Μετά από προσπάθειες δεκαετιών και πολυετείς καθυστερήσεις και χάρη στην πολιτική συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ, η Βόρεια Πιερία κατάφερε να αποκτήσει ένα σημαντικό κτίριο, που στεγάζει έναν σημαντικότατο αρχαιολογικό θησαυρό. Ο λόγος για την Επισκέψιμη Μουσειακή Αποθήκη Μακρυγιάλου, η οποία εδώ και τέσσερα χρόνια έχει ανοίξει τις πύλες της αποτελώντας έναν ακόμη φάρο πολιτισμού δίνοντας προστιθέμενη αξία όχι μόνο στην Πιερία αλλά στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας.
Η Επισκέψιμη Μουσειακή Αποθήκη Μακρυγιάλου βρίσκεται στο κέντρο του σύγχρονου οικισμού του Μακρυγιάλου και δημιουργήθηκε για να στεγάσει το σύνολο των ευρημάτων που προέρχονται από τις πολυετείς ανασκαφές της Βόρειας Πιερίας, τα οποία μέχρι σήμερα είναι διασκορπισμένα μεταξύ των εγκαταστάσεων του Μακρυγιάλου, του Αρχαιολογικού Μουσείου Δίου και του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης.
Η «σωτήρια» ένταξη στο ΕΣΠΑ
Το συγκεκριμένο έργο υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Μακεδονίας-Θράκης 2007-2013» και συγχρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Είχε προηγηθεί αίτηση χρηματοδότησης που κατέθεσε η Διεύθυνση Εκτελέσεως Έργων Μουσείων και Πολιτιστικών Κτιρίων του Υπουργείου Πολιτισμού στην Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, με την οποία υποβλήθηκε πρόταση για τη χρηματοδότηση της πράξης με τίτλο «Επισκέψιμη Μουσειακή Αποθήκη στο Μακρύγιαλο Πιερίας». Η πρόταση αξιολογήθηκε θετικά και επιλέχτηκε για χρηματοδότηση με προϋπολογισμό 3.981.263,38 € στα τέλη Ιανουαρίου του 2012.
Να σημειωθεί πως η πρώην Κοινότητα Μακρυγιάλου είχε παραχωρήσει οικόπεδο δημοτικής ιδιοκτησίας και συνολικού εμβαδού 7.387 τ.μ. στο κέντρο του οικισμού, καθώς διαχρονικό όραμα ήταν η κατασκευή ενός κτιρίου που θα λειτουργούσε ως εκθεσιακός, εργαστηριακός και αποθηκευτικός χώρος. Ήδη από τις αρχές του 1998 ξεκίνησε η οικοδόμηση του κτιρίου με πόρους που εξασφάλισε η ίδια η πρώην Κοινότητα Μακρυγιάλου ώστε να στεγαστούν οι αρχαιότητες και τα ευρήματα των ανασκαφών της Βόρειας Πιερίας. Στη συνέχεια και μετά από συνεχείς προσπάθειες και επαφές από την ΚΖ ΕΠΚΑ και του Δήμου Μεθώνης, παραχωρήθηκε το οικόπεδο στο Υπουργείο Πολιτισμού για 99 χρόνια και ακολούθως η ένταξη στο ΕΣΠΑ.
Τι προέβλεπε το έργο
Το έργο αφορούσε στην κατασκευή και διαμόρφωση επισκέψιμης μουσειακής αποθήκης στον Μακρύγιαλο Πιερίας, τη σύνδεση του κτιρίου με Οργανισμούς Κοινής Ωφέλειας (Ο.Κ.Ω), την προμήθεια και εγκατάσταση εξοπλισμού χώρου συντήρησης, σχεδιαστικών ειδών, υλικών και εξοπλισμού φωτογραφείου, εξοπλισμού γραφείων, ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά είδη προβολών, προθήκες-βάθρα, υλικά διαμόρφωσης εσωτερικών χώρων καθώς και τη σύνταξη και εκτέλεση Μουσειολογικής-Μουσειογραφικής μελέτης για την έκθεση του ορόφου της Επισκέψιμης Μουσειακής Αποθήκης στο Μακρύγιαλο Πιερίας.
Το Υποέργο 1 (κτιριακό) υλοποιήθηκε από τη Διεύθυνση Μελετών και Εκτέλεσης Έργων Μουσείων και Πολιτιστικών Κτιρίων (ΔΜΕΕΜΠ) του Υπουργείου Πολιτισμού, ενώ τα επιμέρους υποέργα (σύνταξη και εφαρμογή μουσειολογικής-μουσειογραφικής μελέτης, προμήθειες εξοπλισμού) υλοποιήθηκαν από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πιερίας (πρώην ΚΖ ΕΠΚΑ) απολογιστικά και με αυτεπιστασία.
Η κατασκευή του κτιρίου ολοκληρώθηκε στο τέλος του 2015 και η παράδοση του προς χρήση πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2016. Το 2017 εντάχθηκε στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων το έργο «Εξοπλισμός και Λειτουργία της Επισκέψιμης Μουσειακής Αποθήκης στο Μακρύγιαλο Πιερίας» με σκοπό την ολοκλήρωση του εξοπλισμού του κτιρίου, που δεν είχε καταφέρει να υλοποιηθεί τα προηγούμενα έτη λόγω της οικονομικής κρίσης που αντιμετώπιζε η χώρα μας και των συνεπειών αυτής (π.χ. capital controls).
