«Είμαι συνεπαρμένος από το ότι η μυρωδιά και η γεύση μιας απλής κούπας καφέ μπορεί να συνδέσει ανθρώπους και να δημιουργήσει μια κοινωνία» είχε πει ο Howard Schultz, επιχειρηματίας γνωστής αλυσίδας καφέ, και απ’ ότι φαίνεται έχει απόλυτο δίκιο. Γενιές ολόκληρες έχουν ξυπνήσει από την μυρωδιά του παραδοσιακού ελληνικού καφέ -που «πλημμυρίζει» τα πρωινά της Κυριακής.
Μπορεί η Παγκόσμια Ημέρα Καφέ, που γιορτάζεται την 1η Οκτωβρίου, να καθιερώθηκε μόλις το 2017, αλλά η ιστορία του ξεκινάει κάπου στο 600 μ.Χ. από τον Καλντί, έναν Αιθίοπα γιδοβοσκό, στον οποίο εκατομμύρια άνθρωποι του «οφείλουν» ένα ευχαριστώ για τη σπουδαία ανακάλυψη που μας «συντροφεύει» καθημερινά. Ο πρόεδρος των Εταιριών Επεξεργασίας Καφέ στην Ελλάδα, Στέφανος Σακάρος, μιλώντας στο GRTimes.gr, μεταξύ άλλων, περιγράφει και τον μύθο σύμφωνα με τον οποίο ανακαλύφθηκε ο καφές.
Σύμφωνα λοιπόν με τον μύθο των κατσικών που χορεύουν, ο Καλντί παρατήρησε ότι οι κατσίκες του κάθε φορά που έτρωγαν από ένα συγκεκριμένο φυτό άρχισαν να έχουν αλλόκοτες συμπεριφορές. Θέλοντας να επικοινωνήσει τη συγκεκριμένη συμπεριφορά, πήρε τους καρπούς του καφέ και επισκέφθηκε τους μοναχούς. Βλέποντας την αντίδραση των κατσικών, οι μοναχοί θεώρησαν ότι ήταν «διαβολεμένοι» και αποφάσισαν να τους καταστρέψουν ρίχνοντάς τους στη φωτιά ώστε να καεί το «κακό». Με το που άρχισαν να καίγονται οι καρποί, αναδυόταν η μυρωδιά του καφέ και έτσι ξεκίνησε το καβούρδισμα του καφέ.
Αιώνες μετά, ο καφές έχει αγαπηθεί παγκοσμίως και σήμερα είναι η επίσημη ημέρα γιορτής του. «Οι Έλληνες τον αγαπάνε πάρα πολύ τον καφέ, αν και κατέχουμε την 7η θέση στην κατανάλωση παγκοσμίως» αναφέρει ο κ. Σακάρος. Σύμφωνα με έρευνα του 2018, η κατά κεφαλήν κατανάλωση καφέ στην Ελλάδα είναι περίπου 5,4 κιλά τον χρόνο. «Το 2018 στην Ελλάδα καταναλώθηκαν περίπου 40.000 τόνοι καφέ, αριθμός που μεταφράζεται σε 50 δισεκατομμύρια κούπες, δηλαδή 510 κούπες καφέ ανά άτομο. Στην Φιλανδία, που κατέχει την 1η θέση, υπολογίζεται ότι ετησίως καταναλώνονται 12 κιλά το χρόνο ανά άτομο».
Ο ελληνικός καφές «πρωταθλητής» στη χώρα μας
Ο ελληνικός καφές αυτή τη στιγμή κατέχει τη πρώτη θέση στις προτιμήσεις των καταναλωτών στην Ελλάδα, με ποσοστό 32%. «Το 2018, τον ελληνικό ακολουθήσε ο στιγμιαίος με 30%, μετά ήταν ο εσπρέσο με 28% και τελευταίος ήταν ο φίλτρου με 10%. Ωστόσο, θεωρώ ότι αυτή τη στιγμή ο εσπρέσο κατέχει τη δεύτερη θέση. Ευτυχώς, ο ελληνικός καφές παραμένει «πρωταθλητής». Ο σύνδεσμός μας εκπροσωπεί εταιρείες που επεξεργάζονται τον καφέ, την πρώτη ύλη. Εδώ και 100 χρόνια δραστηριοποιούμαστε στον χώρο με κύρια ύλη τον ελληνικό καφέ, ωστόσο τα τελευταία χρόνια επεξεργαζόμαστε όλα τα είδη» λέει.
