Οι γνωστικές μεροληψίες και η βιολογία του εγκεφάλου είναι ο λόγος που τα δεδομένα που μπορεί να υπάρχουν δεν μπορούν να αλλάξουν το…μυαλό κάποιου. Πώς και γιατί επηρεάζουν τη στάση μας.

Τα δεδομένα από μόνα τους δεν αρκούν για να πείσουν κάποιον. Η γνωστική ψυχολογία και η νευροβιολογία παρατήρησε ότι ειδικά στην πολιτική τα δεδομένα δεν αρκούν. Οι άνθρωποι σχηματίζουν την άποψή τους η με βάση τα συναισθήματά τους όπως είναι ο φόβος, ο θυμός, η περιφρόνηση και όχι με βάση τα γεγονότα. Τα νέα δεδομένα επίσης δεν είναι απαραίτητο ότι θα αλλάξουν το μυαλό κάποιου ή τη στάση του. Δεν είναι η κοινή λογική τόσο κοινή τελικά δηλαδή…

Ο ψυχολόγος και ερευνητής Keith M. Bellizzi ειδικός στην ανθρώπινη ανάπτυξη, τη δημόσια υγεία και την ανθρώπινη συμπεριφορά τονίζει σε άρθρο του στο The Conversation, ότι είναι δύσκολο να αλλάξει η συμπεριφορά και το μυαλό κάποιου όταν έρχεται αντιμέτωπος με νέες πληροφορίες που πάνε κόντρα στις πεποιθήσεις του.

Όπως εξηγεί ο ίδιος, η άποψή σου για τη ζωή, η οποία περιλαμβάνει πεποιθήσεις και απόψεις, αρχίζει να διαμορφώνεται κατά την διάρκεια της παιδικής σου ηλικίας όταν αρχίζεις να κοινωνικοποιείσαι μέσα σε ένα ιδιαίτερο πολιτιστικό πλαίσιο. Ενδυναμώνεται μέσα στο χρόνο μέσα από τις κοινωνικές ομάδες στις οποίες συμμετέχεις, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης που παρακολουθείς και επηρεάζει ακόμα και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο εγκέφαλός σου. Επηρεάζει τον τρόπο που σκέφτεσαι τον εαυτό σου και πως κάνεις διάδραση με τον κόσμο.

Για πολλούς ανθρώπους, μια πρόκληση, μια αμφισβήτηση της κοσμοθεωρίας τους βιώνεται ως επίθεση στην προσωπική τους ταυτότητα και μπορεί να τους κάνει να σκληρύνουν ακόμα περισσότερο τη στάση τους. Αυτό έχει επιστημονική εξήγηση και υπάρχει τρόπος να μπορέσουμε να πάμε ένα βήμα παρακάτω το μυαλό μας όταν συμβαίνει αυτό όπως εξηγεί στο κείμενό του ο Keith M. Bellizzi.

 

Απορρίπτοντας αυτό που έρχεται σε αντίθεση με τις πεποιθήσεις σου
Σε έναν ιδανικό κόσμο, οι λογικοί άνθρωποι όταν έρχονται αντιμέτωποι με νέα στοιχεία που έρχονται σε αντίθεση με τις δικές τους πεποιθήσεις θα μπορούσαν να κάνουν αξιολόγηση των δεδομένων και να αλλάξουν τις απόψεις τους σύμφωνα με αυτά, αναφέρει ο ίδιος. Ωστόσο τονίζει ότι γενικά αυτό δεν είναι κάτι που συμβαίνει συχνά στον αληθινό κόσμο.

Συνήθως αυτό συμβαίνει γιατί οι γνωστικές μεροληψίες εμποδίζουν τον εγκέφαλό μας να πάει ένα βήμα παρακάτω. Αυτό που συμβαίνει επί της ουσίας είναι ότι αντί να γίνει επαναξιολόγηση των πεποιθήσεων που μπορεί να έχουμε μέχρι τώρα, οι άνθρωποι τείνουν να απορρίπτουν τις ενδείξεις που δεν ταιριάζουν με αυτό που πρεσβεύουν οι ιδέες τους. Οι ψυχολόγοι αναφέρονται σε αυτό το φαινόμενο ως «επιμονή πεποίθησης».

