 δις ευρω σε βάθος 35ετίας, ή 770 εκατ για το κάθε Α/Φ. Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα για τα 20 Α/Φ που πήρε θα δαπανά κατά μέσο όρο τα επόμενα 35 χρόνια περί τα 440 εκατομμύρια ευρώ. Τα στοιχεία αυτά είναι εκτιμήσεις αλλά η πραγματικότητα μπορεί να είναι και χειρότερη. Τώρα το κατά πόσο η χρεωκοπημένη από τα Μνημόνια Ελλάδα μας αντέχει μια τέτοια αφαίμαξη ας το απαντήσουν οι αρμόδιοι.
Τα χαρακτηριστικά μη ανίχνευσης από ραντάρ (stealth) που διαθέτει το F-35 του προσδίδουν μεν ένα σημαντικό επιχειρησιακό πλεονέκτημα, αλλά όταν αυτό φορτωθεί πλήρως με πυρομαχικά για να εκτελέσει μία επιθετική αποστολή, τότε αυτά τα χαρακτηριστικά μειώνονται σημαντικά. Επίσης η διατήρηση της ιδιότητας αυτής απαιτεί εξειδικευμένη συντήρηση που θα πραγματοποιείται στο εξωτερικό και φυσικά με επιπλέον κόστος.
Για την εισαγωγή του νέου τύπου Α/Φ θα απαιτηθούν νέες εγκαταστάσεις στις μονάδες της πολεμικής αεροπορίας, ειδική εκπαίδευση στο χειρισμό και τη συντήρηση, γραμμή ανταλλακτικών, κλπ. Έτσι άλλη μία φορά θα έχουμε το γνωστό πρόβλημα της πολυτυπίας το οποίο και κοστοβόρο είναι, αλλά και δεν εξασφαλίζει υψηλή επιχειρησιακή διαθεσιμότητα.
Επίσης σε μία τόσο μεγάλη αγορά, για μία ακόμη φορά η Ελλάδα δεν συμμετέχει σε κανέναν υποκατασκευαστικό έργο και δεν μπαίνει σε κανένα πρόγραμμα, απλώς αγοράζει ένα έτοιμο προϊόν με μηδενική συμμετοχή της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας.
Σε όλα τα παραπάνω θα μπορούσε κάποιος να πει ότι εμείς θέλουμε το καλύτερο για τις ΕΔ και δεν μας ενδιαφέρει το κόστος. Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε το πιο σημαντικό μειονέκτημα του Α/Φ, το οποίο είναι η εξάρτηση του σε συνεχή υποστήριξη (λογισμικό και ανταλλακτικά) από τον κατασκευαστή (Lockheed Martin). Είναι τόσο περίπλοκη η σχεδίαση και κατασκευή του Α/Φ που στην πράξη δεν θα πετά εάν δεν θα το θέλει ο κατασκευαστής. Αυτό και μόνο θα έπρεπε να μας κάνει να αρνηθούμε αυτήν την αγορά, αφού η χρήση του δεν θα αποφασίζεται αποκλειστικά από εμάς. Ο χρόνος θα δείξει ποια είναι η πραγματικότητα, αλλά τότε θα είναι αργά.
Δυστυχώς άλλη μία φορά η απόφαση αγοράς σύγχρονων αμυντικών συστημάτων, λαμβάνεται με πολιτικά κριτήρια και όχι με βάση τις επιχειρησιακές ανάγκες των ΕΔ. Όταν σε λίγο θα σταματήσουμε να παράγουμε ακόμη και σφαίρες και βλήματα πυροβολικού, λόγω απαξίωσης της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, τότε κάθε συζήτηση για πλεονεκτήματα του F-35 στον δικτυοκεντρικό πόλεμο και τα συναφή θα είναι επικίνδυνοι βερμπαλισμοί.
Ιωάννης Ιντζές
Αντιστράτηγος ε.α.
Επικεφαλής Τομέα Εθνικής Άμυνας της ΝΙΚΗΣ