Η «Παναγία του Ολύμπου» το 86ο βιβλίο του Γιώργου Ράπτη
odelalis,
22 Φεβρουαρίου, 2018
3 λεπτά ανάγνωσης
Πρόκειται για ένα μικρό έργο 150 σελίδων, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, πρωτοποριακής δομής, καθότι έχει δύο χαρακτηριστικά, που δικαιωματικά το κατατάσσουν σε ανάγνωσμα με πολύ ενδιαφέρον από την αρχή του έργου ως την τελευταία του σελίδα.
Αρχικά το βιβλίο έχει την ανταξία του από άποψη περιεχομένου, καθότι περιγράφει το παρεκκλήσι, στις παρυφές του Λιτοχώρου, μοναδικό για την ιδιοτυπία του και τη θέση κατασκευής του. Τα υλικά, από εντόπιους λίθους ακανόνιστου σχήματος, η λιτή αρχιτεκτονική του, τα χειροποίητα κεραμίδια του, ο πλουσιότατος διάκοσμος στο εσωτερικό και στα εξωτερικά τοιχώματα στις αβαθείς τοξοειδείς εσοχές με απίθανες λιθογραφίες με απεικονίσεις όλων των ναών του Λιτοχώρου, με ξυλόγλυπτες εικόνες φιλοτεχνημένες από ανθρώπους που έχουν μεγάλο χάρισμα να υποτάσσουν άριστα τον χρωστήρα και τα εργαλεία της δουλειάς τους στα κελεύσματα της ψυχής τους, γεμάτης ευσέβειας, αποτυπωμένες λαμπρά στα έργα τους, δημιουργούν όλα μαζί ένα ευλαβικότατο περιβάλλον, περιχαρακωμένο με τον έξοχο πέτρινο περίβολο, που μεταφέρει τη σκέψη και την ψυχή στους πιο ευφάνταστους λειμώνες της μιας άλλης ζωής.
Ο ναός έχει και την ιδιαιτερότητα, ιστορικά, να υψώνεται με το ιερό του κατά το ήμισυ, πάνω σε βράχο στο σημείο του «Τρίστρατου» του Λιτοχώρου, ακριβώς πάνω από τη γέφυρα που ζευγνύει τον Ενιπέα ποταμό, για το δρόμο προς τη Μονή του Αγίου Διονυσίου, δεξιά, και προς το ιερό κέντρο των Μακεδόνων, το Δίον προς τα μπρος, για τον εξερχόμενο από το Λιτόχωρο. Μάλιστα, το ιερό βήμα του ναού, που είναι κτισμένο πάνω σε βράχο είναι προσανατολισμένο προς την Κωνσταντινούπολη!
Το άκρως επιβλητικό περιβάλλον φορτίζει ιδιαίτερα την ψυχή του προσκυνητή, όταν αναλογισθεί ότι από την πλευρά της αείμνηστης κτήτορος Ελένης Παπανικολάου είναι αφιερωμένος στον σύζυγό της Ηλία και σε όλους τους άταφους νεκρούς του εμφυλίου πολέμου!
Όσο για την πρωτοτυπία που χαρακτηρίζει στη δομή του έργου ως προς τη σύλληψη και καταγραφή της ύλης, αυτή έγκειται στο «πάντρεμα» του ελληνισμού με το χριστιανισμό, καθώς η μαγευτική θέση του ναού, ο μυθικός Όλυμπος ως αιώνια στέγη του, με αιώνια προστάτιδα την «Γοργοεπήκοο» Παναγία, δικαιολογούν απόλυτα την άποψη του συγγραφέα ότι ιστορία και θρησκεία για μας αποτελούν «αμφίδρομη αντίδραση».
Πράγματι, πλέκονται «σαν τον κισσό με το πλατάνι», άποψη στέρεα για το συγγραφέα. Γι’ αυτό εξάλλου πρωτότυπα καταθέτει και όλο το «απόθεμα» της πολύχρονης ιστορικής του έρευνας περιληπτικά, ως «Σταγόνες Ιστορίας του Λιτοχώρου», όπου αναδεικνύεται μια κραταιά διαδρομή ενός λαού, ασυμβίβαστου στη διαδρομή των αιώνων, σε ένα οδοιπορικό ηρωικό και πένθιμο, αφού ο Όλυμπος με τους θεούς των αρχαίων Ελλήνων – άριστη και ευφάνταστη ανθρώπινη σύλληψη και έκφραση των υπερβατικών ανησυχιών του αιώνιου ανθρώπου για τη μεταθανάτια μοίρα του υπό την «εποπτεία» όλων των μοναστηριών του Ολύμπου στις υπώρειές του ως κοινή χριστιανική διαδοχή στο θρησκευτικό παρελθόν του, σφιχταγκαλιασμένοι, υπενθυμίζουν ότι είμαστε, χρόνια τώρα, Έλληνες και Χριστιανοί, αν θέλουμε να συντηρούμε τις βαθιές μας ρίζες και την παράδοσή μας, απλωμένη απροσδιόριστα στα βάθη των αιώνων.
