Σαν σήμερα… 4-11-1996… Πριν 23 χρόνια… Η θλιβερή επέτειος της βυθίσεως της πυραυλακάτου «ΑΝΘΥΠΟΠΛΟΙΑΡΧΟΣ ΚΩΣΤΑΚΟΣ» Τέσσερα μέλη του πληρώματος της ΤΠΚ «ΚΩΣΤΑΚΟΣ» πνίγηκαν.

• Ανθυπασπιστής ΗΝ/ΣΝ Κ. Κοκκίνης

• Κελευστής ΗΝ/ΔΒ Α. Ασπρογέρακας

• Κελευστής ΗΝ/ΔΒ Γ. Αναδρανιστάκης

• Κελευστής Η/Τ Β. Μαυρογιώργος

ΑΙΩΝΙΑ ΤΟΥΣ Η ΜΝΗΜΗ

 

Πιο κάτω δημοσιεύω 4 ιστορικές φωτογραφίες. Η πρώτη είναι στην Σάμο 4-11-1996 στις 17:10. Εκτελούσαμε πτήση στην περιοχή της Σάμου και “πετάξαμε πάνω από το Κωστάκος και το Σάμαινα εκείνο το απόγευμα στα πλαίσια της άσκησης Παρμενίων ’96. Στο βάθος διακρίνεται το επιβατηγό πλοίο Σάμαινα λίγο πριν αναχωρήσει και εμβολίσει το ΚΩΣΤΑΚΟΣ. (ΦΩΤΌ 2 απο την ανέλκυση). Η τρίτη της τορπιλακάτου ΚΩΣΤΑΚΟΣ και η τέταρτη του Ε/Γ ΣΑΜΑΙΝΑ στην Σάμο. Αιωνία η μνήμη των 4 συναδέρφων μας.

Η σύγκρουση των δύο πλοίων έγινε στο βορειοανατολικό άκρο του νησιού Σάμου, ανοιχτά του ακρωτηρίου του Αγ. Κωνσταντίνου, στη θαλάσσια περιοχή «Αυλάκια». Η ώρα της σύγκρουσης -σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του ΓΕΝ- είναι στις 6.35μμ, ενώ το αντίστοιχο σήμα έφθασε στις 7.20μμ στο Γενικό Επιτελείο Ναυτικού.

Η κατά πολύ μικρότερη σε μέγεθος πυραυλάκατος «ΚΩΣΤΑΚΟΣ» βυθίστηκε σχεδόν αμέσως μετά τη σύγκρουση, αφού εμβολίστηκε στο χώρο ανάμεσα στη μέση και την πρύμνη του πλοίου, με αποτέλεσμα την συντριβή ουσιαστικά του σκάφους!

Οι αντίστοιχες ζημιές στο επιβατικό πλοίο «Ε/Γ-Ο/Γ ΣΑΜΑΙΝΑ» ήταν ελάχιστες, ενώ η σύγκρουση τρομοκράτησε τους επιβάτες του «Σάμαινα».

Σκοτώθηκαν 4 στελέχη του πολεμικού πλοίου! Πρόκειται για τον Ανθυπασπιστή Κανέλλο Κοκκίνη και τους κελευστές Απόστολο Ασπρογέρακα, Βασίλειο Μαυρογιώργο και Γεώργιο-Νεκτάριο Αναδρανισιάκη.

 

 

Στην πυραυλάκατο, σύμφωνα με την δήλωση του κυβερνήτη του σκάφους, επέβαιναν 38 άτομα ως πλήρωμα, από τους οποίους σχεδόν αμέσως περισυνελέγησαν 34, από τις ναυαγοσωστικές λέμβους που έριξε στη θάλασσα το «ΣΑΜΑΙΝΑ».

