Η Τουρκία έχει κερδίσει από την εποχή του 2ου Παγκοσμίου πολέμου τον τίτλο του επιτήδειου ουδέτερου. Προσπαθεί δηλαδή να εκμεταλλεύεται κάθε κατάσταση για να κερδίζει, ανεξάρτητα με ποιόν φαίνεται ότι ταυτίζεται ή υποστηρίζει. Πρώτα η Business.
Το ίδιο κάνει και στον πόλεμο στην Ουκρανία και στην Γάζα.
Με την έναρξη της επίθεσης της Ρωσίας στην Ουκρανία, ήταν από τις λίγες χώρες που την στήριξε. Από την μια έκανε στρατηγική συμφωνία με την Ρωσία, έχει ανοιχτά τα αεροδρόμιά της σε Ρωσικά Αεροσκάφη και δεν έχει επιβάλει οικονομικές και άλλες κυρώσεις όπως έκαναν οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Από την άλλη έχει πουλήσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar στην Ουκρανία, προέβη σε συμφωνία κατασκευής εργοστασίου της Baycar για την παραγωγή τουρκικών UAVs κοντά στο ΚΙΕΒΟ και σε αρκετές περιπτώσεις προσπάθησε να αναλάβει το ρόλο του διαμεσολαβητή μεταξύ Ουκρανών και Ρώσων, όπως έγινε για την εξαγωγή των ουκρανικών σιτηρών.
Μετά την επίθεση της ΧΑΜΑΣ στις 7 Οκτ 2023 και την έναρξη των βομβαρδισμών από το Ισραήλ, η Τουρκική κοινή γνώμη απαιτούσε από την κυβέρνηση του Ερντογάν (ΑΚΡ) να διακόψει κάθε εμπορική δραστηριότητα με το Ισραήλ. Φυσικά αυτό δεν έγινε, καθόσον όπως λέχθηκε «άλλο η πολιτική, άλλο το εμπόριο». Στις Δημοτικές εκλογές της 31ης Μαρ 2024, το Κυβερνών κόμμα υπέστη οδυνηρή ήττα στους Δήμους Κωνσταντινούπολης και Άγκυρας και έτσι κρίθηκε σκόπιμο να σταματήσουν οι εμπορικές σχέσεις με το Ισραήλ, για να ικανοποιηθεί η λαϊκή απαίτηση. Και πάλι όμως το εμπόριο συνεχίσθηκε, με επικλήσεις σε «συμφωνίες» που έπρεπε να τηρηθούν.
Στο θέμα της προσφυγής της Νοτίου Αφρικής στο Δικαστήριο της Χάγης, η Τουρκία προσπάθησε να φανεί ότι ήταν από τους πρωταγωνιστές στην υπόθεση, για να ικανοποιήσει το δικό της ακροατήριο. Η αλήθεια είναι όμως ότι η Νότια Αφρική προσέφυγε μόνη της στην Χάγη και η πρώτη ενδιάμεση απόφαση του Δικαστηρίου εκδόθηκε τον Ιανουάριο του 2024. Το AKP μόλις τον Μαϊο του 24 για πρώτη φορά δήλωσε ότι «θα παρεμβεί στην υπόθεση» ενώ στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον (12/7/2024) ο Ερντογάν ανέφερε ότι «κάναμε παράπονα για το Ισραήλ στο Δικαστήριο της Χάγης μαζί με τη Νότια Αφρική». Τελικά όμως μόλις στις 7 Αυγ 24 η Τουρκία έκανε επίσημη αίτηση παρέμβασης στην υπόθεση.
Το τελευταίο όμως περιστατικό είναι το χαρακτηριστικότερο.
