της Νένας Μεϊμάρη
Concord είναι το όνομα μιας γραφικής, παραδοσιακής και ιστορικής πόλης της Νέας Αγγλίας στη Μασαχουσέτη. Έγινε διάσημη πολιτιστικά λόγω του Αμερικανού φιλοσόφου Emerson όπως επίσης και του Henry David Thoreau, του γλύπτη D.C. French, των συγγραφέων Nathaniel Hawthorn και της Louisa May Alcott (Μικρές Κυρίες) που έζησαν εκεί. Το 1879 ιδρύθηκε επίσης για πρώτη φορά η Σχολή Φιλοσοφίας της πόλης Concord (Concord School of Philosophy).
Πολλές φορές πηγαίναμε το φθινόπωρο στο Concord να επισκεφτούμε τις όμορφες φάρμες με τα φρέσκα λαχανικά, φρούτα, μέλι και άλλα τοπικά προϊόντα. Μας άρεσε να επισκεπτόμαστε τα σπίτια των γνωστών συγγραφέων και να μαθαίνουμε κάθε φορά και κάτι καινούριο από τη ζωή και το έργο τους.
Ομολογώ ότι τον Thoreau δεν τον σκέφτηκα καθόλου τα τελευταία 18 χρόνια που ζω στην Ελλάδα ώσπου μου δώρισαν το βιβλίο του Πολιτική Ανυπακοή. Ξαναθυμήθηκα τότε τις βόλτες μου στο Concord, στο σπίτι του και στη λίμνη Walden Pond όπου έζησε μέσα σε μια καλύβα για δύο χρόνια, μακριά από τον τότε πολιτισμό για να βρει τον εαυτό του.
Το σπίτι του Thoreau
Ο Thoreau ήταν φυσιοδίφης, δοκιμιογράφος, ποιητής και φιλόσοφος. Είναι ιδιαίτερα διάσημος για το βιβλίο του Walden με στοχασμούς για την απλή ζωή στη φύση και για το δοκίμιό του Πολιτική Ανυπακοή που πραγματεύεται το άδικο κράτος.
Δεν γνώριζα, όμως, την πολιτική πλευρά του, την ασυμβίβαστη, τις δυνατές ιδέες του ατομικισμού και του ιδεαλισμού. «Αντί για αγάπη, αντί για χρήματα και φήμη, δώς μου αλήθεια», αναφέρει. Πίστευε ότι ο άνθρωπος δημιουργεί επειδή έχει ατομική συνείδηση και είναι ανεξάρτητος και ελεύθερος.
Η λίμνη Walden
Το μεγάλο του πρόβλημα ήταν πώς μία αυθεντική και αληθινή δημοκρατική κυβέρνηση παίρνει αποφάσεις χωρίς τη συναίνεση του λαού. Να θυμίσω ότι γεννήθηκε το 1817 και πέθανε το 1862.
Χρόνια μετά, παρατηρούμε το ίδιο concept στην πολιτική πρακτική του σήμερα. Ο πολίτης να παίζει τον ρόλο του Phantom of the Opera. Δεν θα ήταν χαρούμενος ο Thoreau ούτε σήμερα. Μάλιστα επειδή εμείς δεν έχουμε Walden Pond εδώ, φαντάζομαι ότι θα έπαιρνε τα βουνά, τον Όλυμπο σίγουρα, σαν δυναμικός φυσιολάτρης και θα έμενε εκεί για κάποιο καιρό. Να σκεφτεί σοβαρά τι να κάνει με αυτό το concept, πώς να νιώσει άνετα στο πετσί του.
Και όταν θα κατέβαινε στον πολιτισμό μετά από καιρό και θα εμφανίζονταν μπροστά του τα προσωπικά του φορολογικά, απλά δεν θα τα πλήρωνε και θα πήγαινε φυλακή. Γιατί αυτό έκανε όταν αρνήθηκε να πληρώσει για κάτι που δεν τον ενδιέφερε και ποτέ δεν έκανε αίτηση να πάρει μέρος. Έτσι είπε. Ουάου!
Walden: το βιβλίο του Thoreau
Τελικά, ισχύει το ρητό «Δεν υπάρχει τίποτα καινούριο κάτω από τον ήλιο». Ο Thoreau θα ήταν δυστυχισμένος με το σημερινό φορολογικό σύστημα. Αναμφίβολα. Δεν ανεχόταν μία κυβέρνηση να βλέπει τον πολίτη της ως εχθρό, να του φέρεται εχθρικά και να τον αναγκάζει να διαλέξει μεταξύ επανάστασης και άρνησης. Δεν πήγαινε αυτό σε έναν σκεπτόμενο απόφοιτο του Harvard σαν αυτόν. Έκανε λόγο για «απάθεια πολιτών», για «άδικη κυβέρνηση», για «λύπη στους ανθρώπους που υπηρετούν μ’ αυτόν τον τρόπο», για «ηθικό νόμο και όχι αστικό», «καλύτερη κυβέρνηση είναι αυτή που κυβερνά λιγότερο», «τα εμπόδια των νομοθετών εμπρός στο εμπόριο και στις συναλλαγές», «η συνείδηση του πολίτη εμπρός στον νομοθέτη».
Δεν άφησε και τίποτε όρθιο ο David Thoreau. Τουλάχιστον τίποτε που να μην μας κάνει να σκεφτούμε τη ζωή μας σήμερα. Αυτά που αντιμετωπίζουμε ως ταλαίπωροι πολίτες μιας ταλαιπωρημένης κοινωνίας.
Επίκαιρος όσο ποτέ. Επηρέασε τον Μαχάτμα Γκάντι, τον Τζον Κένεντι, τον Λούθερ Κινγκ, τον Τολστόι και άλλους.
«Εγώ ο ίδιος είμαι ευχαριστημένος καθώς φαντάζομαι μια πολιτεία που είναι τουλάχιστον διατεθειμένη να είναι δίκαιη σε όλους τους ανθρώπους, να αντιμετωπίζει το άτομο με σεβασμό», αναφέρει.
Την επόμενη φορά που θα παραλάβω τον λογαριασμό της ΔΕΗ, που θα αγοράσω το πετρέλαιο του σπιτιού μου, που θα ετοιμαστώ να πληρώσω τους φόρους εισοδήματος (για εισόδημα που δεν εισέπραξα ποτέ από εδώ, αλλά από πολύ μακριά), που θα ψωνίσω στο σούπερ μάρκετ, που θα δω τις βραδινές ειδήσεις στην τηλεόραση, που θα πάρω τηλέφωνο για να τακτοποιήσω μια αδικία που δεν ανέχομαι πλέον ή θα στείλω ένα comment από τα συνήθη που στέλνω εκεί που νομίζω ότι οφείλω να το κάνω ως σκεπτόμενη πολίτης, θα σκεφτώ τον Henry David Thoreau. Έχω πολλά κοινά μαζί του! Από σήμερα τον αποκαλώ φίλο μου.
*Το άρθρο περιέχει αποσπάσματα από το βιβλίο Πολιτική Ανυπακοή, σε μετάφραση του Κώστα Δαλακιουρίδη, Εκδόσεις Μάτι.