Συνέντευξη με τον σπουδαίο δημιουργό με αφορμή την παράσταση «Ερωτό-κυκλοι»
Μια σπουδαία μουσικοθεατρική παράσταση θα έχουμε την τύχη να παρακολουθήσουμε το βράδυ της Τετάρτης στην Κατερίνη. Πρόκειται για τους «Ερωτό-κυκλους» του γνωστού και καταξιωμένου δημιουργού Λευτέρη Αερόπουλου, τρεις ομόκεντρους κύκλους μουσικής, λόγου και κίνησης. Με τη συνδρομή του «Συνόλου Λόγου και Μουσικής» του Μουσικού Εργαστηρίου Σερρών, τη διοργάνωση – παραγωγή του Κέντρου Πολιτισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και την υποστήριξη του Εργαστηρίου Κρητικής Παράδοσης και Πολιτισμού «το ξαθέρι», θα «ταξιδέψουμε» στον «Ερωτόκριτο» του Βιτσέντζου Κορνάρου, το «Φυλακισμένο σ’ αγαπώ», έργο του ίδιου του δημιουργού, και τραγούδια της Κάτω Ιταλίας. Με αφορμή την εκδήλωση, η «Ε» μίλησε με τον Λευτέρη Αερόπουλο για την παράσταση, τα χαρακτηριστικά της, τον Ερωτόκριτο, την ελληνική μουσική και γλώσσα, τον πολιτισμό. Με λόγο πλούσιο και χειμαρρώδη, που αποκαλύπτει την αγάπη και τη ζέση του δημιουργού, ο κ. Αερόπουλος μας «μπολιάζει» με τον πυρήνα του έργου τους και μας μεταφέρει μια πρώτη γεύση για το τι θα παρακολουθήσουμε στο Ανοιχτό Θέατρο του Πάρκου Κατερίνης.
********************************************************************
Συνέντευξη στη Μαρία Τσιώνη
Κύριε Αερόπουλε, θα μας δώσετε την κεντρική ιδέα πίσω από τη σύλληψη και τη δημιουργία της συγκεκριμένης παράστασης;
Καταρχήν η κρητική λογοτεχνία έχει δώσει έργα υψηλής αισθητικής αξίας και συνέβαλε στη διαμόρφωση της νεοελληνικής εθνικής συνείδησης. Μέσα από την κρητική αναγέννηση ξεδιπλώνεται ο Ερωτόκριτος, από το έρως + κρίναμαι, δηλαδή αυτός που υπερασπίζεται τον έρωτα, που είναι το κίνητρο της ζωής. Ο Ερωτόκριτος είναι το μεγάλο αφηγηματικό ποίημα, αυτό το έμμετρο μυθιστόρημα με πλοκή παραμυθιού του Βιτσέντζου Κορνάρου, του μέγα και αθάνατου ποιητή του ελληνικού έθνους, όπως τον χαρακτήρισε ο Κωστής Παλαμάς.
Κύριο δομικό στοιχείο της θεατρικής μου εκδοχής είναι η αντικατάσταση του αφηγητή από τον χορό, κάτι που δίνει περισσότερη ένταση και αφηγηματική λειτουργία. Με την τραγουδιστική απαγγελία, τους ρυθμικούς βηματισμούς και τη συμμετοχή στα διαλογικά μέρη που έχει ο χορός, ισχυροποιεί αυτή τη λαϊκή, συλλογική συνείδηση και εκπροσωπεί τη δράση όλου του έργου.
Στον Ερωτόκριτο υπάρχουν πολλοί κρυμμένοι συμβολισμοί και κώδικες που έχουν ανάγκη εντοπισμού και ανάλογης ερμηνείας και με την αξιοποίησή τους προκύπτουν δεδομένα που οδηγούν σε μια άλλη πολύ σημαντική εννοιολογική προέκταση. Σε αυτή την προέκταση μπαίνουν και οι δικοί μου εννοιολογικοί συνειρμοί, που με οδηγούν στη «συνομιλία» με τον Βιτσέντζο Κορνάρο στο «Φυλακισμένο σ’ αγαπώ» και την εικονοπλασία από τις ελληνόφωνες κοινότητες, τα γκρεκάνικα τραγούδια, που έχουν ακριβώς την ίδια ροή, έχουν βάση τον έρωτα και ελληνικότητα.
Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του έργου, που ενώνουν συμβολικά αυτούς τους ομόκεντρους κύκλους;
Ο έρωτας είναι ο συνδετικός κρίκος όλου του έργου, γι’ αυτό και λέγεται «Ερωτό-κυκλοι», δηλ. οι τρεις κύκλοι που αφορούν τον έρωτα. Έχουμε τον Ερωτόκριτο, που έχει πολύ μεγάλη θεατρικότητα, κατά τη γνώμη μου. Εγώ το προσέγγισα με τη ματιά του ανθρώπου που τον διδάχθηκε από έναν κατεχάρη του είδους, όπως ήταν ο πατέρας μου, και από κει και πέρα τον διάνθισα μέσα από την θεατρική μου παιδεία και όλα τα άλλα δεδομένα, που έχουν να κάνουν με τον χορό, το αρχαίο δράμα. Στόχος μου ήταν να έχει την πλοκή, τη λειτουργία, την κίνηση και τους ρυθμικούς βηματισμούς που υποδηλώνουν την αρχαία του καταγωγή. Και βέβαια όλους τους συνειρμούς που δημιουργούν μια μουσικοχορευτική παράσταση, που απευθύνεται σε όλους.
Γιατί κατά τη γνώμη σας ο Ερωτόκριτος είναι ένα τόσο σημαντικό έργο και γιατί παραμένει διαχρονικά τόσο αγαπητός στον κόσμο; Δεν γνωρίζω άνθρωπο που να μην γνωρίζει το έργο, έστω και το πώς αρχίζει.
Το να γνωρίζει κανείς τον Ερωτόκριτο και την αρχή του είναι σπουδαίο. Το να μη γνωρίζει όμως πώς εξελίσσεται και γιατί εξελίσσεται, αυτό είναι ένα ατύχημα, που πρέπει να συμπληρώσουμε. Δεν θα έπρεπε ένα άτομο σκεπτόμενο, που έχει την ελληνική γλώσσα, να μη γνωρίζει αυτό το αριστούργημα που είναι παγκοσμίου πλέον ενδιαφέροντος και η πρωτοτυπία και ιδιοτυπία του δεν περιγράφεται.
Από κει και πέρα θα πρέπει να μάθουμε να σεβόμαστε τις κληρονομιές μας. Γιατί πρόκειται για μια τεράστια κληρονομιά, μια πρώτη ύλη που πρέπει να τη δούμε με μάτια που θα μας δώσουν εξήγηση γιατί γράφτηκε αυτό το έργο, γιατί έδωσε μια άλλη όψη στην βυζαντινή τότε μελαγχολία που είχε η κατάκτηση της βασιλεύουσας, της Κωνσταντινούπολης, από τους Τούρκους. Αυτά τα δεδομένα ο Κορνάρος τα μεταφέρει στην Αθήνα και βάζει στο «παιχνίδι» τα δυο αναγεννησιακά ελληνικά νησιά, την Κρήτη και την Κύπρο. Μέσα σε αυτά, εγώ συνδέω και το άλλο νησί, που βρίσκεται απέναντι, την ελληνόφωνη Ιταλία. Και έτσι έχουμε την ελληνόφωνη Μεσόγειο.
Η αγάπη σας για την Ερωτόκριτο και την κρητική μουσική προέκυψε μόνο λόγω καταγωγής;
Η κρητική μουσική δεν είναι ξεκομμένη από την ευρύτερη ελληνική μουσική. Λόγω καταγωγής μελέτησα τον Ερωτόκριτο μέσα από τη διδαχή του πατέρα μου, ο οποίος είχε όλα τα δεδομένα για να με κατατοπίσει και να με οδηγήσει στο να μπολιαστώ σε αυτή τη ρίζα.
