Δεν έχει μιλήσει ακόμη, παρόλο που ο παιδίατρος σας διαβεβαιώνει ότι η εξέλιξή του είναι φυσιολογική; Το πότε θα μιλήσει ένα παιδί εξαρτάται και από άλλους παράγοντες. Μάθετε ποιοι είναι.
Ποια είναι τα στάδια ομιλίας
Τα παιδιά με φυσιολογική εξέλιξη (Προσχολική παιδοψυχιατρική, 1. Ανάπτυξη, Τσιάντης και Αλεξανδρίδης, 2008):
μεταξύ του 6ου και 10ου μήνα ηλικίας μπαμπαλίζουν ή βαβαβίζουν,
μεταξύ του 8ου και 10ου μήνα αναπτύσσεται η κατανόηση των λέξεων,
12 με 13 μηνών αρχίζει η εκφορά των λέξεων (έναρξη ομιλίας),
μεταξύ 12ου και 24ου μήνα αναπτύσσεται ο συνδυασμός λέξεων (φράσεις),
από την ηλικία των 2 ετών παρουσιάζει αλματώδη εξέλιξη στη γραμματική δομή (μορφολογία και σύνταξη),
στην ηλικία των 3 ετών έχει κατακτήσει τις βασικές μορφο συντακτικές δομές της μητρικής του γλώσσας,
στην ηλικία των 4 ετών έχει μάθει και εφαρμόζει τους βασικούς γραμματικούς κανόνες.
Γιατί δεν μιλάει ακόμη;
Με βάση τα επιστημονικά δεδομένα, ο μέσος όρος λέξεων που πρέπει να παράγει ένα παιδί από τα δύο έως τα τρία του χρόνια κυμαίνεται από 50 έως (250 – 800) λέξεις.
Όμως σύμφωνα με τους αναπτυξιολόγους το 20-25% των παιδιών δε μιλάει σωστά σε αυτή την ηλικία. Οι πιο συνηθισμένοι λόγοι είναι οι εξής:
Ο αναπτυξιακός ρυθμός
Κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό ανάπτυξης. Αν για παράδειγμα κατέκτησε κάποια ορόσημα πιο νωρίς π.χ. περπάτησε ή έβγαλε την πάνα νωρίς, μπορεί να χρειστεί περισσότερο χρόνο για να αρχίσει να μιλάει κανονικά. Γενικά τα μικρά που σήμερα αργούν να μιλήσουν μπορεί να εξελιχθούν σε αυτά που αύριο δεν θα βάζουν γλώσσα μέσα τους!
Η κληρονομικότητα
Εσείς ή ο/η σύζυγός σας μιλήσατε νωρίς ή αργά; Τα παιδιά μπορεί να ακολουθήσουν τα βήματα της μαμάς ή του μπαμπά τους στην ομιλία, όχι μόνον στην κληρονομική φυσική οξύνοια (ή την έλλειψή της) αλλά και στην κληρονομικότητα των μυών του στόματος και της γλώσσας.
Το φύλο
Κατά μέσο όρο, τα κορίτσια λένε την πρώτη τους λέξη νωρίτερα. Τα χρωμοσώματα μπορεί να συμμετέχουν σε αυτή τη λεκτική πρωτιά αλλά σίγουρα παίζει ρόλο και το περιβάλλον (οι γονείς έχουν την τάση να μιλούν περισσότερο στις κόρες). Βέβαια οι μέσοι όροι δεν είναι παρά μέσοι όροι.
Το γλωσσικό περιβάλλον
Ένα παιδί μιλά γρηγορότερα αν του μιλούν, γι΄αυτό μιλάτε του. Αν μιλιούνται πάνω από μια γλώσσες στο σπίτι το παιδί μπορεί να μάθει να μιλά και τις δύο, συνήθως πιο αργά απ’ ό,τι αν άκουγε μία μόνο γλώσσα, αλλά κι αν υπάρξει καθυστέρηση αυτή θα είναι παροδική.
Η σειράς γέννησης
Το πρώτο παιδί μιλά συχνά νωρίς επειδή δεν έχει αδέλφια να το ανταγωνίζονται για την προσοχή των γονιών και ενθαρρύνεται από τους γονείς να μιλήσει. Όσο περισσότερα αδέλφια έχει ένα παιδί τόσο λιγότερες ευκαιρίες μπορεί να βρει για να ξεστομίσει μια λέξη. Αν είναι το δεύτερο ή το τελευταίο παιδί, τα μεγαλύτερα αδέρφια του το καταλαβαίνουν καλύτερα, επομένως δεν μπαίνει στη διαδικασία να μιλήσει καθαρά.
Η υπερβολική προσοχή
Αν το ενδιαφέρον σας είναι μεγαλύτερο απ’ ό,τι πρέπει και προλαμβάνετε όλες τις ανάγκες του χωρίς να τις ζητήσει γιατί να προσπαθήσει να μιλήσει;
Πώς καταλαβαίνετε ότι μπορεί να μιλήσει
Πριν μπορέσουν τα παιδιά να πουν μια λέξη πρέπει να καταλαβαίνουν πολλές. Είτε το ονομάζετε με τον επιστημονικό όρο (αντιληπτική ικανότητα ομιλίας) είτε το λέτε απλώς κατανόηση είναι το πρώτο βήμα στην εκμάθηση της ομιλίας και ένα βήμα που κάνει πιθανότατα το παιδί χωρίς καν να το παρατηρείτε. Όταν σας δείχνει τα δημητριακά αφού το ρωτήσετε τί θέλει για πρωινό, όταν το σώμα του βρίσκεται σε υπερδιέγερση επειδή αρνηθήκατε να το πάτε στην παιδική χαρά, το παιδί βρίσκεται ήδη στο προ-λεκτικό στάδιο. Επιπλέον, θεμελιώνει ζωτικής σημασίας λεκτικές δεξιότητες, από τις οποίες θα αντλεί όταν έρθει η μεγάλη στιγμή για το επόμενο βήμα: να μιλήσει ή, όπως ονομάζεται επιστημονικά, εκφραστική ικανότητα ομιλίας. Μόνον σε περίπτωση που δεν κάνει καμία απόπειρα να αρθρώσει λέξεις και ειδικά αν φαίνεται ότι δεν καταλαβαίνει ή να ακούει αυτά που του λέτε θα πρέπει να απευθυνθείτε σε ένα Κέντρο Ειδικών Θεραπείων όπου ένας λογοθεραπευτής θα μπορέσει να αξιολογήσει την κατάσταση.

Natasha Sviderska
M.A.,CCC – SLP
speech & language pathologist, Autism Specialist Center for Speech & Hearing Rehabilitation, Ξηρομερίτου 2, Κατερίνη
– Tηλέφωνο: 23510 20777