Ένας από τους τέσσερις Eυαγγελιστές, άγιος της χριστιανικής εκκλησίας και εκ των συνεργατών του Αποστόλου Παύλου, ο Λουκάς είναι σύμφωνα με την παράδοση ο συγγραφέας του τρίτου συνοπτικού Ευαγγελίου («Κατά Λουκάν») και των «Πράξεων των Αποστόλων».
Η μνήμη του τιμάται από τη χριστιανοσύνη στις 18 Οκτωβρίου. Την ημέρα αυτή γιορτάζουν όσοι φέρουν το όνομα Λουκάς.
Ο Λουκάς, σύμφωνα με την παράδοση (Ευσέβιος), γεννήθηκε στην Αντιόχεια της Συρίας, έζησε τον 1ο αιώνα και ήταν ένας από τους πλέον μορφωμένους ανθρώπους της εποχής του.
Αρχικά ήταν ειδωλολάτρης, όπως φαίνεται από το γεγονός ότι δε μνημονεύεται από τον Απόστολο Παύλο (Κολοσσαείς δ’ 11) μεταξύ των μαθητών και ακολούθων του, που ήταν Εβραίοι, καθώς και από την προέλευση τού ονόματός του, που αποτελεί σύντμηση του λατινικού Λουκανός.
Για τον τρόπο και το χρόνο μεταστροφής του στη χριστιανική πίστη δε γνωρίζουμε τίποτε.
Ο Λουκάς ήταν συνοδός και συνεργάτης του Αποστόλου Παύλου ήδη από τη δεύτερη αποστολική περιοδεία του, όπως φαίνεται από εδάφια των «Πράξεων των Αποστόλων».
Συνόδευσε τον Παύλο στη Μακεδονία από την Τρωάδα (Πράξ. ιστ’ 11-12) και παρέμεινε στους Φιλίππους, πιθανότατα μέχρι το τέλος της τρίτης αποστολικής πορείας τού Παύλου.
Τέλος, συνόδευσε τον Παύλο από την Καισάρεια στη Ρώμη (Πράξ. κζ’ 1, κη’ 16).
Ως προς τη δράση του Λουκά μετά το θάνατο του Παύλου, δε γνωρίζουμε το παραμικρό μετά βεβαιότητας.
Σύμφωνα με την παράδοση, ο Λουκάς κήρυξε τη χριστιανική πίστη στη Δαλματία, τη Γαλλία, την Ιταλία και τη Μακεδονία (Επιφάνιος), καθώς και στην Αχαΐα (Γρηγόριος Ναζιανζηνός).
Ο Συμεών ο Μεταφραστής λέγει ότι από τη Ρώμη ο Λουκάς μετέβη στην Ανατολή, διέσχισε τη Λιβύη και έφθασε στην Αίγυπτο.
Εκεί χειροτονήθηκε επίσκοπος στην περιοχή της Θηβαΐδας, όπου και πέθανε.
Άλλοι συγγραφείς και εκκλησιαστικοί πατέρες αναφέρουν ότι πέθανε στη Θήβα της Βοιωτίας (Μάξιμος Μαργούνιος), ενώ ο Γρηγόριος ο Θεολόγος υποστηρίζει ότι μαρτύρησε.
Ο Ισίδωρος της Σεβίλλης γράφει ότι πέθανε σε ηλικία 74 ετών και ο Νικηφόρος Κάλλιστος σε ηλικία 80 ετών.
Παλαιότατη παράδοση θέλει τον Λουκά ζωγράφο, που φιλοτέχνησε μάλιστα την εικόνα της Παναγίας.
Την παράδοση αυτήν προϋποθέτει η ορθόδοξη εκκλησιαστική υμνολογία.
Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ήταν κάτοχος μεγάλης ελληνιστικής παιδείας και γνώστης της ιστορικής μεθόδου της εποχής του.
Τα έργα του, το «Ευαγγέλιο» και οι «Πράξεις Αποστόλων», παρουσιάζουν ευχέρεια χρήσης της Ελληνιστικής Κοινής και αποτελούν ένα από τα πρώτα ιστορικά μνημεία του χριστιανισμού.
Στο Δυτικό χριστιανικό κόσμο, ο Άγιος Λουκάς είναι προστάτης των καλλιτεχνών, των γιατρών, των χειρουργών, των μαθητών και των χασάπηδων.