Τα αγαπημένα μας τραγούδια έχουν τη δύναμη να μας ταξιδεύουν σε κόσμους που πρωτοστατεί το συναίσθημα και η φαντασία, κυρίως σε εποχές που έχουμε την ανάγκη να δραπετεύουμε έστω και νοητά. Το Spoken Word, που αναδύεται όλο και περισσότερο τελευταία στην Ελλάδα, μοιάζει με καταφύγιο στην ποίηση αλλά δεν είναι τραγούδι. Ή μάλλον, είναι τραγούδι, στο οποίο «κανείς δεν τραγουδά παρά μόνο μιλά»… Μιλά για τον σεξισμό, τον φυλετικό ρατσισμό, για οποιαδήποτε μορφή βίας και καταπίεσης.

Συνεπώς, σε μια εποχή σαν τη δική μας, η τάση που ξεχωρίζει στη σύγχρονη μουσική των νέων στη χώρα μας και φυσικά στο εξωτερικό, έχει να μιλήσει για πολλά! Η εκφώνηση ποίησης με μουσικό τρόπο θέτει στο επίκεντρο θέματα, όπως είναι η εκπαίδευση, η καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, οι ψυχικές ασθένειες, τα στερεότυπα απέναντι στην LGBTQ κοινότητα, η μόλυνση του περιβάλλοντος, οι οικογενειακές σχέσεις, η αλλοτρίωση. Οι νέοι αποδεικνύουν λοιπόν, πως επεξεργάζονται τα δεδομένα από τις συνθήκες της εποχής, προβληματίζονται και δίνουν φωνή σε όλα τα παραπάνω, μέσα από μια ιδιαίτερη τεχνοτροπία.

 

 

Τα θεμέλια της Spoken Word μουσικής στην Ελλάδα θέτει ο Μάνος Χατζιδάκις το 1962, με το «Πάρτι», ανοίγοντας τον δρόμο σε πολλούς καλλιτέχνες, όπως η Λένα Πλάτωνος, που αρχίζουν να δίνουν στο κοινό σπουδαία έργα Spoken Word τραγουδοποιίας. Ο οίκος CHANEL είχε χρησιμοποιήσει μάλιστα, τα τραγούδια της Λένας Πλάτωνος «Αιμάτινες Σκιές Από Απόσταση» και «Μἀγισσες» για το Cruise 2017 Show τους στο Grand Palais – RMN (Officiel), εμπνευσμένο από την Αρχαία Ελλάδα. Με ύφος εντελώς διαφορετικό από αυτό που ξέρουμε ως hip- hop, γεννιέται σταδιακά μια νέα γενιά ποιητών με προσωνύμια, όπως Pan Pan, Sigmataf, Sophie Lies, The Boy. Στην πραγματικότητα, δεν πρόκειται για εντελώς νέο είδος, καθώς οι ρίζες και οι απαρχές του μάς πηγαίνουν πολύ πίσω.

 

 

Οι ρίζες του Spoken Word και οι σημαντικότεροι σταθμοί στην ιστορία

H εκφώνηση ποίησης με μουσικό τρόπο έχει μακρινές ρίζες ενώ στην αρχαία Ελλάδα, το λεγόμενο Spoken Word ήταν το ασφαλέστερο καταφύγιο των σκέψεων και των ιδεών των αρχαίων Ελλήνων, που λαμβάνει μορφή μέσα από τις Ραψωδίες και τις απαγγελίες ως μέσο ανάδειξης του σπουδαίου αρχαιοελληνικού πολιτισμού. Μετά τα ομηρικά έπη, τα οποία απαγγέλλονταν από ραψωδούς σε επίσημες εκδηλώσεις και καταγράφηκαν επίσημα κατά τον 6ο αιώνα, ακολουθεί μια μακραίωνη ιστορία πίσω από το Spoken Word με κυριότερη πηγή έμπνευσης το Κίνημα των Ατομικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων και τον Martin Luther King με τον συγκινητικό λόγο “I Have a Dream”.

H προφορική ποίηση ξεκίνησε να γίνεται γνωστή από το Σικάγο των Η.Π.Α. μέσω του κινήματος “poetry slams”. Πρόκειται για διαγωνισμούς απαγγελίας ποιημάτων που ξεκίνησαν το 1984 με πρωτοβουλία του ποιητή Marc Kelly Smith, ο οποίος απέκτησε το ψευδώνυμο Slam Papi. Στις εκδηλώσεις αυτές, ένας δημιουργός καλείται να παρουσιάσει μια σύντομη παράσταση με κριτές τυχαίους παρευρισκόμενους. Σκοπός των συγκεκριμένων εκδηλώσεων ήταν η ποίηση να ξεφύγει από τα καθιερωμένα και να γίνει ανοιχτή σε όλους.

 

 

Προχωρώντας μέσα στον χρόνο, στις αρχές του εικοστού αιώνα, γεννιέται μια φωνητική μεθοδολογία, που κινείται ανάμεσα στο τραγούδι και τον λόγο. Πρόκειται για το λεγόμενο Sprechgesang του γερμανικού εξπρεσιονισμού ενώ πρωτοστατούν και τα talking blues, όπου έμμετρα κείμενα πρωταγωνιστούν και συνοδεύονται από την κιθάρα. Από τα μέσα του εικοστού αιώνα, ακόμη και ποιητές στο εξωτερικό ξεφεύγουν από τα καθιερωμένα με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν σταδιακά σκηνές spoken word ποίησης σε πολλά μέρη του πλανήτη. Από τη δεκαετία του 1980, το spoken word αρχίζει να κυριαρχεί στις μουσικές σκηνές της pop μουσικής, και κατ’ επέκταση στη rap και hip- hop μουσική. Από τα μέσα της δεκαετίας του 2010, θα λέγαμε πως η spoken word τραγουδοποιία αποκτά πολιτικές διαστάσεις στη δουλειά νέων ξένων δημιουργών.

Επιστρέφοντας στο σήμερα και στην Ελλάδα, η μορφή που εκπροσωπεί επάξια το Spoken Word, κάνοντας μια μεγαλειώδη «επανάσταση» στην ηλεκτρονική μουσική τη δεκαετία του 1980, είναι η Λένα Πλάτωνος, που γράφει ποίηση και την παντρεύει με ήχους σύγχρονους. Η καλλιτέχνης- ιδιοφυία για την εποχή της, η «μαθήτρια» του Χατζιδάκι και πρωτοπόρος της ηλεκτρονικής μουσικής στην Ελλάδα, έχει δημιουργήσει δίσκους, που λειτουργούν ως παρακαταθήκες στην ελληνική μουσική σκηνή. «Σαμποτάζ», «Καρυωτάκης», «Μάσκες ηλίου», «Το σπάσιμο των πάγων».

Όπως είχε πει άλλωστε, ο ίδιος ο Μάνος Χατζιδάκις: “Η διάδοχος του Χατζιδάκι είναι γυναίκα και ονομάζεται Λένα Πλάτωνος”, προδιαγράφοντας την πορεία μιας νέας μουσικής, που βρίσκει όλο και περισσότερους οπαδούς στη χώρα μας.

 

 

Πηγή:jenny.gr