«Η κοιλιά μπορεί να γίνει ο τάφος του γιατρού» έλεγαν οι παλιοί Γάλλοι κλινικοί γιατροί, υπονοώντας ότι ο πόνος στην κοιλιά μπορεί να παρασύρει το γιατρό σε σοβαρά λάθη, καταστροφικά για το κύρος και στην υπόληψή του. Η αλήθεια αυτή ισχύει ακόμα και σήμερα. Ο όρος κοιλιακός πόνος αναφέρεται κατά κανόνα, στον πόνο που προκαλείται από παθήσεις των ενδοκοιλιακών σπλαχνών και ειδικότερα, του στομάχου, του λεπτού εντέρου, του παχέος εντέρου, του ήπατος, των χοληφόρων και του παγκρέατος.
Γράφει η Γεωργία Τσίρου, Απόφοιτη της Ιατρικής Σχολής Αθηνών
Τα αίτια του κοιλιακού πόνου ποικίλλουν και ταξινομούνται με βάση τα όργανα προέλευσής τους και το μηχανισμό πρόκλησης του πόνου.
Σε αυτά συγκαταλέγονται η
γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
το έλκος του στομάχου
η δυσκοιλιότητα
η γαστρεντερίτιδα
η τροφική δηλητηρίαση
η σπαστική κολίτιδα
ο τυμπανισμός
η τροφική αλλεργία
η κοιλιοκάκη
η δυσανεξία στη λακτόζη
η παγκρεατίτιδα
η ισχαιμία του μυοκαρδίου
το άγχος καθώς και πολλά ακόμα
Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση ( ΓΟΠ )
Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι η συχνότερη διαταραχή του γαστρεντερικού συτήματος στον Δυτικό κόσμο και οφείλεται στην παλινδρόμηση των γαστρικών υγρών προς τον οισοφάγο με αποτέλεσμα βλάβη του επιθηλίου και ποικιλία συμπτωμάτων. Οπισθοστερνικός καύσος, αναγωγή και δυσφαγία είναι τα τυπικά ενοχλήματα του πόνου στο στομάχι.
Οι ασθενείς πρέπει να λαμβάνουν μικρά και συχνά γεύματα και να απογεύγουν τις λιπαρές τροφές, τις σοκολάτες, τα οινοπνευματώδη ποτά και το κάπνισμα. Το τελευταίο γεύμα της ημέρας πρέπει να γίνεται τουλάχιστον δύο ώρες πριν την κατάκλιση.
Δυσπεψία
Διαταραχές της πέψης κατά τη λήψη τροφής μπορεί να οφείλονται σε οργανικά αίτια, όπως βλάβη του πεπτικού σωλήνα, λειτουργικά, όπως άγχος ή δυσανεξία σε κάποια τροφή ή να οφείλονται σε κάποια δυσλειτουργία άλλου οργάνου ή συστήματος, λόγου χάρη καρδιά, νεφρά, ήπαρ και πάγκρεας. Ανάλογα με την αιτία οι ασθενείς θα πρέπει να αποφεύγουν τροφές που τους ενοχλούν καθώς και να τηρούν το πρωτόκολλο «μικρά γεύματα».
Πεπτικό Έλκος
Ο όρος πεπτικό έλκος χρησιμοποιείται για τα έλκη του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου. Έλκη ονομάζονται οι λύσεις της συνέχειας του βλεννογόνου. Ο ακριβής μηχανισμός πρόκλησης του πόνου στο στομάχι παραμένει άγνωστος αλλά φαίνεται να προκαλείται από το συνδυασμό της γαστρικής υπεροξύτητας, της γαστρικής υπερκινητικότητας και της αγγειακής συμφόρησης του πεπτικού βλεννογόνου.
Σκοπός της αγωγής είναι η επούλωση του έλκους και η θεραπεία της νόσου. Η συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνει υγεινοδιαιτιτικά μέτρα δηλαδή αποφυγή τροφών που ενοχλούν, μικρά και συχνά γεύματα, αποφυγή αλκοόλ, μπαχαρικών, λίπους, αλλαντικών, παστών, οσπρίων, ξηρών καρπών, ωμών λαχανικών και καφεινούχων ροφημάτων.