Στην περιοχή παράλληλα την επόμενη μία ώρα, έσπευσαν 3 αλιευτικά σκάφη, 1 φορτηγό το «Φίλιππος» και 5 σκάφη του Πολεμικού Ναυτικού. Στη συνέχεια ξεκίνησε η επιχείρηση ανεύρεσης των 4 αγνοουμένων (ανευρέθηκαν αργότερα νεκροί) με την κινητοποίηση από τη ναυτική βάση της Σάμου δύο πλοίων του υγειονομικού, μονάδας βατραχανθρώπων, καθώς και με την αποστολή αεροπλάνου τύπου C-130 προκειμένου να εκτοξευτούν στην περιοχή φωτιστικά βλήματα, ώστε να μην εμποδιστούν από το σκοτάδι οι έρευνες για τους 4 αγνοούμενους.

Το επιβατηγό «ΣΑΜΑΙΝΑ» στην συνέχεια, με εντολή του Λιμεναρχείου Σάμου, επέστρεψε στο Βαθύ, από όπου είχε ξεκινήσει, μεταφέροντας τους περισυλλεγέντες ναύτες. Εκεί περίμεναν 2 ασθενοφόρα σε περίπτωση που υπήρχαν τραυματισμένοι.

 

«Σκοτεινά» τα αίτια…

Το επιβατικό «ΣΑΜΑΙΝΑ» πραγματοποιούσε καθορισμένο όσο και σύνηθες δρομολόγιο από το Βαθύ Σάμου με προορισμό το Καρλόβασι και στη συνέχεια την Ικαρία. Δρομολόγιο που κι εκείνη την βραδιά δεν είχε παρεκκλίνει από το συνηθισμένο. Επέβαιναν σε αυτό 71 επιβάτες και πενήντα ναύτες ως πλήρωμα. Κυβερνήτης ήταν ο πλοίαρχος Ματθαίος Πνευματικάκης και ανήκε στην εταιρία «ARKADIA LINES».

Η πυραυλάκατος «ΚΩΣΤΑΚΟΣ» ήταν σε υπηρεσία, ασκούμενη στα πλαίσια της διακλαδικής άσκησης «ΠΑΡΜΕΝΙΩΝ ’96″ που διεξαγόταν μέχρι και τις 6/11/96, σε όλο το μήκος των θαλάσσιων και χερσαίων Ελληνοτουρκικών συνόρων. Σίγουρο είναι πώς, εξαιτίας του ότι ήταν ασκούμενη η πυραυλάκατος, είχε κλειστά τα φώτα πορείας -τρία διαφορετικού χρώματος- άρα δεν ήταν ορατή με γυμνό μάτι. Το εν λόγω πλοίο είναι μικρό σε μέγεθος και ιδιαίτερα ευέλικτο και κατ” επέκταση ο χρόνος για ελιγμό αποφυγής που απαιτείται ήταν πολύ μικρός.

Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις το επιβατικό «ΣΑΜΑΙΝΑ» δεν είχε ειδοποιηθεί σχετικά με το ότι επρόκειτο ή υπήρχε πιθανότητα να διασταυρωθεί με την πυραυλάκατο του Πολεμικού Ναυτικού, ή οποιοδήποτε άλλο πλοίο που συμμετείχε στην άσκηση.

Το γεγονός ενισχύεται και από την πληροφορία ότι είναι συχνό φαινόμενο να μην ειδοποιούνται τα πλοία της ακτοπλοΐας για τις δραστηριότητες του Πολεμικού Ναυτικού, εκτός αν έχουν προγραμματιστεί ασκήσεις με πραγματικά πυρά.

 

Ευθύνες και στις δύο πλευρές

Ευθύνες και στις δύο πλευρές για τη μοιραία σύγκρουση της Πυραυλακάτου «ΚΩΣΤΑΚΟΣ» με το επιβατηγό πλοίο «ΣΑΜΑΙΝΑ», έριξε το πόρισμα της Επιτροπής Πραγματογνωμόνων του Πολεμικού Ναυτικού.

