Πως θα σας φαινόταν να συμβάλλετε στην προστασία του περιβάλλοντος αποκομίζοντας παράλληλα οικονομικό όφελος; Καθόλου κακή ιδέα, ειδικά αν αναλογιστείτε ότι το μόνο που θα έπρεπε να κάνετε είναι να διαχωρίζετε τα οργανικά σας απόβλητα (όπως αυτά που παράγονται στην κουζίνα ή τον κήπο σας), από τα υπόλοιπα απορρίμματα. Αυτό το εγχείρημα αποτελεί εδώ και λίγο καιρό πραγματικότητα για πολλούς κατοίκους του Σβορώνου, του Προσήλιου και της Ανδρομάχης, περιοχών του Δήμου Κατερίνης που συμμετέχουν στην υλοποίηση του έργου «BIOWASTE».
Στο ίδιο έργο εντάσσεται και η εγκατάσταση Αυτόματων Μηχανικών Κομποστοποιητών σε δύο σημεία: στο Εκκλησιαστικό Γηροκομείο της Ιεράς Μητρόπολης Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος και στο Γενικό Νοσοκομείο Κατερίνης. Στόχος του συγκεκριμένου έργου είναι ο διαχωρισμός των αποβλήτων εκεί που παράγονται (δηλαδή στα σπίτια, τους κήπους κ.τ.λ.), στο πλαίσιο της Πολιτικής Συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη διαχείριση των αποβλήτων και την προστασία του περιβάλλοντος.
Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή.
Τι είναι το «INTERREG Balkan-Mediterranean 2014-2020»
Το Πρόγραμμα «INTERREG Balkan-Mediterranean 2014-2020» είναι ένα Πρόγραμμα Εδαφικής Συνεργασίας, που απορρέει τόσο από την ισχυρή βούληση των συμμετεχουσών χωρών «BalkanMed» να προωθήσουν τη συνεργασία στην περιοχή. Συγκεντρώνει πέντε (5) χώρες, τρία (3) κράτη μέλη της ΕΕ (Βουλγαρία, Κύπρο και Ελλάδα) και δύο (2) υποψήφιες χώρες, την Αλβανία και τη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας.
Είναι η πρώτη φορά που η ευρωπαϊκή συνεργασία αντιμετωπίζει τη Βαλκανική Χερσόνησο και την Ανατολική Μεσόγειο, μαζί, σε μια κοινή προσπάθεια πέρα από τα θαλάσσια και χερσαία σύνορα, να συμβάλει στη στρατηγική «ΕΕ 2020», για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.
Το πρόγραμμα BalkanMed συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) με το ποσό των 28.330.108 ευρώ. Η συνολική υποστήριξη από το Ταμείο Μέσου Προενταξιακής Βοήθειας (IPA) ανέρχεται σε 5.126.138 ευρώ. Επομένως, ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος, συμπεριλαμβανομένης της εθνικής συνεισφοράς, είναι 39.727.654 ευρώ.
Το BalkanMed επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση δύο βασικών προκλήσεων: εδαφική ανταγωνιστικότητα και περιβάλλον. Κατά συνέπεια, το πρόγραμμα βασίζεται στους ακόλουθους δύο άξονες προτεραιότητας:
– Άξονας προτεραιότητας 1: «Επιχειρηματικότητα και καινοτομία»
– Άξονας προτεραιότητας 2: «Περιβάλλον»
Εγκατάσταση του Αυτόματου Μηχανικού Κομποστοποιητή στο Εκκλησιαστικό Γηροκομείο της Ι.Μ. Κίτρους
Τι είναι το «BIOWASTE»
Ο τίτλος του έργου είναι «Utilizing Pay As you Throw Systems and Autonomous Composting Units for Biowastes Management in Touristic Areas/ Αξιοποίηση Συστημάτων Πληρώνω ότι Πετώ και Αυτόνομοι Κομποστοποιητές στη Διαχείριση Βιοαποβλήτων Τουριστικών Περιοχών» με ακρωνύμιο «BIOWASTE», του Προγράμματος Interreg IV Balkan Mediterranean 2014 – 2020 (https://biowaste-balkanmed.eu). Το έργο ολοκληρώθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2020.
Το εταιρικό σχήμα με Επικεφαλής Εταίρο το Δήμο Κατερίνης αποτελείται από:
– τον Δήμο Κατερίνης
– τον Δήμο Probistip
– τον Δήμο Γερμασόγειας
– το Ευρωπαϊκό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο
– το Πανεπιστήμιο Goce Delcev
O κύριος σκοπός του έργου BIOWASTE είναι η ευθυγράμμιση με την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη διαχείριση αποβλήτων και συγκεκριμένα η εγκατάσταση ενός συστήματος διαχωρισμού στην πηγή (δηλαδή κατά την παραγωγή) των οργανικών βιοαποδομήσιμων αποβλήτων (αποβλήτων κουζίνας και κήπων – πάρκων), με την επιτόπια επεξεργασία τους να διαδραματίζει σημαντικό και βασικό ρόλο.
Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται στα 1.338.255 ευρώ. Συγκεκριμένα, για τον Δήμο Κατερίνης ο προϋπολογισμός του ανέρχεται στις 407.044 ευρώ και χρηματοδοτείται το 100% (85% από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και 15% από Εθνικούς Πόρους).
Εγκατάσταση του Αυτόματου Μηχανικού Κομποστοποιητή στο Εκκλησιαστικό Γηροκομείο της Ι.Μ. Κίτρους
Η εγκατάσταση Αυτόνομων Μηχανικών Κομποστοποιητών
Μέσω της χρηματοδότησης του έργου έχουν αποκτηθεί στον Δήμο Κατερίνης δύο κινητές – μεταφερόμενες μονάδες κομποστοποίησης προδιαλεγμένων οργανικών αστικών αποβλήτων. Ονομάζονται Αυτόνομοι Μηχανικοί Κομποστοποιητές. Μία εξ αυτών έχει εγκατασταθεί στο χώρο του Εκκλησιαστικού Γηροκομείου της Μητρόπολης Κίτρους στο Προσήλιο και η δεύτερη στο Γενικό Νοσοκομείο Κατερίνης.
Είναι μεταλλικά μηχανήματα-κουτιά και αποτελούν πλήρεις κλειστές μονάδες κομποστοποίησης, σε μικρό μέγεθος. Δέχονται οργανικά βιοαποδομήσιμα αστικά απόβλητα, δηλαδή απόβλητα κουζίνας και κήπων – πάρκων, τα επεξεργάζονται μέσω φυσικής βιολογικής και αερόβιας διεργασίας και τα μετατρέπουν σε κομπόστ, ένα φυσικό εδαφοβελτιωτικό υλικό έτοιμο για χρήση, το οποίο θα διανέμεται σε όσους συμμετέχουν στο BIOWASTE. Σαν κλειστή μονάδα δεν έχει διαρροή στραγγισμάτων, ούτε απελευθερώνει οσμές. Αυτοί οι κομποστοποιητές αποτελούν την εξέλιξη της οικιακής κομποστοποίησης, με την έννοια ότι μπορούν να τοποθετηθούν κοντά στα σημεία που παράγονται τα βιοαπόβλητα.
Εγκατάσταση του Αυτόματου Μηχανικού Κομποστοποιητή στο Εκκλησιαστικό Γηροκομείο της Ι.Μ. Κίτρους
Οι δύο μονάδες που εγκαταστάθηκαν στο Εκκλησιαστικό Γηροκομείο της Μητρόπολης Κίτρους και το Γενικό Νοσοκομείο Κατερίνης ξεκίνησαν τη λειτουργία τους τον Ιούνιο του 2020 και θα μπορούν να επεξεργάζονται έως και 120 τόνους οργανικών αποβλήτων ετησίως. Μέχρι σήμερα έχουν επεξεργασθεί περίπου 15 τόνους οργανικών αστικών απορριμμάτων.
Πολύ θετική η ανταπόκριση των εθελοντών
Επιπλέον, ο Δήμος Κατερίνης παρέχει δωρεάν στους συμμετέχοντες όλον τον απαραίτητο εξοπλισμό για την υλοποίηση του έργου (καφέ και πράσινους κάδους, κομποστοποιήσιμες σακούλες κ.λπ.) καθώς και την κατάλληλη ενημέρωση/εκπαίδευση για την λειτουργία του συστήματος αλλά και διαρκή υποστήριξη καθ’ όλη την διάρκεια υλοποίησης του έργου, επιλύοντας οποιαδήποτε προβλήματα υπάρξουν.
Εγκατάσταση του Αυτόματου Μηχανικού Κομποστοποιητή στο Εκκλησιαστικό Γηροκομείο της Ι.Μ. Κίτρους
Οι συμμετέχοντες είναι εθελοντές από την περιοχή του Σβορώνου, του Προσηλίου και της Ανδρομάχης, η οποία αποτέλεσε την περιοχή μελέτης του πιλοτικού έργου. Όσοι συμμετέχουν έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για τη ξεχωριστή συλλογή των οργανικών αποβλήτων, την επιτόπια επεξεργασία τους και το παραγόμενο κομπόστ. Η μέχρι στιγμής εικόνα δείχνει πως οι εθελοντές στην πλειοψηφία τους είναι πολύ συνεργάσιμοι και φιλικοί στη νέα διαχείριση, καθώς με υπομονή και θέληση έμαθαν να προδιαλέγουν στην κουζίνα τους τα οργανικά από τα υπόλοιπα απορρίμματα, να τα τοποθετούν στις βιοδιασπώμενες σακούλες και στη συνέχεια στους ειδικούς κάδους οργανικών για τη συλλογή τους από τα συνεργεία του Δήμου.
