Του Αντώνη Ζαρκανέλα
Δρ. Βιολόγος-Περιβαλλοντολόγος – π. Προϊστάμενος Δ/νσης Προστασίας Περιβάλλοντος Νομαρχίας Θεσσαλονίκης.
Αναφερθήκαμε σε προηγούμενο άρθρο μας στο αν και κατά πόσον επιτρέπεται με ποιούς όρους και προϋποθέσεις από τον νόμο η χρησιμοποίηση των αποβλήτων της εταιρείας TOSOH στην περιβαλλοντική αποκατάσταση του Λατομείου του Λιτοχώρου. Οι εισηγήσεις των υπηρεσιών είναι σύμφωνα με τη νομοθεσία η οποία είναι αυτή που εφαρμόζεται σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Από την εμπειρία μας και την εμπλοκή μας κατά το παρελθόν, την δεκαπενταετία 1991-2006, στην υπόθεση από τη μελέτη των στοιχείων που περιέχονται στην Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αλλά και τις γνωμοδοτήσεις των αρμόδιων υπηρεσιών φαίνεται ότι εφόσον τα απόβλητα της ΤΟSOH χρησιμοποιηθούν όπως προβλέπεται στην μελέτη εφαρμογής, δεν πρόκειται να υπάρξει πρόβλημα στο περιβάλλον της περιοχής.
Η Εθελοντική Ομάδα ενώ είχε τη δυνατότητα να υποβάλλει, όπως λέει ο νόμος, «..εγγράφως τις απόψεις και προτάσεις του επαρκώς τεκμηριωμένες .» και να τη βελτιώσει, επί του θέματος διάλεξε την οδό των κραυγών, της παραπληροφόρησης, της υπερβολής, κάνοντας χρήση της στρατευμένης επιστήμης η οποία δεν αντιπαρατίθεται με επιστημονικά επιχειρήματα αλλά ιδεολογικοποιεί την επιστήμη προτάσσοντας τον φόβο. Στην καλλίτερη περίπτωση επιλέγει κάποια επιχειρήματα επιστημόνων οι οποίοι για λογαριασμό του Δήμου Χαλκηδόνας αποφάνθηκαν επί της μελέτης διάθεσης στην περιφέρεια του. Η οποία είναι διαφορετική από αυτή του Λιτοχώρου οπου θα γίνει διάθεση-αξιοποίηση- επαναχρησιμοποίση ενός μη επικίνδυνου υλικού ενώ στην Χαλκηδόνα θα είναι διάθεση- υγειονομική ταφή.
Είναι υπερβολική που φθάνει τα όρια της εσκεμμένης παραπληροφόρησης και σίγουρα δεν είναι επιστημονική η διαπίστωση του κ. Κωφού, Χημικού, Βοηθού στο Τμ. Χημείας του ΑΠΘ, ο οποίος λέει πως η χρήση των αποβλήτων στο Λιτόχωρο θα αποτελέσει «Ανεξέλεγκτη ωρολογιακή βόμβα που κανείς δεν ξέρει πότε και με πόση ένταση θα εκραγεί»!! Μπορεί να παραθέσει ένα επιστημονικό στοιχείο, μία έστω βιβλιογραφική αναφορά ή έστω ένα άλλον επιστήμονα που απλώς και μόνον να υπονόησε κάτι τέτοιο;
Χρησιμοποιεί, παραπληροφορώντας, ο κ. Κωφός την ανεπανάληπτη και ευεργετική ικανότητα και ιδιότητα – την πιο σημαντική ίσως από τις πολλές που έχει το νερό, για την ζωή, γιαυτό και χαρακτηρίζεται ως παγκόσμιος διαλύτης – να διαλύει όλες τις ενώσεις της φύσης, ως φόβητρο. Ξεχνάει ή το αποκρύπτει ότι αν δεν ήταν αυτή η ιδιότητα του νερού, το νερό που πίνουμε θα ήταν το απεσταγμένο της βροχής και δεν θα περιείχε όλα τα απαντώμενα στη φύση στοιχεία – ακόμη και τα τοξικά μέταλλα και ιχνοστοιχεία – έστω και στις πολύ μικρές συγκεντρώσεις που, παρόλα αυτά είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη όλων των έμβιων όντων. Για τον λόγο αυτό, μάλιστα, προβλέπεται από τη σχετική νομοθεσία «Ποιότητα του Νερού Ανθρώπινης Κατανάλωσης» (ΚΥΑ Υ2/2600/2001-ΦΕΚ892Β/11-7-2001) και σε συμμόρφωση με την Οδηγία 98/83/ΕΚ της Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι στο πόσιμο νερό μπορεί να υπάρχουν όλα τα τοξικά μέταλλα – Κάδμιο, Χαλκό, Νικέλιο, Μόλυβδο, Αρσενικό, Υγράργυρο και Χρώμιο – σε συγκεκριμένες, όμως, συγκεντρώσεις. Μήπως θα μας πρότεινε ο Κ. Κωφός να πίνουμε απασταγμένο νερό; Ή μήπως βλέπει και εδώ συμφέροντα και διαπλοκή του «κεφάλαιου με τους πολιτικούς»; Γιατί δεν διαμαρτύρεται που μας «βάζουν» να πίνουμε νερό που περιέχει τοξικά μέταλλα;
Όταν αναφέρει αυτή την τρομερά ευεργετική ιδιότητα του νερού ο κ. Κωφός μήπως υπονοεί ότι είναι το ίδιο πράγμα το νερό με ουδέτερη οξύτητα (pH 7.0) με το διάλυμα οξέος, συνήθως νιτρικού οξέος, με οξύτητα 5.0 που χρησιμοποιείται στη δοκιμασία έκπλυσης (leaching tests);. Η δοκιμασία έκπλυσης αποτελεί διεθνώς τον έσχατο και ασφαλέστερο τρόπο πριν αποφασισθεί η διάθεση ενός αποβλήτου. Για την ενημέρωση των αναγνωστών με τη μέθοδο αυτή σε ένα δείγμα του υλικού που μελετούμε προστίθεται νιτρικό οξύ, οξύτητας 5.0 σε όλη τη διάρκεια του τεστ, σε θερμοκρασία 20 βαθμών και αναδεύεται συνεχώς επί 24 ώρες μετά την παρέλευση των οποίων μετρώνται μια σειρά τοξικών μετάλλων στο νερό. Αν ο κ. Κωφός αμφισβητεί την εγκυρότητα της συγκεκριμένης δοκιμασίας που αποτελεί διεθνή πρακτική ας το πεί, αν αμφισβητεί την αξιοπιστία των αναλύσεων που πραγματοποίησαν πιστοποιημένα εργαστήρια θα μπορούσε, ως χημικός, να τις πραγματοποιήσει αυτός. Αμφισβητεί, μήπως, και τα παλαιότερα αποτελέσματα των αναλύσεων
που πραγματοποιήθηκαν τη δεκαετία του ’80 από το Εργαστήριο Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος του Τμ. Χημείας του ΑΠΘ, υπό την εποπτεία του Καθ. κ. Κουϊμτζή;
Παίρνοντας το παράδειγμα του κ. Κωφού με την σταγόνα και την πέτρα είναι γεγονός πως το νερό μπορεί να διαλύει κυρίως λόγω και της περιεκτικότητας σε διοξείδιο του άνθρακος ένα ασβεστολιθικό πέτρωμα – σαν αυτό που απαρτίζει κυρίως τον Όλυμπο – και σε χιλιάδες ή και εκατομμύρια χρόνια να σχηματίσει, μέσω καρτστικής διάβρωσης, σπηλιές – τις γνωστές καταβόθρες – αποταμίευσης νερού και υπό κατάλληλες να σχηματισθούν σταλακτίτες και σταλαγμίτες . Ετσι αν το νερό μπορεί να διαλύσει μια πέτρα ασβεστόλιθoυ σε μια μακρά χρονική περίοδο, γεωλογικά εκτιμώμενη σε χιλιάδες χρόνια, η ίδια πέτρα, υποβάλλοντάς την σε τεστ έκπλυσης, θα μπορούσε να διαλυθεί στις 24 ώρες που διαρκεί το τεστ!! Είναι έτσι κ. Κωφέ; Αν συμφωνείτε τότε, όντως, θα πρέπει να περιμένετε μέχρι την Δεύτερη Παρουσία, όπως σε κάποια απάντησή σας, γιατί το απόβλητο είναι τόσο δυσδιάλυτο ώστε, ενώ, το ύψος του Ολύμπου μπορεί να μειωθεί μέχρι τότε, λόγω της σύστασης των πετρωμάτών του και της διαλυτικής δράσης του νερού, αλλά και των διαφόρων φυσικοχημικών αιτίων – διαλυτότητα CO2, διάβρωση, διαφορά θερμοκρασίας νύκτας-ημέρας, μεταφορά με το νερό κλπ., – αυτό θα παραμένει εκεί πρακτικά «αναλλοίωτο» όπως δείχνουν τα τεστς έκπλυσης.
