Ο ενδέκατος μήνας του Γρηγοριανού Ημερολογίου είναι ο Νοέμβριος και διαρκεί 30 ημέρες. Ο Νοέμβριος ξεκινά κάθε χρόνο την ίδια ημέρα που αρχίζουν ο Φεβρουάριος και ο Μάρτιος, με εξαίρεση τα δίσεκτα έτη ενώ στο αρχαίο ρωμαϊκό ημερολόγιο ο Νοέμβριος ήταν ο ένατος κατά σειρά μήνας.

1. Ονομασία

Ο Νοέμβριος προέρχεται από τη λατινική λέξη «November», η οποία με τη σειρά της προκύπτει από το αριθμητικό «novem» που σημαίνει εννέα κι’ αυτό καθώς στο αρχαίο δεκάμηνο ρωμαϊκό ημερολόγιο ο Νοέμβριος ήταν ο ένατος στη σειρά μήνας. Αργότερα κι αφού προστέθηκε ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, το ρωμαϊκό ημερολόγιο έγινε δωδεκάμηνο, έτσι ο Νοέμβριος μετακινήθηκε στην ενδέκατη θέση διατηρώντας όμως την παλιά του ονομασία.

2. Ο Νοέμβριος της Αρχαίας Αθήνας

Στην αρχαία Αθήνα ο Νοέμβριος ισοδυναμούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Πυανοψιώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Μαιμακτηριώνα. Ταυτόχρονα, τα ιδιαίτερα εμφανή ουράνια αντικείμενα προειδοποιούσαν τους ανθρώπους σα σημάδια των αλλαγών του καιρού. Την εποχή του Ησίοδου η δύση της Πούλιας αμέσως μετά την ανατολή του Ήλιου, που συμβαίνει στα μέσα Νοεμβρίου, σήμαινε την περίοδο της έλευσης του κρύου προειδοποιώντας τους γεωργούς να σπεύσουν να ολοκληρώσουν την σπορά, αλλά και τους κτηνοτρόφους να κατηφορίσουν στα χημαδιά.

Αξίζει να αναφερθεί ότι την περίοδο του Νοεμβρίου οι Αθηναίοι γιόρταζαν τα Χαλκεία, όπου οι σιδεράδες της πόλης τιμούσαν τον προστάτη Θεό τους Ήφαιστο και τα Μαιμακτήρια, για να τιμήσουν τον θεό των καιρικών συνθηκών, Δία τον Μαιμάκτη, δηλαδή τον θυελλώδη και να του ζητήσουν ήπιο καιρό, σε μια εποχή που το κρύο δυνάμωνε.

 

3. Παρατσούκλια

Ο Νοέμβριος, στη Λαϊκή παράδοση, είναι γνωστός και με άλλες ονομασίες, όπως:

  • Σποριάς και Μεσοσπορίτης, λόγω της σποράς δημητριακών και οσπρίων.
  • Βροχάρης για τις βροχές του.
  • Ανακατωμένος, λόγω των ακατάστατων καιρικών συνθηκών.
  • Κρασομηνάς, επειδή ανοίγονται τα βαρέλια με το καινούργιο κρασί (σε πολλά μέρη στις 3 Νοεμβρίου, εορτή της ανακομιδής των λειψάνων του Αγίου Γεωργίου).
  • Αϊ Ταξιάρχης, Αρχαγγελίτης, Αρχαγγελιάτης, Αϊ Στράτης και Αϊ Στράτηγος, από την εορτή των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ στις 8 Νοεμβρίου.
  • Αγιομηνάς, από την εορτή του Αγίου Μηνά (11 Νοεμβρίου). Την ημέρα αυτή οι γυναίκες δεν άνοιγαν ψαλίδι και οι άνδρες σουγιά, για να μην ανοίξει το στόμα του ο λύκος.
  • Φιλιππιάτης, από την εορτή του Αγίου Φιλίππου (14 Νοεμβρίου).
  • Αντριάς, από την εορτή του Αγίου Ανδρέα (30 Νοεμβρίου), επειδή πιστεύεται ότι το κρύο «αντρειεύει».

4. Ποιοι γιορτάζουν τον Νοέμβριο;

Μια από τις μεγαλύτερες Χριστιανικές γιορτές του μήνα είναι τα Εισόδια της Θεοτόκου στις 21 Νοεμβρίου κατά τα οποία γιορτάζεται η έλευση της νεαρής Μαρίας (μετέπειτα Θεοτόκου) στο Ναό και η αφιέρωσή της στο Θεό από τους γονείς της Ιωακείμ και Άννα. Τη συγκεκριμένη ημέρα οι γεωργοί συνήθιζαν να έχουν αργία και να τρώνε πολυσπόρια, ένα μείγμα από δημητριακά και όσπρια. Πολύ σημαντική επίσης εκκλησιαστική γιορτή θεωρείται και αυτή του Αγίου Στυλιανού στις 26 Νοεμβρίου, προστάτη των μικρών παιδιών, τα οποία «στυλώνει». Αξίζει τέλος να αναφερθεί ότι από την εορτή του Αγίου Φιλίππου στις 14 Νοεμβρίου έως τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου η Εκκλησία επιβάλλει την τήρηση νηστείας, το γνωστό Σαρανταήμερο.