Είναι συχνό φαινόμενο όπως εξηγεί ο ίδιος στο κειμενό του ότι όταν μας παρουσιάζουν γεγονότα, είτε πρόκειται για νέα, κοινωνικά μέσα δικτύωσης ή απλές συζητήσεις να νιώθουν οι άνθρωποι ότι απειλούνται. Αυτή η αντίδραση είναι ιδιαίτερα έντονη, όταν πεποιθήσεις οι οποίες είναι συνδεδεμένες με την πολιτική και την προσωπική ταυτότητα κάποιου. Μπορεί να νιώθει κανείς ότι κάποιος του κάνει επίθεση όταν μια από τις πιο σκληρές του πεποιθήσεις που έχει αμφισβητούνται.

Όταν πάλι αντιμετωπίζεις τα δεδομένα τα οποία δεν είναι εναρμονισμένα με την κοσμοθεωρία σου μπορούν να προκαλέσουν ένα φαινόμενο γνωστό ως “backfire effect”, κατά το οποίο τελικά μένεις ακλόνητος στην αρχική σου θέση και τις πεποιθήσεις σου, ειδικά όταν έχει να κάνει με πολιτικά θέματα. Οι ερευνητές έχουν εντοπίσει το φαινόμενο αυτό σε μια σειρά από πολλές μελέτες, στις οποίες και συμπεριλαμβάνονται απόψεις που αφορούν την κλιματική αλλαγή, τη μεταναστευτική πολιτική και τη συμπεριφορά που αφορά τον εμβολιασμό των παιδιών.

Όταν εστιάζουμε σε αυτό που επιβεβαιώνει τις πεποιθήσεις μας
Οι μεροληψίες που επιβεβαιώνουν αυτό που ήδη πιστεύουμε είναι επίσης ένας άλλος λόγος που παρατηρείται το φαινόμενο αυτό. Είναι φυσική η τάση που έχουμε να ψάχνουμε πληροφορίες ή να μεταφράζουμε πράγματα με έναν τέτοιο τρόπο που υποστηρίζει τις πεποιθήσεις που ήδη έχουμε. Όταν έχουμε διάδραση με άτομα που έχουμε τις ίδιες πεποιθήσεις με μας συνήθως οι μεροληψία της επιβεβαίωσης ενισχύεται. Το πρόβλημα είναι ότι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε εσφαλμένη κριτική, γιατί μας κρατά μακριά από μια κατάσταση την οποία θα μπορούσαμε να δούμε από άλλη οπτική.

Το 2016 έγινε μια δημοσκόπηση, η οποία παρέχει ένα σπουδαίο παράδειγμα αυτών των μεροληψιών. Μέσα σε δύο εβδομάδες κατά την διάρκεια της προεκλογικής περιόδου στις ΗΠΑ, τόσο οι Ρεπουμπλικάνοι όσοι οι Δημοκρατικοί άλλαξαν δραστικά τις απόψεις τους σχετικά με την πορεία της οικονομίας.

Το θέμα είναι ότι δεν έγινε κάτι νέο όσον αφορά την οικονομία. Το μόνο που είχε αλλάξει ήταν ότι ένας νέος πολιτικός ηγέτης από ένα διαφορετικό κόμμα εξελέγη. Το αποτέλεσμα των εκλογών άλλαξε την ερμηνεία των απαντήσεων των συμμετεχόντων σχετικά με την πορεία της οικονομίας, μια μεροληψία επιβεβαίωσης που οδήγησε τους Ρεπουμπλικανούς να το αξιολογήσουν ως ένα ακόμα πιο σοβαρό πρόβλημα, τη στιγμή που ο ηγέτης τους θα κρατούσε τα ηνία. Οι Δημοκρατικοί το αντίθετο.