Δυσκοιλιότητα
Είναι ένα κοινό δυσάρεστο σύμπτωμα, μη-ειδκό, εκτός αν έχει εγκατασταθεί προσφάτως ή αν συνδυάζεται με εναλλαγές της με διάρροια. Αιτίες πρόκλησης μπορεί να είναι η δίαιτα πτωχή σε φυτικές ίνες, η εκκολπωμάτωση και το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ). Ψυχολογικοί παράγοντες όπως άγχος, πίεση της καθημερινότητας μπορούν να συμβάλλουν στην εκδήλωση της.
Η αντιμετώπιση είναι απλή, με την σταδιακή προσθήκη φυτικών ινών (βρώμη, γλυκοπατάτα, λαχανικά, φρούτα) στη διατροφή. Συμβουλευτείτε τον διαιτολόγο σας. Ημερήσια προτεινόμενη πρόσληψη ανέρχεται στα 40γρ. Επίσης η άσκηση και κυρίως η αερόβια φαίνεται να συμβάλλει θετικά στην αντιμετώπισή της.
Ιογενής Γαστρεντερίτιδα
Ανήκει στις λοιμώξεις του εντέρου που οφείλονται κυρίως σε ιούς και τα συμπτώματα εμφανίζονται όταν καταναλωθεί μολυσμένο τρόφιμο ή νερό, καθώς και κατά τη χρήση μολυσμένων σκευών και πετσετών. Όπως και οι περισσότερες λοιμώξεις, προκαλεί πυρετό, γαστρεντερικές διαταραχές, όπως κοιλιακό άλγος, διαταραχές όρεξης, εμετό και διάρροια. Στερεές τροφές όπως το ρύζι, τα δημητριακά καθώς και η επαρκής ενυδάτωση αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο για την αντιμετώπισή της, ενώ φάρμακα δεν χρησιμοποιούνται στις απλές περιπτώσεις.
Τροφική Δηλητηρίαση
Μπορεί να προκληθεί από κοινά βακτήρια όπως ο σταφυλόκοκκος και η E.coli καθώς και από παράσιτα, ιούς και τοξίνες που βρίσκονται στα μολυσμένα τρόφιμα. Η συμπτωματολογία για τον πόνο στο στομάχι απο τροφική δηλητηρίαση και η αντιμετώπιση είναι όμοια με αυτή της ιογενούς γαστρεντερίτιδας.
Σπαστική Κολίτιδα
Δοθέντος ότι αποτελεί λειτουργική διαταραχή του παχέος εντέρου επί απουσίας αναγνωρίσιμου οργανικού αιτίου, η σπαστική κολίτιδα ή αλλιώς σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου αποτελεί διάγνωση εξ αποκλεισμού. Στην κλινική του εικόνα περιλαμβάνονται κοιλιακός πόνος, κοιλιακή δυσφορία, αίσθημα μετεωρισμού και διαταραχές κενώσεων, που έχουν το χαρακτήρα διαρροιών ή δυσκοιλιότητας ή εναλλαγών των δύο. Συχνά τα κοιλιακά ενοχλήματα ανακουφίζονται μετά από κένωση του εντέρου. Το σύνδρομο μπορεί να εμφανίζεται μετά από λοίμωξη ή κατάσταση ψυχολογικής έντασης ή τη μέση ηλικία χωρίς εμφανές αίτιο.
Η επίσκεψη σε διαιτολόγο μοιάζει αναπόφευκτη καθώς η ποιότητα της διατροφής διαδραματίζει σημαντικό ρόλο. Τροφές όπως ξηροί καρποί, σπόροι, όσπρια, πιτυρούχα δημητριακά και η αυξημένη πρόσληψη φυτικών ινών θα πρέπει να αποφεύγονται. Αντιθέτως, συστήνεται η κατανάλωση πρωτεινούχων τροφών καθώς και τροφών πλούσιων σε βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και ω3-λιπαρά οξέα όπως είναι τα ψάρια.
Τυμπανισμός ( φούσκωμα )
Ο πόνος στο στομάχι απο φύσκωμα είναι μια φυσιολογική κατάσταση του οργανισμού, παρόλα αυτά μπορεί να αποβεί ενοχλητικό όταν εμφανίζεται σε υπέρμετρο βαθμό, καθώς μπορεί να συνυπάρχει με ρέψιμο και αποβολή αερίων. Και σε αυτή την περίπτωση μια προσεγμένη διατροφή μπορεί να βοηθήσει. Πιο συγκεκριμένα θα πρέπει να αποφεύγονται τροφές πλούσιες σε νάτριο και λίπος, όπως και τροφές που προκαλούν φούσκωμα (μπρόκολο, κουνουπίδι, λάχανο, όσπρια). Τρόφιμα με μεγάλη περιεκτικότητα σε κάλιο όπως οι μπανάνες, το σπανάκι, οι γλυκοπατάτες και άλλα φαίνεται να μειώνουν αυτό το δυσάρεστο αίσθημα.