Άλλες σημαντικές γιορτές μέσα στο μήνα είναι:

  • 1 Νοεμβρίου —> Ανάργυρος, Ανάργυρη, Αργύριος, Αργυρία, Δαμιανός, Δαμιανή, Κοσμάς, Κοσμία
  • 8 Νοεμβρίου —> Άγγελος, Αγγελική, Γαβριήλ, Γαβριηλία, Γαβριέλα, Ελεημονήτρια,  Ευταξία, Λεμονιά, Μεταξάς, Μεταξία, Μιχαήλ, Μηχαηλία, Μιχαέλα, Πανορμίτης, Πανορμίτα,  Σεραφείμ, Σεραφειμία, Σταμάτιος, Σταματίνα, Σταματία, Στρατηγός, Στρατηγώ, Ταξιάρχης, Ταξιαρχία
  • 9 Νοεμβρίου —> Νεκτάριος, Νεκταρία, Ονησιφόρος, Ονησιφόρα
  • 10 Νοεμβρίου —> Αρσένιος, Αρσενία, Σωσίπατρος
  • 13 Νοεμβρίου —> Χρυσόστομος, Χρυσοστομία
  • 14 Νοεμβρίου —> Φίλιππος, Φιλιππία
  • 16 Νοεμβρίου —> Ιφιγένεια, Ματθαίος, Ματθίλδη
  • 25 Νοεμβρίου —> Αικατερίνη, Μερκούριος
  • 26 Νοεμβρίου —> Νίκων, Στέργιος, Στεργία, Στεργιανός, Στεργιανή, Στυλιανός, Στυλιανή
  • 30 Νοεμβρίου—> Ανδρέας, Ανδρεάνα, Φρουμέντιος

Στις 17 του Νοέμβρη επίσης γιορτάζεται και η εξέγερση του Πολυτεχνείου, η μαζική και δυναμική εκδήλωση της λαϊκής αντίθεσης στο καθεστώς της Χούντας των Συνταγματαρχών που έλαβε μέρος στην ελληνική επικράτεια τον Νοέμβριο του 1973

5. Τραγούδια

Τα παρακάτω τραγούδια έχουν γραφτεί για τον μήνα Νοέμβριο

 

Ορφέας Περίδης – Νοέμβριος

 

Ζαχαρίας Καρούνης – Ο φετινός Νοέμβρης

 

Μίκης Θεοδωράκης – Ήταν 18 Νοέμβρη

 

Τζίμης Πανούσης – 17 Νοέμβρη

https://youtu.be/6Y44h7vne4o?t=15

 

Λαθρεπιβάτες – Μπήκε ο Νοέμβρης

https://youtu.be/Y6eZhGFERDg?t=5

 

Παντελής Θαλασσινός – Νοέμβρης μήνας ταξιδεύει

6. Παροιμίες

  • Νοέμβρη νόα κι έσπερνε, Δεκέμβρη ιδέ κι απόσπειρε, κι έμπα και στ’ αμπέλι σου καλονοικοκύρης μέσα.
  • Νοέμβρη οργώματα κι ελιές, δεν απολείπουν οι δουλειές.
  • Ο Νοέμβρης έκλεισε; Τα ζευγάρια είναι στο στάβλο.
  • Ο Νοέμβρης κι αν βροντά, το κρασάκι να ’ναι καλά!
  • Ο Νοέμβρης με βροχή, σκάβει, σπέρνει όλη τη γη.
  • Το Νοέμβρη κρύο κάνει κι η φωτιά θα μας ζεστάνει.
  • Το Νοέμβρη, το Δεκέμβρη, φύτευε καταβολάδες.

7. Φυσικά φαινόμενα

Ο Νοέμβριος κατά κύριο λόγο είναι βροχερός μήνας με τη θερμοκρασία να πέφτει σε χαμηλά επίπεδα. Το μήνα αυτό όμως συμβαίνει και ένα ουράνιο φαινόμενο γύρω στις 17 Νοεμβρίου κάθε χρόνου, το οποίο είναι εξαιρετικά θεαματικό. Η «βροχή των Λεοντιδών», μια μέσης θεαματικότητας βροχή διαττόντων, που συνήθως «παράγει» 15 «πεφταστέρια» ανά ώρα, αλλά κάθε περίπου 33 χρόνια εμφανίζει ένα περιοδικό αποκορύφωμα με εκατοντάδες μετέωρα την ώρα.

Οι πιο πρόσφατες θεαματικές χρονιές τους ήταν το 1966 και το 2001. Η συγκεκριμένη βροχή διαττόντων διαρκεί από τις 6 έως τις 30 Νοεμβρίου και φαίνεται να προέρχεται από τον αστερισμό του Λέοντα, από όπου πήρε και το όνομά της. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για τα σωματίδια της σκόνης που έχει αφήσει πίσω της η ουρά του κομήτη 55Ρ/Τέμπλ-Τατλ, ο οποίος ανακαλύφθηκε το 1865 και κάθε Νοέμβριο τα απομεινάρια του διασταυρώνονται με την τροχιά της Γης. Ο κομήτης θα πλησιάσει ξανά τη Γη το 2031 και το 2064.

Πηγή: mikropragmata.lifo.gr