Αναφέρει, επίσης, ο κ. Κωφός ότι σε αναλύσεις που έκανε η εταιρεία, βρέθηκαν 13 μέταλλα μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και 6 κατά τη νομοθεσία τοξικά μέταλλα με συνολική περιεκτικότητα .850% κατά βάρος ξηρού δείγματος δηλαδή σε ένα κιλό του αποβλήτου περιέχονται 8.5 γρ. όλων αυτών των 13 μετάλλων και αυτό το παρουσίασε ως πρόβλημα. Να θυμίσουμε στον κ. Κωφό ότι σύμφωνα με την νομοθεσία (ΚΥΑ 11421/1997 – ΦΕΚ 1016Β/17-11-1997) η λάσπη που προέρχεται από μονάδες επεξεργασίας λυμάτων μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην γεωργία ως εδαφοβελτιωτικό εφόσον η συνολική συγκέντρωση μόνο των έξι (6) βαρέων τοξικών μετάλλων (Κάδμιο, Χαλκός, Νικέλιο, υδράργυρος κλπ) είναι μέχρι 7.9 γραμμάρια ανά κιλό ξηρού δείγματος!!. Αυτό σημαίνει ότι το απόβλητο της TOSOH θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και ως εδαφοβελτιωτικό στην γεωργία αν η διαφορά των 0.6 γρ. οφείλονταν στα υπόλοιπα 7 (τιτάνιο, μολυβδαίνιο κλπ) μέταλλα. Συμφωνείτε κ. Κωφέ;
Αναφέρει ο κ. Κωφός ότι ασχολήθηκε ο ίδιος με το υλικό προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως προσροφητικό υλικό αλλά «.. η έρευνά του έδειξε ότι όταν ερχόταν σε επαφή με το νερό μεταφέρονται στο νερό διάφορα ιόντα μετάλλων πολλά από τα οποία είναι τοξικά..». Το ότι χρησιμοποίησε ο κ. Κωφός το συγκεκριμένο υλικό και ασχολήθηκε ερευνητικά με αυτό ως δυνητικά προσροφητικό υλικό φανερώνει ότι ανέμενε τέτοιες ιδιότητες σ΄αυτό. Όμως όχι μόνον δεν το βρήκε αυτό αλλά διαπίστωσε κατά την έρευνα ότι μεταφέρονται, έτσι απλά και γενικά, σε επαφή με το νερό, μέταλλα κλπ. Μπορεί να απέτυχε ο κ. Κωφός αλλά η υπόθεση εργασίας του ήταν σωστή. Και αυτό γιατί κάποιοι άλλοι πέτυχαν και χρησιμοποιούν τον πυρολουσίτη, το μαύρο οξείδιο του Μαγγανίου, ακριβώς ως προσροφητικό υλικό και καταλύτη για την κατακράτηση και απομάκρυνση Σιδήρου και Μαγγανίου στο πόσιμο νερό – και όχι την απευλευθέρωση μαγγανίου από τον πυρολουσίτη στο νερό – και η τεχνολογία χρησιμοποιείται σε χωριά που είχαν πρόβλημα με το νερό τους (Το όνομα της Εταιρείας που διαθέτει, προωθεί και εγκαθιστά την τεχνολογία αυτή επεξεργασίας ύδατος είναι διαθέσιμη στον κ. Κωφό).