Να σημειωθεί πως η όλη διαδικασία είναι αυτοματοποιημένη και επιτηρούμενη από τον Δήμο Κατερίνης.
Το σύστημα «Πληρώνω Ότι Πετώ»
Επίσης μέσω του συγκεκριμένου έργου μελετήθηκε ένα λεπτομερές σύστημα Πληρώνω Ότι Πετώ / Pay as you throw (PAYT) με βάση την ανάλυση πληροφοριών και των τοπικών δεδομένων που θα συλλεχθούν μέσω του εξοπλισμού που ο Δήμος προμηθεύει (μονάδες ζύγισης στους ACU, κάδοι με συστήματα αναγνώρισης, βιοδιασπώμενες σακούλες κλπ.)
Επιπλέον διεξήχθη πλήρης και λεπτομερής περιβαλλοντική αξιολόγηση, καθώς και τεχνικοοικονομική αξιολόγηση (συμπεριλαμβανομένης ανάλυσης κόστους-ωφέλειας) με στόχο τον προσδιορισμό του πραγματικού περιβαλλοντικού οφέλους του προτεινόμενου συστήματος, καθώς και των πραγματικών οικονομικών στοιχείων από την πραγματοποίηση ενός τέτοιου συστήματος σε πλήρη κλίμακα.
Τέλος, μελετήθηκε η διαδικασία επέκτασης του BIOWASTE σε ολόκληρο τον Δήμο Κατερίνης με δύο εναλλακτικά σενάρια.
Εγκατάσταση του Αυτόματου Μηχανικού Κομποστοποιητή στο Εκκλησιαστικό Γηροκομείο της Ι.Μ. Κίτρους
Πρωτοπόρος ο Δήμος Κατερίνης
Αξίζει να σημειωθεί πως ο Δήμος Κατερίνης τόλμησε να διεκδικήσει και να πετύχει τη χρηματοδότηση από την ΕΕ μιας δικής του πρότασης: Αυτή ονομάστηκε «Utilizing Pay As You Throw Systems and Autonomous Composting Units for Biowastes Management in Touristic Areas» / «Αξιοποίηση Συστημάτων Πληρώνω ότι Πετώ και Αυτόνομοι Κομποστοποιητές στη Διαχείριση Βιοαποβλήτων Τουριστικών Περιοχών» και ακρωνύμιο BIOWASTE. Υποβλήθηκε το 2017 στο πλαίσιο της 1ης Πρόσκλησης του Προγράμματος Interreg IV Balkan Mediterranean 2014 – 2020 και συγκεκριμένα στο πλαίσιο του Άξονα 2, Specific Objective 2.2. Sustainable Territories, η οποία εγκρίθηκε από την αρμόδια διαχειριστική αρχή. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το BIOWASTE είναι ανάμεσα στις 37 προτάσεις που εγκρίθηκαν, σε σύνολο 384 που είχαν υποβληθεί και στους δυο Άξονες της Πρόσκλησης.
Στη συνέχεια, τον Σεπτέμβριο του 2017 ξεκίνησε την υλοποίηση μιας πρωτοποριακής δράσης για τα δεδομένα της Ελλάδας. «Αυτό δεν ήταν εύκολο. Το εγχείρημα ήταν πρωτότυπο και δεν είχαμε καμία εμπειρία. Ηγηθήκαμε μιας ομάδας Ευρωπαϊκών πόλεων και Πανεπιστημίων. Διαχειριστήκαμε ένα Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα αντιμετωπίζοντας χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες και την αυστηρή εποπτεία της Διαχειριστικής Αρχής. Κληθήκαμε να επιλύσουμε άγνωστα ακόμη ζητήματα στο πολεοδομικό νομικό πλαίσιο, αλλά και στη λειτουργία των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκηση» επισημαίνει η Κατερίνα Πόδα, Προϊσταμένη του Τμήματος Προγραμματισμού, Ανάπτυξης και Οργάνωσης του Δήμου Κατερίνης και Project Manager του έργου «BIOWASTE».