«Ο ελληνικός καφές συνδυάζεται με παρέα. Κάθεσαι τον πίνεις, συζητάς, δημιουργείται μια αίσθηση ομάδας. Βλέπουμε ότι οι συνήθειες αλλάζουν, οι ταχύτητες της καθημερινότητας διαφοροποιούνται. Τώρα παίρνουμε τον εσπρέσο take away και με αυτό τον τρόπο αυξάνεται η κατανάλωσή του. Ωστόσο η κορωνίδα μας είναι ο ελληνικός καφές» επισημαίνει ο κ. Σακάρος προσθέτοντας ότι η εξαγωγή του ελληνικού καφέ σε μεγάλο βαθμό γίνεται κυρίως στα μέρη όπου υπάρχει ελληνισμός, όπως είναι η Αμερική, η Γερμανία η Αυστραλία.
Οι ποικιλίες καφέ…και πως επιλέγουμε τον «κατάλληλο»
Οι βασικές ποικιλίες του καφέ, όπως αναφέρει ο κ. Σακάρος, που κυριαρχούν είναι ο Arabica και ο Robusta. «Ο Arabica είναι ο καλύτερος απ’ όλους. Το 70% της παγκόσμιας παραγωγής ποικιλίας καφέ είναι Arabica και συνήθως ευδοκιμεί σε ορεινά μέρη. Η ποσότητα της καφεΐνης σε περιεκτικότητα είναι 0,6 με 1,6%. O Robusta είναι πιο φτηνός, έχει περισσότερη καφεΐνη και δεν θεωρείται τόσο κάλος καφές καθώς είναι πολύ δυνατός με διπλάσια περιεκτικότητα από 1,5 έως 3%» επισημαίνει». Ένα πρόβλημα που αναδεικνύεται όλο και περισσότερο βάσει των νέων συνηθειών είναι το γεγονός πως οι περισσότερο προτιμούν τον γρήγορο και φτηνό καφέ. «Όταν μιλάμε για φτηνό καφέ, απευθείας κατευθυνόμαστε και σε φτηνότερες ποικιλίες, που σημαίνει ότι όσο πιο μαζική είναι μια παραγωγή, τόσο χειρότερη θα είναι και η ποιότητά της. Γι’ αυτό καλό είναι να προτιμάμε καφέδες από συγκεκριμένα σημεία όπου γνωρίζουμε τους παραγωγούς και επεξεργαστές καφέ» προσθέτει.
Το κλειδί για να ικανοποιηθούν τα γούστα του καταναλωτή είναι «δυστυχώς μόνο μέσω της δοκιμής» λέει χαρακτηριστικά ο κ. Σακάρος, σημειώνοντας ότι αρκετές φορές βοηθάει και η σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ αγοραστή και πωλητή ώστε να βρεθεί ο «κατάλληλος». «Είναι πολύ δύσκολο να καταλάβεις τον καλό καφέ. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος πέρα από την δοκιμή και την εμπιστοσύνη. Αν πάτε κάπου και ευχαριστηθείτε καλό καφέ, αυτό σημαίνει αυτομάτως ότι είναι καλός για τα δικά σας γούστα».
Τα μυστικά για να διατηρείται ο καφές
Εχθροί του καφέ είναι η υγρασία, το ηλιακό φως και ο αέρας. «Τα συγκεκριμένα αλλοιώνουν τη γεύση του καφέ. Επιπλέον, είναι χρήσιμο να αγοράζει κανείς τον καφέ σε μικρές ποσότητες και να τον τοποθετεί απαραιτήτως σε γυάλινα σκεύη, μακριά από μυρωδιές μπαχαρικών καθώς ο καφές έχει την ιδιότητα να απορροφά τις οσμές. Και το σημαντικότερο -επειδή τελευταία επικρατεί η συγκεκριμένη φήμη- είναι να μην βάζουμε τον καφέ στο ψυγείο ή στην κατάψυξη. Ο καφές περιέχει λάδι και το λάδι έχει την ιδιότητα, όταν παγώνει να διασπάται και λόγω αυτού δημιουργείται μούχλα» καταλήγει ο κ. Σακάρος.