Σε γενικές γραμμές οι ευθύνες στο μεν εμπορικό πλοίο είναι κυρίως ευθύνες για την πρόκληση της σύγκρουσης, στο δε πολεμικό πλοίο είναι ευθύνες για τη μη αποφυγή του. Όμως οι ευθύνες του πολεμικού πλοίου όπως περιγράφονται είναι σαφέστερες και σοβαρότερες. Ειδικότερα όσον αφορά το πλήρωμα της πυραυλακάτου ο κυβερνήτης της, πλωτάρχης Κ. Λάζαρης, μένει αλώβητος και όλες οι ευθύνες επιρρίπτονται στον σημαιοφόρο Μ. Δημούλκα που την ώρα εκείνη εκτελούσε καθήκοντα αξιωματικού φυλακής στη γέφυρα του «ΚΩΣΤΑΚΟΣ».

Ο σημαιοφόρος εκτιμάται ότι δεν αντιλήφθηκε έγκαιρα ότι το «ΣΑΜΑΙΝΑ» άλλαξε πλεύση και έτσι δεν προέβη στους αναγκαίους χειρισμούς για την αποφυγή της σύγκρουσης. Αυτό έγινε γιατί έδινε προτεραιότητα στον έλεγχο διά του ραντάρ της απόστασης που είχε η πυραυλάκατος από την ακτή για την αποφυγή πρόσκρουσης στα βράχια και δεν παρέμεινε στην εξωτερική γέφυρα μέχρι να διέλθει ασφαλώς το επιβατηγό πλοίο. Επίσης όπως εκτιμάται, θα έπρεπε να ανάψει τα πλοϊκά φώτα της πυραυλακάτου ή να προβεί με άλλο τρόπο σε ειδοποίηση του «ΣΑΜΑΙΝΑ» για την παρουσία του όπως το ραδιοτηλέφωνο. Θα μπορούσε, σύμφωνα με την επιτροπή, εάν εκτιμούσε ότι το «ΣΑΜΑΙΝΑ» βρίσκεται σε μη ασφαλή απόσταση, να προβεί έγκαιρα στους απαραίτητους χειρισμούς αποφυγής της σύγκρουσης, αλλά και να ειδοποιήσει τον κυβερνήτη της πυραυλακάτου και προϊστάμενό του.

Όσον αφορά τις ευθύνες του πληρώματος του «ΣΑΜΑΙΝΑ» αυτές επιρρίπτονται στον καπετάνιο Μ. Πνευματικάκη. Εκτιμάται ότι η οπτική επιτήρηση από την γέφυρα του «ΣΑΜΑΙΝΑ» γινόταν από μη ενδεδειγμένο χώρο, όπως χαρακτηρίζεται η εσωτερική γέφυρα, επειδή είχε περιορισμένη ορατότητα. Η οπτική επιτήρηση, όπως τονίζεται, αποδείχτηκε ανεπαρκής. Εκτιμάται από την επιτροπή ότι και παρ’ όλη τη συσκότιση θα μπορούσε ακόμα και οπτικά να εντοπιστεί το «ΚΩΣΤΑΚΟΣ» και να αποφευχθεί η σύγκρουση, εάν υπήρχε συνεχής επιτήρηση με κιάλια, καθώς και εάν γινόταν εκμετάλλευση του ραντάρ.

Σημαντικό ρόλο, από πλευράς εμπορικού πλοίου, στη διαμόρφωση των συνθηκών της σύγκρουσης, έπαιξαν η μη τήρηση των κανόνων ασφαλούς ταχύτητας από το «ΣΑΜΑΙΝΑ», αλλά και η μη εκτέλεση «ανάποδα» στις μηχανές του μετά τον εμβολισμό της πυραυλακάτου που οδήγησε στη σχεδόν αστραπιαία βύθισή της.

 

Κωνσταντίνος Κορομπίλης