Από κει και πέρα, η ελληνική δημοτική μουσική ταυτίζεται με την ελληνική γλώσσα. Η συνέχεια της ελληνικής γλώσσας είναι απόδειξη της συνέχειας της ελληνικής μουσικής. Κατ’ επέκταση για μένα αυτή η θεωρητική στήριξη έχει τον απόηχο της φωνής που βγαίνει από τον Ερωτόκριτο και το ριζίτικο. Αποτελεί βέβαια τη βίβλο της δεκαπεντασύλλαβης ρίμας, είναι το ευαγγέλιο της μαντινάδας και μπορεί να μας δείξει όλα αυτά που συνθέτουν το θέατρο. Γιατί από κει ξεκινά αυτή η σπουδαία σύνθεση των 11.000 στίχων, μας δίνει την αίσθηση ότι τίποτα δεν ήταν διαφορετικό από τότε έως τώρα και ότι είμαστε πέρα από κληρονόμοι και αυτοί που πρέπει να το διαχειριστούμε. Να ακουμπήσουμε άφοβα σε αυτό το στέρεο έδαφος των μύθων, της ελληνολατρίας, να φορέσουμε τα μάτια του τυφλού τραγουδιστή και να δούμε τη μοίρα της Ελλάδας και τη Μεσόγειο, που κοκκινίζει κάθε μέρα από τον ήλιο. Όλα αυτά είναι τα λόγια τα αναχαρακωτά που βλέπει κανείς στον Ερωτόκριτο, τα άφθαρτα χρώματα της φύσης, ο ήχος της πέτρας, του αυλού, ο έρωτας, οι μνήμες που σπιθίζουν και οι χυμοί που χύνονται. Ένα πήγαιν’ έλα αδιάκοπο, ένα μεγάλο κυκλικό δεδομένο, που περιέχει το χάδι των ερώτων σε τρεις διαφορετικές ενότητες.
Αυτό είναι για μένα το έργο που θα καταθέσω στην Κατερίνη και νιώθω ιδιαίτερη χαρά γιατί για το έτος Ερωτόκριτου είναι η πρεμιέρα που θα κάνω φέτος. Θα ακολουθήσουν κι άλλες σε Ελλάδα και εξωτερικό και προσπαθούμε να ανταποκριθούμε σε όλες τις προτάσεις. Στη συγκεκριμένη περίπτωση θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τους φίλους από «το ξαθέρι» για την υποστήριξη και τη φιλοξενία, που δείχνει και ένα άλλο πνεύμα δουλειάς, επιδιώξεων και αρχών. Επίσης να ευχαριστήσω το Κέντρο Πολιτισμού της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας, που χωρίς τη διοργάνωση και την παραγωγή του δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί κάτι, και τον πρόεδρο της Παγκρήτιας Αδελφότητας Μακεδονίας, τον Πέτρο Πετρακάκη, που είναι ο ηθικός αυτουργός, που με έφερε σε επαφή με τους ανθρώπους της Κατερίνης και είναι στήριγμα εδώ και πολλά χρόνια.
Είστε ένας άνθρωπος που έχει συνεργαστεί με τους μεγαλύτερους Έλληνες δημιουργούς. Υπάρχει κάποια συνεργασία που έχει καθορίσει την πορεία σας;
Δεν είναι εύκολη απάντηση, το ένα προσθέτει πάνω στο άλλο, δεν είναι κάτι ξέχωρο. Τι να πω για τους δασκάλους μου και τις συνεργασίες μου; Είναι άνθρωποι με τους οποίους είχα εκ βαθέων επικοινωνία και νιώθω ευγνωμοσύνη γιατί κατάφερα και είδα τις θύμησες και τα ιχνοστοιχεία της κυτταρικής μου μνήμης να λειτουργούν. Γιατί είδα ότι αυτοί οι χαμογελαστοί και ωραίοι άνθρωποι, οι ταγμένοι, να μου δείχνουν τον δρόμο, ήταν τόσο πολύ ευφρόσυνοι και με μεγαλοσύνη για να με οδηγήσουν σε αυτή την υπερβατική αίσθηση της δημιουργίας και την έννοια της πατρίδας. Γιατί όπως λέει κι ο Μίκης Θεοδωράκης «θρησκεία μου είναι η Ελλάδα» και είμαι απολύτως ταγμένος σε αυτό.