Τέλος από την Εθελοντική Ομάδα και τα παρακλάδια της έγινε αποσπασματικά επιλογή αλλά και διαστρεβλωμένη χρήση σημείων διαφόρων εγγράφων που αφορούν διαφορετικά πράγματα, άλλη μελέτη, για άλλη περιοχή, για άλλες συνθήκες με στόχο απλώς να να αποπροσανατολίσουν να διχάσουν και συντηρήσουν αυτό που ξέρουν καλά: τον ΦΟΒΟ. Πώς αλλιώς θα μπορούσε κανείς να εξηγήσει την τακτική τους όταν χρησιμοποιούν την διαπιστώσεις τεχνικών υπομνημάτων που συνέταξαν το Εργαστήριο Γενικής και Ανόργανης Τεχνολογίας του ΑΠΘ και του Τομέα Οικονομικής Γεωλογίας και Γεωχημείας επί της μελέτης για τη διάθεση των αποβλήτων στο Πρόχωμα του Δήμου Χαλκηδόνας. Όχι του Λιτοχώρου αλλά του Προχώματος!! Ετσι κάποιες διαπιστώσεις αφορούν αποκλειστικά και μόνον την μελέτη για τη συγκεκριμένη περιοχή π.χ. αν πρέπει η ΜΠΕ να αναφέρεται σε αξιοποίηση ή ΧΥΤΑ δεν αφορά την ΜΠΕ του Λιτοχώρου, το αν στην μελετητική ομάδα συμμετέχει Γεωλόγος Μηχανικός ή απλώς Γεωλόγος είναι άνευ πρακτικής αξίας, το αν υπάρχουν επαρκείς ποσότητες αργιλικού υλικού για την στεγανωτική στρώση στην περιοχή του Προχώμ
ατος δεν μας ενδιαφέρει. Αποκορύφωμα της διαστρέβλωσης είναι η διαπίστωση του υπομνήματος του Τομέα Οικονομικής Γεωλογίας ότι κατά τη φάση της λειτουργίας του Έργου στο Πρόχωμα θα «οδηγήσει με βεβαιότητα στην ρύπανση των εδαφών της ευρύτερης περιοχής .. και των γειτονικών οικισμών» από «..την ενδεχόμενη αιολική διασπορά του λεπτόκοκκου κλάσματος» παρουσιάζοντας εντέχνως το ενδεχόμενο ως βεβαιότητα και αυθαίρετα παραποιώντας και τη φυσική σύσταση του υλικού το οποίο χαρακτηρίζουν στο σύνολό του ως λεπτόκοκκο υλικό – η μελέτη μιλάει για κλάσμα του υλικού ότι είναι λεπτόκοκκο – γιατί αυτό τους βολεύει για να δημιουργήσουν ένα ακόμα φόβο: Να μεταφερθεί και να επικαθήσει στις καλλιέργειες όπως συμβαίνει κάθε χρόνο με τη σκόνη της Σαχάρας!! Όλα αυτά, να μην ξεχνούμε, αφορούν το πρόχωμα του Δ. Χαλκηδόνας.
Φαίνεται από τα ανωτέρω ότι το συγκεκριμένο υλικό εφόσον χρησιμοποιηθεί σύμφωνα με τη μελέτη αποκατάστασης και στην σωστή αναλογία θα συμβάλλει, χωρίς παρενέργειες, στην ταχεία επούλωση του τραύματος που δημιούργησε το λατομείο και που επί δέκα πέντε και πλέον χρόνια η Δημοτική Επιχείρηση και ο Δήμος παρόλον οτι στις εποχές των «παχαίων αγελάδων» δεν έκαναν απολύτως τίποτα. Και εμείς οι πολίτες, βεβαιώνουμε τη Δημοτική Επιχείρηση, ότι θα κάνουμε αυτό που δεν έκαναν οι άναρθρες κραυγές, «επιβλέποντας» συνεχώς το έργο γιατί μας ενδιαφέρει να επουλωθεί η πληγή γρήγορα. Οι παρεμβάσεις των πολιτών σε θέματα ανάπτυξης και προστασίας του περιβάλλοντος θα πρέπει να είναι μελετημένες, ειλικρινείς και προπαντός και πάντα υπέρ μιας ισορροπημένης και αειφορικής ανάπτυξης η οποία, εξ ορισμού, εμπεριέχει απαραίτητα και ως βασικό συστατικό στοιχείο την προστασία του περιβάλλοντος. Γιατί ο τόπος μας έχει πολλές δυνατότητες. Που δεν πρέπει σε καμμία περίπτωση να εγκλωβιστούν στη μέγγενη του λαϊκισμού και της φθηνής, δογματικής, πολιτικής-κομματικής αντιπαράθεσης.