Το έργο ολοκληρώθηκε επιτυχώς στις 30 Νοεμβρίου 2020, όσον αφορά τις συμβατικές του υποχρεώσεις με το χρηματοδοτικό Πρόγραμμα. Και οι τρεις Δήμοι συνεχίζουν την επεξεργασία των οργανικών απορριμμάτων μέσω των μονάδων Αυτόνομων Μηχανικών Κομποστοποιητών που προμηθεύτηκαν μέσω του «BIOWASTE».
«Η δράση είναι καινοτόμα για την Ελλάδα, μια δράση που θα μας δείξει ποιο είναι το σωστό και ποιο το λάθος στη διαλογή και διαχείριση των οργανικών αποβλήτων, μια δράση τα αποτελέσματα της οποίας θα γίνουν οδηγός για όλους τους Δήμους της χώρας» τονίζει η κα Πόδα και προσθέτει:
«Αν αναλογισθούμε ότι τα οργανικά βιοαποδομήσιμα απόβλητα αποτελούν έως και το 45% του βάρους των αστικών στερεών αποβλήτων κατανοούμε ότι η χωριστή συλλογή τους προκαλεί μείωση των ποσοτήτων των συλλεγόμενων σύμμεικτων απορριμμάτων. Άρα μείωση των ποσοτήτων που οδηγούνται σε κεντρικό σύστημα διαχείρισης, στους ΣΜΑ και ΧΥΤΑ, άρα μείωση του κόστους διαχείρισης για το Δήμο και σοβαρή μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος με ταυτόχρονη εξοικονόμηση φυσικών πόρων.
Εγκατάσταση του Αυτόματου Μηχανικού Κομποστοποιητή στο Εκκλησιαστικό Γηροκομείο της Ι.Μ. Κίτρους
Οικονομικό όφελος για τον Δήμο και τους δημότες
Επιπλέον του σημαντικού οικονομικού οφέλους για τον Δήμο αναμένονται οικονομικά οφέλη και για τους δημότες, και συνολικά, αλλά και για τον καθένα χωριστά, για όσους στο μέλλον εφαρμόσουν τη διαλογή των βιοαποδομήσιμων στην πηγή, καθώς με την ανάπτυξη του συστήματος Πληρώνω Όσο Πετάω (Π.Ο.Π.) οι συμμετέχοντες θα οδηγηθούν σε δικαιότερες γι’ αυτούς χρεώσεις τελών καθαριότητας έναντι του παρόντος συστήματος χρέωσης, καθώς η χρέωσή τους θα συνδέεται με την ποσότητα των απορριμμάτων που παράγουν ή που ανακυκλώνουν και διαχωρίζουν στην πηγή (αναλόγως των m2 και της δραστηριότητας του ακινήτου)».
Το κύριο αποτέλεσμα του έργου «BIOWASTE» είναι ένα σύστημα διαχωρισμού πηγών στερεών αποβλήτων, που στοχεύει κυρίως στον κλάδο της φιλοξενίας καθώς και σε μικρές και αποκεντρωμένες κοινότητες, οι οποίες αποτελούν το πυρήνα οργανικών αποβλήτων, με την επιτόπια επεξεργασία τους να διαδραματίζει σημαντικό και βασικό ρόλο.
Η συμμετοχή του Δήμου Κατερίνης έργο, του δίνει προστιθέμενη αξία. Κι αυτό γιατί μέσα από το BIOWASTE οι Δήμοι θα βοηθηθούν στο να ευθυγραμμιστούν με την πολιτική της ΕΕ για τη διαχείριση αποβλήτων και συγκεκριμένα στην ανάγκη για συστήματα διαχωρισμού πηγών και χωριστής συλλογής και διαχείρισης των οργανικών αποβλήτων. Έτσι θα γίνουν αποδοτικότεροι μέσα από τον περιορισμό των καυσίμων που καταναλώνουν για τη συλλογή και τη μεταφορά των αποβλήτων, θα μειώσουν το συνολικό αποτύπωμα άνθρακα που σχετίζεται με τη συλλογή και τη μεταφορά των αποβλήτων και θα αξιοποιήσουν τις τελευταίες τεχνολογίες (PAYT και ACU) ως βασικά εργαλεία για την επίτευξη όλων των παραπάνω στόχων.
Αυτό το άρθρο δημοσιεύεται στο πλαίσιο του έργου «Η Συνοχή δίπλα μας» με την οικονομική υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα άρθρα των δημοσιογράφων στο πλαίσιο του έργου «Η Πολιτική Συνοχής δίπλα μας» είναι ανεξάρτητα από τις απόψεις της ΕΕ και το περιεχόμενο δεν αντικατοπτρίζει απαραίτητα τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.