Υπάρχει κάτι άλλο πάνω στο οποίο δουλεύετε αυτή την περίοδο;
Υπάρχουν πολλά πράγματα. Υπάρχει και μια άλλη παράλληλη παραγωγή, που συγγενεύει με δεδομένα του «Μεγάλου Τσίρκου», του «Έμπορου των Εθνών», δικών μου μουσικών συνθέσεων και θεατρικών, που είχα συνεργαστεί με τον Σταύρο Ξαρχάκο. Παράλληλα έχω ακυκλοφόρητο έναν κύκλο τραγουδιών, τις «Τέσσερις εποχές, δώδεκα μνήμες», που κάποια στιγμή θα ήθελα να κοινοποιήσω ευρύτερα. Θέματα και πονήματα στο συρτάρι υπάρχουν πολλά και βλέπουμε πώς μπορούμε να τα βάλουμε σε μια τάξη.
Θα μου μιλήσετε για το Μουσικό Εργαστήρι Σερρών, που καταλαβαίνω ότι είναι η μεγάλη σας αγάπη;
Το Μουσικό Εργαστήρι είναι ένα δημιούργημα ζωής. Πέρα από όλες τις άλλες μου ασχολίες, ήταν ένας στόχος και πλέον έχει μια ζωή 36 ετών. Έχει δώσει αρκετά δείγματα γραφής. Δουλεύει δυναμικά με τμήματα από μουσική προπαιδεία μέχρι τμήματα για μεγάλους, έχει εκπαιδευτικούς κύκλους, βραδιές γνωριμίας, λόγου και μουσικής κ.α.
Κλείνοντας, τι θα λέγατε στα νέα παιδιά που αγαπούν τη μουσική και τη δημιουργία και θέλουν να ασχοληθούν επαγγελματικά με τον χώρο;
Η γνώση είναι το μεγάλο εφόδιο. Βεβαίως η γνώση δεν θα πρέπει να περνά από την εμπορευματοποίηση των αταλάντων και των αυτοαποκαλούμενων. Αυτό είναι μια μεγάλη παγίδα, που θα πρέπει κανείς να προσέξει πάρα πολύ. Σε βαθμό που να γίνεται ένας εξονυχιστικός έλεγχος των στοιχείων και των προσόντων αυτού που θέλει να λέγεται δάσκαλος, καθηγητής, ωδείο, θεατρική σχολή και ο,τιδήποτε άλλο.
Είναι κοινή πεποίθηση πως για να μπούμε στη διαδικασία παραγωγής πολιτισμού θα πρέπει να υπάρχει ένας γνώμονας αλήθειας της Τέχνης, σοβαρότητας εργασίας μακριά από άσκοπες κορώνες και τυμπανοκρουσίες. Να επιλέξουμε ηχηρά την κατά κεφαλήν καλλιέργεια από την κατά κεφαλήν κατανάλωση. Βέβαια με ανάλογες κινήσεις και συνέργειες όπως αυτές που θα γίνουν το βράδυ της Τετάρτης στην Κατερίνη με «το ξαθέρι», τους ωραίους αυτούς ανθρώπους, που θέτουν και την αρχή για έναν γόνιμο διάλογο στη συνέχεια, μπορούμε να προωθήσουμε καταλυτικά την πολιτιστική αποκέντρωση και να ανοίξουμε δρόμο για ουσιαστική παρέμβαση στην εκτός των τειχών ζώσα και αντιστεκόμενη περιφέρεια.