Τα επόμενα έτη πραγματοποιήθηκαν συνοπτικός διαγωνισμός και απευθείας αναθέσεις για την προμήθεια και τοποθέτηση του αναγκαίου εξοπλισμού (αποθηκευτικά συστήματα μουσείων, ερμάρια, σχεδιοθήκες, επίπλωση γραφείου, εξοπλισμός εργαστηρίου συντήρησης), ενώ υπολείπεται η προμήθεια προθηκών μουσειακού τύπου, με χρηματοδότηση επίσης από τις συνεχιζόμενες διατιθέμενες πιστώσεις του ΠΔΕ.
Το κτίριο
Το κτίριο διαθέτει έναν μεγάλο ισόγειο χώρο με ξεχωριστές αποθήκες για κάθε κατηγορία ευρημάτων (πήλινα, λίθινα, μετάλλινα), χώρους γραφείων για το επιστημονικό προσωπικό, σχεδιαστήριο, εργαστήριο συντήρησης, κέντρο ελέγχου, χώρους υγιεινής κ.λπ., ενώ ο όροφος λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος και περιλαμβάνει αίθουσα για κυρίως έκθεση, που λειτουργεί συγχρόνως ως αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, αίθουσα ανοιχτής αποθήκευσης/έκθεσης ευρημάτων, βιβλιοθήκη, χώρο εκπαιδευτικών προγραμμάτων κ.λπ.
Αξίζει να σημειωθεί πως κατά καιρούς υλοποιούνται εκπαιδευτικές δράσεις και προγράμματα, σε συνεννόηση με σχολικές μονάδες της ευρύτερης περιοχής, μέσα από το εποπτικό υλικό και τα λίγα εκτεθειμένα αυτή τη στιγμή ευρήματα (πήλινα αγγεία από ταφικά σύνολα και αμφορείς).
Επιπρόσθετες δράσεις διεξάγονται στον προαύλιο χώρο με τη διοργάνωση διαλέξεων και εκδηλώσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 2018, στο πλαίσιο του 47ου Φεστιβάλ Ολύμπου. Επρόκειτο για μια βραδιά αφιερωμένη στις αρχαιότητες της Βόρειας Πιερίας και στο μεγάλο ανασκαφικό έργο της περιοχής, που φιλοξενήθηκε για πρώτη φορά στον αύλειο χώρο της Επισκέψιμης Μουσειακής Αποθήκης Μακρυγιάλου και πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το δήμο Πύδνας-Κολινδρού και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πιερίας.
Προσωπικό και επισκέψεις
Η Επισκέψιμη Μουσειακή Αποθήκη στον Μακρύγιαλο Πιερίας λειτουργεί πλέον ως ο βασικός εργασιακός χώρος του προσωπικού της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πιερίας που δραστηριοποιείται στη Βόρεια Πιερία. Στην παρούσα φάση εργάζονται 8 άτομα (αρχαιολόγοι, συντηρητές, σχεδιαστής, εργατοτεχνίτες) αλλά το κτίριο έχει τη δυνατότητα να δεχθεί επιπλέον προσωπικό.
Μπορεί κάποιος να επισκεφτεί και να ξεναγηθεί στους χώρους του κτιρίου, δωρεάν, τις εργάσιμες μέρες και ώρες, δηλαδή από Δευτέρα ως Παρασκευή και κατά τις ώρες 08:00 π.μ. – 14:30 π.μ., κατόπιν συνεννοήσεως (τηλ. επικοινωνίας: 23530 41593). Προς στιγμήν δεν είναι δυνατή η επέκταση του ωραρίου κατά τις απογευματινές ώρες ή/και τα Σαββατοκύριακα, λόγω έλλειψης φυλακτικού προσωπικού.
Πάγιο αίτημα η επιστροφή των ευρημάτων
Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στο πάγιο αίτημα σύσσωμης της τοπικής κοινωνίας και των φορέων της περιοχής για την επιστροφή των ευρημάτων από τις ανασκαφές της Βόρειας Πιερίας, που αυτή τη στιγμή βρίσκονται διάσπαρτα σε άλλα μουσεία.
Ειδικότερα, λόγω της έλλειψης επαρκούς χώρου στις παλαιότερες εγκαταστάσεις, μεγάλος όγκος των ευρημάτων, που κατά κύριο λόγο προέρχονται από τις ανασκαφές του νεκροταφείου της αρχαίας Πύδνας, φυλάσσονται στις αποθήκες του αρχαιολογικού μουσείου Θεσσαλονίκης, όπου έως το 2004 ήταν η έδρα της ΙΣΤ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, στην αρμοδιότητα της οποίας ανήκε και η Πιερία. Αυτή τη στιγμή, επομένως, μόνο ένα μικρό μέρος του συνόλου των αρχαιοτήτων της Βόρειας Πιερίας βρίσκεται αποθηκευμένο στον Μακρύγιαλο. Η μεταφορά των διάσπαρτων ευρημάτων στην Επισκέψιμη Μουσειακή Αποθήκη και η συνένωση των διασπασμένων ταφικών συνόλων θα επιτρέψει την προβολή ενός από τους πιο εντυπωσιακούς αρχαιολογικούς θησαυρούς που διαθέτει ο τόπος.
Σημείωση: Θερμές ευχαριστίες στην κα Αθηνά Αθανασιάδου, προϊσταμένη του τμήματος Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και Μουσείων και αναπληρώτρια προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πιερίας για την πολύτιμη συνδρομή της.
Αυτό το άρθρο δημοσιεύεται στο πλαίσιο του έργου «Η Συνοχή δίπλα μας» με την οικονομική υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα άρθρα των δημοσιογράφων στο πλαίσιο του έργου «Η Πολιτική Συνοχής δίπλα μας» είναι ανεξάρτητα από τις απόψεις της ΕΕ και το περιεχόμενο δεν αντικατοπτρίζει απαραίτητα τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.