Ο ρόλος της δομής του εγκεφάλου
Οι γνωστικές μεροληψίες είναι προβλέψιμα μοτίβα σε ότι αφορά τον τρόπο που οι άνθρωποι σκέφτονται και μπορεί να μας κρατήσουν μακριά από το αντικειμενικό ζύγισμα των ενδείξεων και να αλλάξουν το μυαλό σου. Κάποιοι βασικοί τρόποι με τους οποίους το μυαλό σου λειτουργεί μπορεί επίσης να λειτουργήσει και κόντρα μας όσον αφορά αυτό το θέμα. Επίσης, μπορεί να σε κάνουν να νιώθεις ανακουφισμένος όταν νιώθεις καλύτερος σε σχέση με έναν αντίπαλο ακόμα και όταν δεν έχεις δίκιο.

Ο εγκέφαλός σου είναι έτσι δομημένος για να σε προστατεύει και μπορεί να ενδυναμώσει τις απόψεις σου και τις πεποιθήσεις σου ακόμα και όταν είναι δεν έχεις τις σωστές οδηγίες. Όταν έχεις το πάνω χέρι σε μια διαφωνία οι ορμόνες της αδρελανίνης και της ντοπαμίνης εκείνη τη στιγμή κάνουν τη δουλειά τους. Είναι υπεύθυνες για την ευχαρίστηση που νιώθεις στο σεξ, την ωρα που τρως, όταν κάνεις βόλτες στο τρενάκι του λούνα πάρκ και όταν κερδίσεις ένα επιχείρημα. Αυτή η έξαψη σε κάνει να νιώθεις όμορφα ακόμα και ευάλωτος.

Παράλληλα, συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις εκρίνεται κορτιζόλη, η οποία μπορεί να σαμποτάρει την λογική σου και συγκεκριμένες λειτουργείες του εγκεφάλου σου. Η αμυγδαλή σου, γίνεται πιο ενεργή, και ελέγχει στην εσωτερική σου ανάγκη για πάλη ή αποφυγή όταν νιώθεις ότι απειλείσαι.

Κατά τη διάρκεια της επικοινωνίας οι άνθρωποι τείνουν να ανεβάζουν την ένταση της φωνής τους, σταματάνε να ακούν όταν αυτά τα χημικά ρέουν στο σώμα τους. Όταν είσαι σε αυτή την κατάσταση είναι δύσκολο να ακούσεις μια άλλη άποψη. Η κατάσταση αυτή σε συνδυασμό με τον προστατευτικό μηχανισμό του εγκεφάλου δυσχεραίνει την διαδικασία αλλαγής άποψης.

Πώς μπορούμε να έχουμε ανοικτό μυαλό
Καλό είναι να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να μαθαίνει νέα πράγματα. Αναζήτησε αρκετές οπτικές από πολλές πλευρές πάνω σε ένα θέμα. Προσπάθησε να τροποποιήσεις τις απόψεις σου με βάση τις ενδείξεις που έχεις αν είναι ακριβείς, μεροληπτικές ή αν είναι επαληθευμένες.

Δώσε βάση στην πλειοψηφία μιας άποψης. Οι απόψεις που επαναλαμβάνονται συνεχώς φαίνονται πιο αληθινές από την ίδια την είδηση όσο και λανθασμένη να είναι η είδηση. Όταν προσβάλεις κάποιον για τις απόψεις του όσο και τραγικές και να είναι, το πιο πιθανό είναι ότι οι άνθρωποι θα απορρίψουν το επιχείρημά σου. Κάνε ερωτήσεις και άσε τον άνθρωπο που κάνει τις ερωτήσεις να βγάλει εκείνος το συμπέρασμα που θέλει.

Αναγνώρισε ότι όλα έχουμε αυτές τις τάσεις και άκου με σεβασμό τις άλλες απόψεις. Πάρε μια βαθιά ανάσα και σταμάτα όταν νιώθεις ότι το σώμα σου είναι έτοιμο για καβγά. Να θυμάσαι ότι είναι οκ να έχεις λάθος καμιά φορά. Η ζωή είναι η διαδικασία μάθησης.

 

Πηγή:theconversation.com