Τελικά όλα τα μοναστήρια της περιοχής γύρω από τον Όλυμπο δημιουργούν αισθήματα που για τους Έλληνες αποτελούν την ταυτότητά τους, καθώς έζησαν γι’ αυτά, μ’ αυτά και μέσω αυτών νοημάτισαν τη ζωή τους».
Μακάρι και στους αναγνώστες αυτού του πονήματος να προκληθούν τέτοια αισθήματα, μάλιστα σε μία εποχή που χρειάζεται ψυχολογική στήριξη και αναζήτηση πηγών και χώρων λύτρωσης, και ύστερα ενδυνάμωσής του, για να αναβαπτισθεί στη συμφορά του άμεσα στην οικονομική κρίση που βιώνει και για την οποία δεν ευθύνεται αποκλειστικά, και σαν τον μυθικό Ανταίο να υψώσει και πάλι το ανάστημά του και με πολλαπλασιασμένες τις δυνάμεις του να ξαναθυμηθεί το ένδοξο παρελθόν του.
Κι όλα αυτά έχουν μια ξέχωρη σημειολογία, καθώς αυτές τις ημέρες γίνεται εκταφή των 8.000 περίπου Ελλήνων νεκρών της Αλβανίας, και η κτητόρισσα, η οποία πρόσφατα έφυγε από τη ζωή, αφού δεν είναι τυχαίο ότι στις δεήσεις της οποίας παραβρέθηκαν πολιτικοί όλου του πολιτικού φάσματος, «πρώην και νυν», έχει αφιερώσει το εκκλησάκι στη μνήμη του συζύγου της και όλων των άταφων νεκρών του εμφυλίου.
Οποία ευτυχής και απροσδόκητη συγκυρία
«Κριτων ο Πιεριώτης»
Αρχικά το βιβλίο έχει την ανταξία του από άποψη περιεχομένου, καθότι περιγράφει το παρεκκλήσι, στις παρυφές του Λιτοχώρου, μοναδικό για την ιδιοτυπία του και τη θέση κατασκευής του. Τα υλικά, από εντόπιους λίθους ακανόνιστου σχήματος, η λιτή αρχιτεκτονική του, τα χειροποίητα κεραμίδια του, ο πλουσιότατος διάκοσμος στο εσωτερικό και στα εξωτερικά τοιχώματα στις αβαθείς τοξοειδείς εσοχές με απίθανες λιθογραφίες με απεικονίσεις όλων των ναών του Λιτοχώρου, με ξυλόγλυπτες εικόνες φιλοτεχνημένες από ανθρώπους που έχουν μεγάλο χάρισμα να υποτάσσουν άριστα τον χρωστήρα και τα εργαλεία της δουλειάς τους στα κελεύσματα της ψυχής τους, γεμάτης ευσέβειας, αποτυπωμένες λαμπρά στα έργα τους, δημιουργούν όλα μαζί ένα ευλαβικότατο περιβάλλον, περιχαρακωμένο με τον έξοχο πέτρινο περίβολο, που μεταφέρει τη σκέψη και την ψυχή στους πιο ευφάνταστους λειμώνες της μιας άλλης ζωής.
Ο ναός έχει και την ιδιαιτερότητα, ιστορικά, να υψώνεται με το ιερό του κατά το ήμισυ, πάνω σε βράχο στο σημείο του «Τρίστρατου» του Λιτοχώρου, ακριβώς πάνω από τη γέφυρα που ζευγνύει τον Ενιπέα ποταμό, για το δρόμο προς τη Μονή του Αγίου Διονυσίου, δεξιά, και προς το ιερό κέντρο των Μακεδόνων, το Δίον προς τα μπρος, για τον εξερχόμενο από το Λιτόχωρο. Μάλιστα, το ιερό βήμα του ναού, που είναι κτισμένο πάνω σε βράχο είναι προσανατολισμένο προς την Κωνσταντινούπολη!
