Δρ Ελένη Κωτσή
Παιδίατρος Διδάκτωρ Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου τμήμα παιδικής γαστρεντερολογίας και διατροφής.
Η έναρξη της σχολικής χρονιάς εκτός από την επιστροφή των μαθητών στα θρανία συνοδεύεται και από τη μετάδοση πολλών λοιμογόνων παραγόντων, ώστε να παρατηρείται αυξημένη νοσηρότητα. Τα παιδιά σχολικής και προσχολικής ηλικίας αλλά και αρκετοί ενήλικες νοσούν από πολλές κυρίως ιογενής λοιμώξεις την εποχή του φθινοπώρου.
Οι ιοί που εμφανίζονται τους φθινοπωρινούς μήνες αφορούν κυρίως το αναπνευστικό και το γαστρεντερικό σύστημα ,οι πιο συχνοί είναι οι ρινοϊοί, μυξοϊοί ο συγκητιακός αναπνευστικός , ο ιός του απλού κρυολογήματος, ο αδενοϊός και οι εντεροϊοί ,ενώ η εποχιακή γρίπη έχει μικρότερη συχνότητα εμφάνισης αυτούς τους μήνες. Από όλους τους παραπάνω οι εντεροϊοί είναι εκείνοι οι οποίοι εμφανίζουν τις περισσότερες και κάποιες φορές τις σοβαρότερες κλινικές εκδηλώσεις για αυτό και θα ασχοληθούμε με αυτούς .Οι λοιμώξεις από τους εντεροϊούς εμφανίζονται κυρίως στις αρχές του φθινοπώρου αλλά και κατά τους θερινούς μήνες. Πρόκειται για RNAιούς και σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται ο ιός της πολιομυελίτιδας οι Echo,οι Enterovirus, οι CoxsakieΑ και Β. Οι λοιμώξεις από τους εντεροϊούς μεταδίδονται δια της εντεροστοματικής και της αναπνευστικής οδού καθώς και από τη μητέρα στο βρέφος κατά την περιγεννητική περίοδο. Οι εντεροϊοί έχουν την ικανότητα να επιβιώνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα ελεύθερα στο περιβάλλον , γεγονός που διευκολύνει τη μετάδοσή τους με τα κόπρανα των ανθρώπων.
Οι λοιμώξεις είναι συχνότερες σε παιδιά μικρότερων ηλικιών στις κατώτερες κοινωνικοοικονομικές τάξεις λόγω της μη τήρησης των κανόνων υγιεινής.
Η αποβολή του ιού με τα κόπρανα διαρκεί μερικές εβδομάδες (6,8), ενώ η αποβολή από το αναπνευστικό διαρκεί μια εβδομάδα ή και λιγότερο. Ο ιός μπορεί να διασπείρεται και από τελείως ασυμπτωματικό άτομο .
Η περίοδος επώασης είναι συνήθως 3-7 ημέρες εκτός της αιμορραγικής επιπεφυκίτιδας για την οποία είναι 24-72 ώρες. Οι εντεροϊοί εκτός του ιού της πολιομυελίτιδας προκαλούν πολλές κλινικές εκδηλώσεις στα βρέφη και παιδιά της προσχολικής ηλικίας.
Η συχνότερη εικόνα είναι εκείνη του εμπύρετου νοσήματος. Στις κλινικές μορφές των λοιμώξεωνπεριλαμβάνονται επίσης: α) από το αναπνευστικό σύστημα εικόνα κοινού κρυολογήματος, φαρυγγίτιδα ,κυνάγχη, στοματίτιδα, πνευμονία και πλευροδυνία. β) δέρμα: εξάνθημα όμοιο με αυτό της ερυθράς και πολλές φορές είναι και πετεχειώδες. γ) από το νευρικό σύστημα: άσηπτη μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα, παράλυση. δ) από το γαστρεντερικό έμετοι ,διάρροιες ,κοιλιακό άλγος ,ηπατίτιδα. ε) από τους οφθαλμούς :οξεία αιμορραγική επιπεφυκίτιδα. στ) από το καρδιαγγειακό :μυοκαρδίτιδα.Κάθε μια από τις παραπάνω οντότητες μπορεί να προκαλείται από πολλούς διαφορετικούς εντεροϊούς , ωστόσο ορισμένες έχουν συσχέτιση με συγκεκριμένα στελέχη. Ειδικότερα οι CoxsakieA5-10 οι Enterovirus 71 συσχετίζονται με το σύνδρομο χεριών ποδιών στόματος. Οι CoxsakieΒ1-5 με περικαρδίτιδα και πλευροδυνία.
Η διάγνωση αυτών των λοιμώξεων τίθεται κυρίως με το ατομικό ιστορικό και την κλινική εξέταση ,ενώ σε επίπεδο εργαστηριού η ανεύρεση ειδικών αντισωμάτων ,η καλλιέργεια του ιού και σύγχρονες αλλά και πολύ ακριβές τεχνικές, όπως η PCRεπιβεβαιώνουν την διάγνωση.Συνήθως όμως δεν προβαίνουμε στη διενέργεια του εργαστηριακού ελέγχου εκτός σοβαρών περιπτώσεων όπως σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς, νεογνά, ή σε πολύ βαριές λοιμώξεις.
Για τη θεραπεία των κλινικών εκδηλώσεων προς το παρόν δεν υπάρχει ειδική αγωγή. Η αντιμετώπιση είναι κυρίως υποστηρικτική και συμπτωματική. Περιλαμβάνει κλινοστατισμό και αντιπυρετικά αν χρειάζονται και δεν χρειάζονται αντιβιοτικά. Νεότερεςαντιϊκές θεραπείες ή χορήγηση γ σφαιρίνης εφαρμόζεται μόνο σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς.
Ιδιαίτερη είναι η δράση της διατροφής στην πρόληψη αλλά και στην αντιμετώπιση των λοιμώξεων γενικότερα αλλά και στους συγκεκριμένους ιούς .Το νερό ,τα εσπεριδοειδή, οι αντιοξειδωτικές τροφές επιτελούν πολύ σημαντικό ρόλο, για το λόγο αυτό θα πρέπει να βρίσκονται στη καθημερινή διατροφή των παιδιών. Βασικό ρόλο ωστόσο επιτελούν τα μέτρα ελέγχου και πρόληψης, δηλαδή η τήρηση των κανόνων υγιεινής, με μεγαλύτερη βαρύτητα στο πλύσιμο των χεριών. Ιδιαίτερα κατά την περιποίηση βρεφών και νηπίων με μη έλεγχο της εντερικής τους λειτουργία.
Οι ιοί του φθινοπώρου είναι σε έξαρση και οι περισσότεροι εκτός των κλινικών εκδηλώσεων τους προσφέρουν και ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού
μας συστήματος, μέσω της παραγωγής αντισωμάτων κατά την νόσηση.
Είναι σημαντικό να καταλάβουμε όλοι πως καλύτερη υγεία σημαίνει σωστή διατροφή κανόνες υγιεινής, άσκηση και όχι αντιβιοτικά όταν δεν χρειάζονται.