Στις 24 Αυγ 24 η Τουρκική εφημερίδα Aydınlık δημοσίευσε την είδηση ότι το νέο ελικοπτεροφόρο πλοίο Anadolu, η ναυαρχίδα της Τουρκίας, συμμετείχε από 13-17 Αυγούστου σε ασκήσεις με αμερικανικό πολεμικό πλοίο που έχει αποσταλεί για προστασία του Ισραήλ. Μάλιστα ο τίτλος της εφημερίδας ήταν αποκαλυπτικός «Οι ΗΠΑ αποκάλυψαν τη δραστηριότητα που έκρυβε η κυβέρνηση του AKP: Το TCG Anadolu βρίσκεται σε άσκηση προστατεύοντας το Ισραήλ». Την διεξαγωγή της άσκησης είχε αποκρύψει το Τουρκικό Υπουργείο Αμύνης, αλλά το όλο θέμα έγινε γνωστό από τις δραστηριότητες που δημοσιεύθηκαν από το Ναυτικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ και στη συνέχεια από την ανακοίνωση της εφημερίδας.
Η Κυβέρνηση του AKP μιλά για γενοκτονία των παλαιστινίων στη Γάζα, συγκρίνει τον Νετανιάχου με τον Χίτλερ, κηρύσσει εθνικό πένθος για τον θάνατο του ηγέτη της ΧΑΜΑΣ Χανιγιέ και αντιτάσσεται στην αποστολή πολεμικών πλοίων των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο για την υποστήριξη του Ισραήλ. Την ίδια ώρα εγκρίνει κοινή άσκηση με αμερικανικά πολεμικά πλοία που προστατεύουν το Ισραήλ, επιτρέπει πτήσεις αμερικανικών αφών που μεταφέρουν στρατιωτικό υλικό και πυρομαχικά στο Ισραήλ από την αεροπορική βάση του ΙΝΤΖΙΡΛΙΚ και συνεχίζει την λειτουργία του ραντάρ στην βάση του KΙΟΥΡΕΤΖΙΚ (στη Μαλάτεια), μέσω του οποίου οι ΗΠΑ παρέχουν πληροφορίες στο Ισραήλ. Το υπόψη ραντάρ τοποθετήθηκε και συντηρείται με δαπάνη των ΗΠΑ.
Μετά την τελευταία σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον, η Τουρκία φαίνεται να έχει αναβαθμίσει την συνεργασία της με τις ΗΠΑ. Ακούστηκαν διθυραμβικές δηλώσεις για την αξία της Τουρκίας από τον απερχόμενο Αμερικάνο Πρέσβη Jeff Flake, η αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών Βικτόρια Νούλαντ μίλησε για «προοπτική επανόδου της Τουρκίας στο πρόγραμμα παραγωγής των μαχητικών αεροσκαφών F-35» εάν εγκαταλείψει τους ρωσικούς πυραύλους S-400, ενώ δεν είναι τυχαίο ότι μετά από αρκετά χρόνια ο Τούρκος ΥΠΕΞ προσκλήθηκε στην άτυπη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ. Μάλιστα φαίνεται να απορρίπτει την οποιαδήποτε διασύνδεση του Κυπριακού με την εξέλιξη των ευρωτουρκικών σχέσεων.
Τελικά η Τουρκία ξέρει να παζαρεύει καλά. Έκανε αρχικά μία συμφωνία με την Ρωσία και μετά άρχισε τις διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Πρέπει να αισθάνεται πολύ αυτοπεποίθηση που όλοι προσπαθούν να την εξευμενίσουν. Ο ορισμός του Επιτήδειου Ουδέτερου. Μέχρι πότε όμως;
Η Ελλάδα σε όλη αυτήν την κατάσταση θα πρέπει να προσέξει πολύ στην άσκηση της εξωτερικής της πολιτικής μήπως κληθεί να πληρώσει τον εξευμενισμό της Τουρκίας, με παραχωρήσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο και στην περιοχή του Καστελόριζου. Αυτό θα είναι εθνικά ολέθριο και φυσικά θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για ακόμη περισσότερες παραχωρήσεις στο μέλλον. Κάποτε η ιστορία αυτή θα πρέπει να τελειώσει.
Ιωάννης Ιντζές
Αντιστράτηγος ε.α.
Επικεφαλής Τομέα Εθνικής Άμυνας της ΝΙΚΗΣ