Το άκρως επιβλητικό περιβάλλον φορτίζει ιδιαίτερα την ψυχή του προσκυνητή, όταν αναλογισθεί ότι από την πλευρά της αείμνηστης κτήτορος Ελένης Παπανικολάου είναι αφιερωμένος στον σύζυγό της Ηλία και σε όλους τους άταφους νεκρούς του εμφυλίου πολέμου!
Όσο για την πρωτοτυπία που χαρακτηρίζει στη δομή του έργου ως προς τη σύλληψη και καταγραφή της ύλης, αυτή έγκειται στο «πάντρεμα» του ελληνισμού με το χριστιανισμό, καθώς η μαγευτική θέση του ναού, ο μυθικός Όλυμπος ως αιώνια στέγη του, με αιώνια προστάτιδα την «Γοργοεπήκοο» Παναγία, δικαιολογούν απόλυτα την άποψη του συγγραφέα ότι ιστορία και θρησκεία για μας αποτελούν «αμφίδρομη αντίδραση».
Πράγματι, πλέκονται «σαν τον κισσό με το πλατάνι», άποψη στέρεα για το συγγραφέα. Γι’ αυτό εξάλλου πρωτότυπα καταθέτει και όλο το «απόθεμα» της πολύχρονης ιστορικής του έρευνας περιληπτικά, ως «Σταγόνες Ιστορίας του Λιτοχώρου», όπου αναδεικνύεται μια κραταιά διαδρομή ενός λαού, ασυμβίβαστου στη διαδρομή των αιώνων, σε ένα οδοιπορικό ηρωικό και πένθιμο, αφού ο Όλυμπος με τους θεούς των αρχαίων Ελλήνων – άριστη και ευφάνταστη ανθρώπινη σύλληψη και έκφραση των υπερβατικών ανησυχιών του αιώνιου ανθρώπου για τη μεταθανάτια μοίρα του υπό την «εποπτεία» όλων των μοναστηριών του Ολύμπου στις υπώρειές του ως κοινή χριστιανική διαδοχή στο θρησκευτικό παρελθόν του, σφιχταγκαλιασμένοι, υπενθυμίζουν ότι είμαστε, χρόνια τώρα, Έλληνες και Χριστιανοί, αν θέλουμε να συντηρούμε τις βαθιές μας ρίζες και την παράδοσή μας, απλωμένη απροσδιόριστα στα βάθη των αιώνων.
Τελικά όλα τα μοναστήρια της περιοχής γύρω από τον Όλυμπο δημιουργούν αισθήματα που για τους Έλληνες αποτελούν την ταυτότητά τους, καθώς έζησαν γι’ αυτά, μ’ αυτά και μέσω αυτών νοημάτισαν τη ζωή τους».
Μακάρι και στους αναγνώστες αυτού του πονήματος να προκληθούν τέτοια αισθήματα, μάλιστα σε μία εποχή που χρειάζεται ψυχολογική στήριξη και αναζήτηση πηγών και χώρων λύτρωσης, και ύστερα ενδυνάμωσής του, για να αναβαπτισθεί στη συμφορά του άμεσα στην οικονομική κρίση που βιώνει και για την οποία δεν ευθύνεται αποκλειστικά, και σαν τον μυθικό Ανταίο να υψώσει και πάλι το ανάστημά του και με πολλαπλασιασμένες τις δυνάμεις του να ξαναθυμηθεί το ένδοξο παρελθόν του.
Κι όλα αυτά έχουν μια ξέχωρη σημειολογία, καθώς αυτές τις ημέρες γίνεται εκταφή των 8.000 περίπου Ελλήνων νεκρών της Αλβανίας, και η κτητόρισσα, η οποία πρόσφατα έφυγε από τη ζωή, αφού δεν είναι τυχαίο ότι στις δεήσεις της οποίας παραβρέθηκαν πολιτικοί όλου του πολιτικού φάσματος, «πρώην και νυν», έχει αφιερώσει το εκκλησάκι στη μνήμη του συζύγου της και όλων των άταφων νεκρών του εμφυλίου.
Οποία ευτυχής και απροσδόκητη συγκυρία
«Κριτων ο Πιεριώτης»