Δεν είναι λίγοι οι ιστορικοί που υποστηρίζουν ότι η Ελληνική Επανάσταση ήταν ένα παρακινδυνευμένο στοίχημα που, μετά κόπους και αγώνες, «βγήκε» για την ελληνική πλευρά. Κάποιες στιγμές ίσως το ’21 να έμοιαζε με ένα παιχνίδι πόκερ, με παίκτες τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής, που άλλοτε έπαιζαν με ανοιχτά χαρτιά ή μπλόφαραν για την επόμενη κίνησή τους.
Πάντως, οι ήρωες και οι ηρωίδες του ’21 δεν απεικονίζονταν μόνο στους πίνακες και τα χαρακτικά των μεγάλων ζωγράφων αλλά κυκλοφορούσαν από το 1822 στα σαλόνια της Ευρώπης ως ρηγάδες, βαλέδες και ντάμες. Μπορεί να μη γνωρίζουμε τι είδους παιχνίδια παίζονταν με τον Κολοκοτρώνη και τον Μαυροκορδάτο, στα χαρτιά, αλλά είναι βέβαιο ότι αρκετά παιγνιόχαρτα κυκλοφόρησαν στην Ουγγαρία, τη Γερμανία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες για την οικονομική ενίσχυση της Επανάστασης.
Ετσι, την ώρα που φιλέλληνες ζωγράφοι δημιουργούσαν έργα που έχουν καταστεί μνημειακά, υπήρχε μια δευτερογενής αγορά με μικροτεχνήματα, όπως κεντήματα, επιτραπέζια ωρολόγια, παιχνίδια και «φιλελληνικές τράπουλες» που πωλούνταν από τα κομιτάτα. Σχεδόν όλες οι τράπουλες, ωστόσο, έχουν χαθεί. Στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο διασώζονται μόνο έντεκα παιγνιόχαρτα από μια τράπουλα του 1829, ενώ μία άλλη του ’22 βρίσκεται πλήρης σε ιδιωτική συλλογή στη Γερμανία.
Ετσι αποκτά μια ιδιαίτερη αξία η συλλεκτική έκδοση των παιγνιόχαρτων με τους ήρωες του ’21 από τη Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη του Ηρακλείου, σε σχέδια της ζωγράφου Μάλης Χανιωτάκη και στο πλαίσιο του επετειακού έτους 2021. Σε μια πολυτελή κασετίνα προσφέρονται δύο τράπουλες με τις φιγούρες των Κολοκοτρώνη, Παπανικολή, Καραϊσκάκη, Ανδρούτσου, Κανάρη, Μιαούλη αντί βαλέδων και ρηγάδων. Ντάμες είναι η Μαντώ Μαυρογένους και η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα και δύο αλληγορικές φιγούρες, η Νίκη και η Ελλάς. Τα πολιτικά πρόσωπα απουσιάζουν παντελώς, ενώ οι μπαλαντέρ αποτελούνται από μια γελοιογραφική φιγούρα με την ένδειξη «Διπλωματία». Συμβολικά, η κ. Χανιωτάκη διακόσμησε τους άσους με ένα δάφνινο στεφάνι. Η επετειακή έκδοση διατίθεται προς το παρόν από το βιβλιοπωλείο της Βιβλιοθήκης, ενώ το 2021 θα γίνει διανομή σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία της επικράτειας. «Στο πλαίσιο της επετείου θα διοργανωθεί επίσης μια μεγάλη έκθεση εκκλησιαστικών κειμηλίων για τις επαναστάσεις της Κρήτης», σημειώνει η αντιδήμαρχος πολιτισμού του Δήμου Ηρακλείου Αριστέα Πλεύρη.
Οι τράπουλες είναι μια ευκαιρία να θυμηθούμε ξανά το έργο του εκδοτικού οίκου του Ηρακλείου «Μικρός Ναυτίλος», γνωστός από την έκδοση ιστορικών χαρτών της Κρήτης. Οι τράπουλες αποτελούν ανατύπωση της αρχικής έκδοσης που έγινε το 1998, προτού ο εκδοτικός οίκος αναστείλει τη λειτουργία του το 2012 εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Οπως σημειώνει η τέως εκδότρια Βάσω Δανέζη-Λαμπρινού: «Ευελπιστούμε να δοθεί η δυνατότητα, μέσω της σημερινής συγκυρίας, να γίνουν γνωστά πολλά από τα υπόλοιπα καλλιτεχνήματα των φιλελλήνων, όπως παιχνίδια ή ωρολόγια. Το προσδοκούν πάντοτε όσοι συγκινούνται από τέτοια μικρά, αλλά γοητευτικά αποτυπώματα της τέχνης στις δαιδαλώδεις διαδρομές της Ιστορίας».
Πηγή: kathimerini.gr