Με τη φράση «ποτέ ξανά εμφύλιος», οι «τελετές» μνήμης υπέρ των πεσόντων στο Λιτόχωρο

Με τη φράση «ποτέ να μη ζήσουμε ξανά εμφύλιο» ολοκληρώθηκε το πρωί της Τετάρτης 31/3/2021, το Μνημόσυνο και η κατάθεση στεφανιών υπέρ των της πατρίδος δεκατριών πρώτων πεσόντων στον 3^ο εμφύλιο της δεκαετίας του ‘40, η αρχή του οποίου έγινε στο Λιτόχωρο, το βράδυ τού Σαββάτου 30/3/1946 προς ξημερώματα Κυριακής 31/3/1946.

Εκείνη η Κυριακή (31/3/1946) είχε οριστεί ως ημέρα πραγματοποίησης των πρώτων Εθνικών Εκλογών στην Ελλάδα μετά από μια ολόκληρη δεκαετία, δεδομένου ότι οι τελευταίες εκλογές είχαν πραγματοποιηθεί στις 26/1/1936.

Η χαμένη δεκαετία του ’40

Να σημειωθεί επίσης ότι ο 1^ος εμφύλιος έγινε τη διετία 1943 – 1944, ενώ δηλαδή η Ελλάδα ήταν υπό Γερμανική και Βουλγαρική κατοχή. Ο 2^ος εμφύλιος έγινε το δίμηνο Δεκεμβρίου 1944 – Ιανουαρίου 1945 και ενώ ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος συνεχιζόταν στην Ευρώπη. Και ο 3^ος εμφύλιος έγινε μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και συγκεκριμένα κατά την περίοδο από 30/3/1946 έως 29/8/1949.

Ενώ ολόκληρη η Ευρώπη και ο υπόλοιπος κόσμος ανασυγκροτούνταν από τα ερείπια που άφησε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, η Ελλάδα ζούσε μια νέα τραγωδία η οποία άφησε πίσω της ανείπωτες καταστροφές σε υποδομές, νέες απώλειες ανθρώπινου δυναμικού αλλά και μνήμες αιμάτων που δίχασαν για δεκαετίες την ελληνική κοινωνία.

Στο Λιτόχωρο

Το Μνημόσυνο που τελέστηκε τον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Λιτοχώρου καθώς και οι καταθέσεις στεφανιών στο μνημείο πεσόντων Λιτοχώρου, οργανώθηκαν από τον Σύνδεσμο Αποστράτων Σωμάτων Ασφαλείας Ν. Πιερίας με την παράκληση προς όλους για εφαρμογή περιοριστικών μέτρων λόγω υγειονομικής κρίσης.

Παραβρέθηκαν,

ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Αποστράτων Σωμάτων Ασφαλείας Ν. Πιερίας, Δημήτριος Αδαμόπουλος,

ο τ. Βουλευτής Πιερίας, Νικόλαος Κάκαλος,

η Τριανταφυλλιά Τριανταφύλλου που είναι δισέγγονη της καθαρίστριας του Αστυνομικού Σταθμού Λιτοχώρου, της Μπουλιώς Λαλουμίχου, η οποία σκοτώθηκε από τους επιτιθέμενους αντάρτες,

η Ελένη Κουκάρα που είναι εγγονή τού Λοχία Νικόλαου Γκουνού ο οποίος αμυνόμενος για να μην καταληφθεί το παράρτημα του Αστυνομικού Σταθμού, άφησε εκεί την τελευταία του πνοή,

ο Αναστάσιος Λιάγκας που, παιδί τότε, ήταν αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων εκείνων,

ο Νικόλαος Τζούκας, ανιψιός του Λοχία Τζούκα ο οποίος αμυνόμενος για να μην καταληφθεί το παράρτημα του Αστυνομικού Σταθμού, άφησε εκεί την τελευταία του πνοή,

καθώς επίσης και δύο απόστρατοι.

Στο Μνημείο Ηρώων του Λιτοχώρου κατέθεσαν στεφάνια ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Αποστράτων Σωμάτων Ασφαλείας Ν. Πιερίας, Δημήτριος Αδαμόπουλος, καθώς επίσης και η Ελένη Κουκάρα που είναι εγγονή τού Λοχία Νικόλαου Γκουνού. Ακολούθησε ενός λεπτού σιγή και αμέσως μετά ο Εθνικός Ύμνος που εψάλη από τους παρευρισκόμενους.

Οι πρώτοι 13 πεσόντες στο Λιτόχωρο

Στην πρώτη μάχη τού 3^ου εμφύλιου σπαραγμού έπεσαν στο Λιτόχωρο,

οι χωροφύλακες,

Ευαγγελίδης Γεώργιος του Κωνσταντίνου,

Ευαγγελίδης Γεώργιοςτου Σταύρου,

Σακκάς Αριστείδης του Ιωάννη,

Ξηντάρας Γεώργιος του Ν., από τη Μεσοχώρα Τρικάλων,

Κλάντζος Γεώργιος, από τα Μεγάλα Καλύβια Τρικάλων,

Πουλιανίτης Νικόλαος, από τον Πυργετό Τρικάλων,

Μήτσιου Αναστάσιος από τον Πύργο Τρικάλων,

Μαντάς Θεμιστοκλής από τον Πρόδρομο Τρικάλων,

Λιάγκας Ηλίας από Ελευθεροχώρι Ελασσόνας,

οι Λοχίες,

Τζούκας Νικόλαος, από το Λιτόχωρο,

Γκουνός Νικόλαος, από τη Λεπτοκαρυά,

ο στρατιώτης,

Μουσκευτάρας Γεώργιος, από την Κορυφή Ημαθίας,

αλλά και η καθαρίστρια του Σταθμού Χωροφυλακής, η

Λαλουμίχου – Κόλπη Ευαγγελία (Μπουλιώ).

Ο μόνος που σώθηκε από εκείνη τη μάχη ήταν ο Χωροφύλακας (νυν Ανθυπασπιστής Χωροφυλακής, επ’ ανδραγαθία) Παπακωνσταντίνου Νικόλαος, από το Ελευθεροχώρι Λάρισας, κάτοικος Τρικάλων, ο οποίος όχι μόνο γλίτωσε από την πυρκαγιά που είχαν βάλει, στο τέλος τής μάχης, οι αντάρτες, για να κάψουν τους υπερασπιστές χωροφύλακες, αλλά γλίτωσε και από τη χαριστική βολή που δέχθηκε από Λιτοχωρινό αντάρτη, ο οποίος αστόχησε.

Στη Λεπτοκαρυά

Μετά το πέρας τού Μνημοσύνου και της κατάθεσης στεφανιών στο Μνημείο Ηρώων Λιτοχώρου, τελέστηκε Τρισάγιο στο Νεκροταφείο τής Παλιάς Λεπτοκαρυάς, στον τάφο τού Λοχία Νικόλαου Γκουνού.

Κατά την τελετή, διαβάστηκαν όχι μόνο τα 13 ονόματα των πεσόντων στο Λιτόχωρο αλλά και το όνομα της Δασκάλας, Σοφίας Ευθυμίου, που άφησε την τελευταία της πνοή τον Σεπτέμβριο του 1948, σε χώρο που βρίσκεται δίπλα από το Σχολείο τής περιοχής. Το Σχολείο αυτό βρίσκεται πολύ κοντά στο νεκροταφείο ενώ ο τάφος τής μάρτυρος Δασκάλας είναι ο πρώτος που συναντά κάποιος όταν εισέρχεται στο νεκροταφείο τής Παλιάς Λεπτοκαρυάς.

Μετά το Τρισάγιο, λουλούδια στη μνήμη τού Λοχία Νικόλαου Γκουνού κατέθεσαν ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Αποστράτων Σωμάτων Ασφαλείας Ν. Πιερίας, Δημήτριος Αδαμόπουλος, καθώς επίσης και η Ελένη Κουκάρα, εγγονή τού Λοχία Νικόλαου Γκουνού.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το προηγούμενο διάστημα, με δαπάνες τού Συνδέσμου Αποστράτων Σωμάτων Ασφαλείας Ν. Πιερίας έγιναν κάποιες εργασίες στον τάφο τού ήρωα Λοχία.

Πρόκειται για εργασίες συντήρησης του ταφικού μνημείου ενώ αναμένεται να πραγματοποιηθούν και άλλες, με σκοπό να ευπρεπιστεί ο τάφος αλλά και να αντέξει στις εκεί καιρικές συνθήκες. Επιπλέον, ο Σύνδεσμος Αποστράτων Σωμάτων Ασφαλείας Ν. Πιερίας θα πραγματοποιήσει εργασίες ευπρεπισμού και στον τάφο τής μάρτυρος Δασκάλας, Σοφίας Ευθυμίου.

Η Δασκάλα, Σοφία Ευθυμίου

Μετά το πέρας τού Τρισάγιου που έγινε στον τάφο του Λοχία Νικόλαου Γκουνού, οι παρευρισκόμενοι θυμιάτισαν και πάνω στο μνήμα της Δασκάλας, Σοφίας Ευθυμίου, η οποία έχασε τη ζωή της στον 3^ο εμφύλιο (27 Σεπτεμβρίου 1948), στο Δημοτικό Σχολείο τής Παλιάς Λεπτοκαρυάς.

Η Σοφία Ευθυμίου άφησε την τελευταία της πνοή μετά από επίθεση ανταρτών εναντίον φυλακίου Χωροφυλακής που βρισκόταν δίπλα από το Σχολείο.

Μετά την υποχώρηση των ανταρτών, η Σοφία Ευθυμίου βρέθηκε απανθρακωμένη σε παρακείμενο στάβλο όπου, κατά τη διάρκεια ανταλλαγής πυρών, φέρεται να είχε πάει εκεί για να προφυλαχθεί.

Προτομή τής Δασκάλας υπάρχει σήμερα τόσο σε σχολείο τής Λεπτοκαρυάς όσο και στην Αστική Σχολή Αικατερίνης (πρώην 1^ο Δημοτικό Σχολείο Κατερίνης). Αιωνία αυτής η μνήμη.