Ο κουβανός γεροψαράς προσπαθεί με πολύ κόπο να δέσει το τεράστιο σκοτωμένο ψάρι στη μία πλευρά της ταλαιπωρημένης βάρκας του. Νιώθει υπερβολικά κουρασμένος από την τριήμερη μάχη που έδωσε με το ψάρι. Πεινασμένος, διψασμένος, με την ψυχή του ταραγμένη να τον οδηγεί σε μονοπάτια που δεν θέλει ο ίδιος να πάει.
Δεν τον ενδιαφέρει να φανταστεί πώς θα ήταν η ζωή του με μεγαλύτερη βάρκα, με βοήθεια φίλων, με την ανάγκη επιβίωσης λιγότερο έντονη. Δεν έχει κανένα νόημα αυτή τη στιγμή. Το μόνο που θέλει είναι να κοιτάξει την πραγματικότητά του κατάματα και να βρει τη γαλήνη με αυτά που έχει. Να αρκεστεί σε αυτά και μόνο σ’ αυτά.
Προς στιγμήν νιώθει ότι χάθηκε στον δαίδαλο της αναζήτησης αλλά γρήγορα επανήλθε. Ό,τι κακό και να του έχει συμβεί δεν τον ρίχνει στο βάραθρο της απελπισίας ούτε και τον συντρίβει ψυχικά. Αφήνει την ροή της ζωής του να τον παρασύρει προς το παρόν.
Μιλάμε για το κλασικό βιβλίο του Ernest Hemingway, ο Γέρος και η Θάλασσα (The Old man and the Sea). Ένα από τα σπουδαιότερα έργα του με τα μηνύματα να μας δίνονται άμεσα και καθαρά. Μήπως ο συγγραφέας σκεφτόταν εμάς όταν το έγραφε;
Ο Hemingway δεν συμβαίνει να είναι ένας από τους αγαπημένους μου συγγραφείς. Συμβαίνει, όμως, να μου αρέσει πολύ το συγκεκριμένο έργο του, όπως επίσης και η βιογραφία του που είναι πραγματικά συγκλονιστική. Πώς είναι δυνατόν ένας άνθρωπος να παρουσιάζει τέτοιο έργο μέσα από ένα θολωμένο και συγχυσμένο μυαλό; Good question indeed.
Η ιστορία του γέρου ψαρά είναι μια αφήγηση γενναιότητας, σθένους, ζώντας στην πραγματικότητα (presence) και βρίσκοντας σκοπό μέσα στην ήττα και στα συντρίμμια.
Μια ζωή με σκοπό δηλαδή.
Το μήνυμα σημερινό και up to date. Ο Hemingway που πέθανε στις 2 Ιουλίου του 1961 και ήταν 61 χρονών μας στέλνει ένα επίκαιρο μήνυμα για τις μέρες μας που το έχουμε ανάγκη οι περισσότεροι από εμάς, εάν όχι όλοι.
Εμείς μπορεί να μην παλεύουμε στη μέση του ωκεανού με τεράστια ψάρια και καρχαρίες, ωστόσο παλεύουμε με τα δικά μας τωρινά. Πανδημία, κλείσιμο του μαγαζιού μας, αρρώστια και θάνατο. Τη μοναξιά που ακολουθεί τον χαμό κάποιου αγαπημένου προσώπου μας (ελάτε να σας πω εγώ για το συγκεκριμένο, it is not pretty). Μπορεί να παλεύουμε με τη στέρηση, τη σύγχυση, τον χωρισμό, την αδικία, τον ξεριζωμό, τα ανέφικτα και απλησίαστα όνειρά μας, τη χαμένη αγάπη μας.
Ο ίδιος πόλεμος, η ίδια έντονη μάχη σαν του γεροψαρά. Διαφορετικό αντικείμενο.
Δεν την κέρδισε τη μάχη του ο ήρωας του Hemingway. Δεν κατάφερε να επιστρέψει στη στεριά με το ψάρι του – το εισόδημά του, δηλαδή – γιατί το καταβρόχθισαν οι καρχαρίες. Ο Κόλπος του Μεξικού είναι γεμάτος από διάφορα είδη καρχαριών. Παρόλα αυτά, δεν απελπίστηκε. Βρήκε την εσωτερική δύναμη και κατάφερε να βγάλει από τα ενδόμυχα της ψυχής του: “Now is not time to think of what you do not have. Think of what you can do with that there is”. (Τώρα δεν είναι η στιγμή να αναλογιστείς όσα σου λείπουν. Σκέψου τι μπορείς να κάνεις με όσα έχεις.)
Εκπληκτικό! Ενθαρρυντικό! Παλικαρίσιο! Θεραπευτικό!
Κάθε φορά που το διαβάζω, μου θυμίζει την Scarlett O’ Hara, την ηρωίδα του «Όσα παίρνει ο άνεμος». Η ίδια αποφασιστικότητα, το ίδιο θάρρος, η ίδια ψυχική δύναμη και τόλμη. Λέω μπράβο σε τέτοιους ήρωες.
Λυπάμαι πολύ που ο Hemingway μας έχει εμπλουτίσει με ένα τόσο γενναίο μήνυμα αλλά ο ίδιος το αγνόησε και έδωσε τέλος στη ζωή του. Δεν το ένιωσε σε βαθμό που να τον επηρεάσει θετικά στη προσωπική του μάχη.
Εμείς, σήμερα, θα αφήσουμε τον κουβανό γεροψαρά να μας οδηγήσει στη στεριά μας με την ψαριά μας ή χωρίς αυτήν;
Ο William Shakespeare έκανε την ίδια ερώτηση πιο κομψά: “To be, or not to be, that is a question.”