Κοιλιοκάκη
Χαρακτηρίζεται από τη μη ανοχή του λεπτού εντέρου στη γλουτένη, συστατικό που περιέχεται κυρίως στα σιτηρά (σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη, βρώμη). Η διάγνωση γίνεται μέσω ανεύρεσης θετικών αντισωμάτων έναντι της γλουτένης στο αίμα καθώς και με βιοψία του λεπτού εντέρου. Η αντιμετώπιση είναι απλή σε συνεργασία με έναν διατροφολόγο, ο οποίος καλείται να αφαιρέσει όλα τα τρόφιμα με περιεκτικότητα γλουτένης.
Δυσανεξία στη λακτόζη
Οφείλεται σε ανεπάρκεια ενός πεπτικού ενζύμου, ονόματι λακτάση που συμβάλει στη διάσπαση της λακτόζης, η οποία βρίσκεται κυρίως στα γαλακτοκομικά προϊόντα. Ανεπάρκειά της οδηγεί σε κοιλιακό πόνο και γαστρεντερικές διαταραχές. Αντί των κοινών γαλακτοκομικών συστήνεται η κατανάλωση φυτικών προϊόντων που δεν περιέχουν λακτάση.
Παγκρεατίτιδα
Τα κυριότερα αίτιά για τον στομαχικό πόνο απο παγκρεατίτιδα είναι η χολολιθίαση και η κατάχρηση οινοπνευματωδών ποτών, καθώς και κάποια φάρμακα και χειρουργικές επεμβάσεις, τραυματισμοί την κοιλιά. Η παγκρεατίτιδα είναι αποτέλεσμα οξείας ή χρόνιας φλεγμονής του παγκρέατος και προκαλεί συμπτώματα όπως έντονο κοιλιακό άλγος με χαρακτηριστική ζωστηρωειδή εντόπιση και διαταραχές στην πέψη των τροφών. Όσον αφορά τα εργαστηριακά ευρήματα, τα παγκρεατικά ένζυμα ανευρίσκονται αυξημένα στο αίμα.
Η αντιμετώπιση στοχεύει στην ελαχιστοποίηση των αλλοιώσεων και της φλεγμονής καθώς και την πρόληψη των νέων επεισοδίων. Έτσι απαιτείται η χορήγηση μεγάλων ποσοτήτων υγρών, ασβεστίου και μαγνησίου και διατροφή ελαφριά χωρίς λίπη, επαρκή σε πρωτεΐνες και υδατάνθρακες.
Ισχαιμία / Έμφραγμα του μυοκαρδίου
Σε ασθενείς με πολλαπλούς παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου, ο επιγαστρικός (κοιλιακός) πόνος που συνοδεύεται πολλές φορές από ναυτία πρέπει πάντοτε να οδηγεί το διαγνωστικό έλεγχο προς το ενδεχόμενο της στεφανιαίας νόσου. Πιο συγκεκριμένα στην ισχαιμία, υπάρχει ελλιπής αιμάτωση του μυοκαρδίου λόγω συσσώρευσης αθηρωματικής πλάκας κυρίως στα στεφανιαία αγγεία είτε λόγου θρόμβου που προκαλείται λόγω κολπικής μαρμαρυγής. Αυτοί οι ασθενείς θα πρέπει να περιορίσουν την πρόσληψη νατρίου και να ακολουθούν μια ισορροπημένη διατροφή, με πρότυπο τη μεσογειακή.
Άγχος
Ένα πολύ διαδεδομένο αίτιο κοιλιακού πόνου αποτελεί και το άγχος της καθημερινότητας και αποτελεί διάγνωση εξ αποκλεισμού άλλης οργανικής νόσου. Το χρόνιο stress και η πίεση που δεν μπορούν να ελεγχθούν από τον ίδιο τον ασθενή, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με τη βοήθεια ψυχολόγου, ο οποίος θα συμβάλει στην ηρεμία του ασθενούς και την μείωση ή/και εξάλειψη των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων.
Γεωργία Τσίρου, Απόφοιτη της Ιατρικής Σχολής Αθηνών
Πηγή:fmh.gr