Η εποχή του… τσάμπα στις αναλήψεις μετρητών από τα αυτόματα μηχανήματα των τραπεζών, τα γνωστά ATM, φαίνεται ότι δεν θα αργήσει να περάσει στο παρελθόν, καθώς διεθνώς κερδίζει έδαφος η τάση να επιβάλλονται χρεώσεις στους πελάτες.

Τα ATM που δεν χρεώνουν τους πελάτες σε λίγο θα ανήκουν στο παρελθόν, προειδοποιεί η βρετανική ένωση καταναλωτών Which?, αφού έγινε γνωστό ότι σε 1.700 ΑΤΜ έγινε αλλαγή λειτουργίας και άρχισαν να χρεώνουν προμήθεια στις αναλήψεις μετρητών από τις αρχές της χρονιάς.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ του economistas.gr, η αλλαγή αυτή αφορά ΑΤΜ που λειτουργεί η εταιρεία Cardtronics – η μεγαλύτερη εταιρεία λειτουργίας μηχανημάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο – η οποία προειδοποίησε επίσης ότι είναι πιθανό να αλλάξει τις χρεώσεις και σε άλλα χίλια μηχανήματα μέσα στους επόμενους μήνες.

Σημειώνεται ότι στη Μεγάλη Βρετανία τα ηλεκτρονικά μέσα πληρωμών κυριαρχούν, κάρτες και κινητά τηλέφωνα χρησιμοποιούνται για όλες τις μικροσυναλλαγές και τα μετρητά σπάνια χρησιμοποιούνται. Συντριπτική είναι η κυριαρχία των ηλεκτρονικών μέσων και σε άλλες χώρες όπως στις Σκανδιναβικές χώρες ενώ σε όλη την Ευρώπη οι συναλλαγές με μετρητά περιορίζονται.

Μία άλλη εταιρεία παροχής μετρητών, η NoteMachine εξετάζει να μετατρέψει σε μηχανήματα επί πληρωμή τα 4.000 από τα 7.000 ΑΤΜ του δικτύου της. Εξηγώντας την απόφαση αυτή, ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Πήτερ ΜακΝαμάρα, δήλωσε ότι «το μοντέλο λειτουργίας μας ήταν πάντα τα μηχανήματα χωρίς χρέωση, όπου αυτό ήταν δυνατό. Ωστόσο, στη χειρότερη περίπτωση, αν δε ληφθούν άμεσα μέτρα για να αποκλιμακωθεί η πίεση στις εταιρείες που λειτουργούν τα ΑΤΜ, αλλάζοντας τη μείωση στο διατραπεζικό τέλος, τότε η NoteMachine θα αναγκαστεί να αρχίσει να χρεώνει τις υπηρεσίες των ΑΤΜ της».

Πίσω από την αύξηση του τέλους είναι η διαρκώς μειούμενη χρήση τους από τους καταναλωτές, οι οποίοι πλέον επιλέγουν τις ηλεκτρονικές πληρωμές για τις μικρές συναλλαγές, αλλά και η αναταραχή που δημιουργήθηκε από τον τρόπο που χρηματοδοτείται το δίκτυο ΑΤΜ της Βρετανίας, μέσω μειώσεων στα αποκαλούμενα διατραπεζικά τέλη. Πρόκειται ουσιαστικά για τις πληρωμές που κάνουν οι τράπεζες στις εταιρείες που λειτουργούν τα ΑΤΜ κάθε φορά που γίνονται αναλήψεις χρημάτων.

 

Οι χρεώσεις

Αυτή τη στιγμή στη Βρετανία υπάρχουν περίπου 52.000 ΑΤΜ που δε χρεώνουν για τις υπηρεσίες τους, ωστόσο η Which? προειδοποιεί ότι αυτό το νούμερο είναι πιθανό να μειωθεί περισσότερο από 10% μέσα στους επόμενους μήνες. Η χρέωση στα μηχανήματα που χρεώνουν για αναλήψεις ανέρχεται σε τουλάχιστον 95 πένες, όμως το 25% εξ αυτών χρεώνει μεταξύ 1,50 στερλινών και 1,99 στερλινών.

Η Link που συνδέει τη συντριπτική πλειονότητα των μηχανημάτων στη Βρετανία έχει αρχίσει τη σταδιακή μείωση των διατραπεζικών τελών, με μειώσεις ύψους 5% το χρόνο που προγραμματίζονται έως το 2021, παρότι κάποιες κινήσεις πήγαν πίσω, λόγω της κατακραυγής των ακτιβιστών και της ανησυχίας των ρυθμιστικών αρχών.

Η εταιρεία ανακοίνωσε ότι δεσμεύεται να προστατεύσει την ελεύθερη πρόσβαση στα μετρητά, καθώς και ότι λιγότερα από το 3% των αναλήψεων χρεώνονται. Πρόσθεσε ότι ο αριθμός των δωρεάν μηχανημάτων αναλήψεων έχει αυξηθεί κατά 10.000 από το 2009, ενώ ο αριθμός των μηχανημάτων επί πληρωμή έχει μειωθεί από τις 23.000 έως τις 12.700.

Όμως, ο διευθύνων σύμβουλος της Link, Τζον Χάουελς, παραδέχτηκε ότι «μακροπρόθεσμα, υπάρχει κίνδυνος στην πρόσβαση στα μετρητά». Η οργάνωση Which? προειδοποιεί ότι, αν δεν αναλάβουν οι αρχές ρυθμιστικές πρωτοβουλίες, η Μεγάλη Βρετανία κινδυνεύει να γίνει μία κοινωνία χωρίς μετρητά, πράγμα που θα μπορούσε να αποκλείσει κάποιους ανθρώπους από τη δυνατότητα να πληρώνουν για αγαθά και υπηρεσίες.

Έντονες ανησυχίες εκφράζουν και άτομα με αναπηρίες, όπως η 54χρονη, Ανίτα Μπρέικγουελ. «Το να είσαι ΑΜΕΑ σημαίνει ότι δεν έχεις την επιλογή να περπατήσεις μέχρι το επόμενο ΑΤΜ, με αποτέλεσμα αυτές οι χρεώσεις να με αποκλείουν από τη ρευστότητα που είναι απαραίτητη για την καθημερινή μου ζωή. Στην πόλη μου έχουν κλείσει και πολλά υποκαταστήματα τραπεζών, οπότε είναι δύσκολη πλέον η πρόσβαση σε ρευστό και σε οικονομικές υπηρεσίες που έχω ανάγκη».

Η μετατροπή των ΑΤΜ από δωρεάν σε επί πληρωμή έχει θορυβήσει τους ακτιβιστές. «Ο ρυθμός αλλαγής των μηχανημάτων αυξάνεται διαρκώς, με 1.250 εξ αυτών (το 74%) να έχει γίνει μέσα στο Μάρτιο», ανακοίνωσε η Which?, την ώρα που μία έρευνα που είδε το φως της δημοσιότητας προειδοποιεί ότι «το σύστημα ρευστότητας της Βρετανίας είναι στα όρια της κατάρρευσης», πράγμα που σημαίνει ότι πάνω από 8 εκατομμύρια ενήλικες θα δυσκολευτούν να επιβιώσουν σε μία κοινωνία χωρίς μετρητά.

 

Τι θα γίνει στην Ελλάδα

Τραπεζικά στελέχη σημειώνουν στο economistas.gr ότι η διακίνηση μετρητών έχει μεγάλο κόστος για το τραπεζικό σύστημα και την οικονομία, καθώς πέρα από την εκτύπωση απαιτούνται πολύ αυξημένα μέτρα ασφάλειας για την μεταφορά και την διατήρηση των μετρητών.

Το κόστος αυτό, σημειώνουν θα πρέπει να μετακινηθεί από το επιτόκιο όπου τώρα είναι ενσωματωμένο και βαρύνει όλους σε αυτούς που χρησιμοποιούν μετρητά. Εκτιμούν ότι επιβολή προμήθειας στις αναλήψεις μετρητών θα επεκταθεί με γρήγορα βήματα στην Ευρώπη ωστόσο η Ελλάδα θα είναι από τις τελευταίες χώρες που θα συμβεί πρέπει να ωριμάσουν περαιτέρω οι συνθήκες.

Ωστόσο είναι βέβαιο ότι αυτό έρχεται. «Μην πάμε μακριά», τονίζει επιτελικό στέλεχος τράπεζας στο economistas.gr, «στην Ρουμανία ήδη έχει επιβληθεί προμήθεια στην ανάληψη μετρητών». Η διακίνηση μετρητών αποτελεί πονοκέφαλο για όλους, σημειώνει, ενώ υπάρχουν πολλά εναλλακτικά μέσα πληρωμών, όπως το κινητό τηλέφωνο που πάντα έχουμε μαζί μας, με τα οποία μπορούμε να διεκπεραιώνουμε τις συναλλαγές μας πολύ πιο εύκολα και γρήγορα.