Η ροδιά κατείχε μια ιδιαίτερη θέση στις αντιλήψεις των ανθρώπων, καθώς θεωρείτο ως ένα δέντρο που συμβολίζει τον πλούτο και τη γονιμότητα και ροδιά ταυτίστηκε με το πρωτοχρονιάτικο έθιμο με το «σπάσιμο του ροδιού» στην είσοδο του σπιτιού.
Πρόκειται για έθιμο που φέρεται να ξεκίνησε από την Πελοπόννησο και να καθιερώθηκε σε ολόκληρη την Ελλάδα. Ο νοικοκύρης του σπιτιού σπάει το ρόδι πίσω από την κεντρική είσοδο λέγοντας την ευχή: «Με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά». Υπάρχει και άλλη ευχή που είναι η εξής: «Όσο γερές κι όμορφες είναι οι ρώγες, τόσο χαρούμενες κι ευλογημένες θα είναι οι μέρες που φέρνει μαζί του ο νέος χρόνος».
Παλαιότερα, σύμφωνα με την ελληνική παράδοση, η οικογένεια πήγαινε στην εκκλησία για τη λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου και για να υποδεχθούν τον νέο χρόνο. Επιστρέφοντας στο σπίτι, ο νοικοκύρης έχει στην τσέπη του ένα ρόδι και είναι αυτός που θα κάνει ποδαρικό, κρούοντας το κουδούνι. Μόλις του άνοιγαν έμπαινε στο σπίτι με το ρόδι στο χέρι και έτσι έκανε το ποδαρικό του. Πάντα έμπαινε με το δεξί πόδι και αμέσως μετά έσπαγε το ρόδι πίσω από την πόρτα. Σύμφωνα με την παράδοση όσο πιο πολλά και κατακόκκινα είναι τα σπόρια του ροδιού τόσο που πλουσιοπάροχος και ευλογημένος θα είναι ο νέος χρόνος.
Εννοιολογικά το ρόδι σημαίνει «ροή» και «δύναμη», μία έννοια που προσέλαβε στην αρχαία Ελλάδα, όπου θεωρούσαν ότι οι κόκκοι του ροδιού συμβόλιζαν την αφθονία, τη γονιμότητα και την καλή τύχη. Είναι πλούσιο σε βιταμίνες και ο χυμός του θεωρείται ότι έχει θεραπευτικούς σκοπούς και χρησιμοποιείται επίσης στην παραδοσιακή περσική, καυκάσια και ινδική κουζίνα, ενώ η γρεναδίνη, που είναι σιρόπι συμπυκνωμένο από ρόδι, χρησιμοποιείται ως γεύση στα ποτά.
Το πρώτο ρόδι μαρτυρείται ότι εμφανίστηκε στην Περσία. Στον βουδισμό θεωρείται ένα από τα τρία ευλογημένα φρούτα. Υπάρχουν αρκετές αναφορές στο ρόδι, στη λαογραφία πολλών λαών, ενώ είναι σύμβολο γονιμότητας αλλά και ευμάρειας σε αρχαίους πολιτισμούς. Αναφορές συναντάμε στην αιγυπτιακή μυθολογία, στη Βίβλο και στο Βαβυλωνιακό Ταλμούδ. Ο Μωυσής φέρεται να διαβεβαίωσε τους Ισραηλίτες ότι θα έχουν ρόδια ακόμη και στη Γη της Επαγγελίας. Ρόδια μεταφέρονταν από τα καραβάνια στην έρημο χάρη του χυμού τους. Αποξηραμένα φρούτα βρέθηκαν στην Εποχή του Χαλκού μέσα σε τάφους. Στο “Ρωμαίος και Ιουλιέτα” του Σαίξπηρ, η Ιουλιέτα επέμενε ότι ένα αηδόνι τραγουδούσε μέσα από μια ροδιά.
Στην ελληνική μυθολογία η ροδιά συμβολίζει τη γονιμότητα και την αφθονία. Σημειώνεται ότι είναι το φρούτο της θεάς Ήρας, η οποία αναπαριστάται στα γλυπτά να κρατά μια ροδιά.
Ο Όμηρος στην «Οδύσσειά» του αναφέρει ότι ρόδια καλλιεργούσαν στους κήπους του βασιλέα Αλκίνοου. Ακόμη, Έλληνες αρχαίοι συγγραφείς, όπως ο Θεόφραστος, αναφέρονται στη ροδιά ως «ρόιο» και ο Διοσκουρίδης επισημαίνει τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Στην αρχαιότητα χρησιμοποιούσαν τη φλούδα της ροδιάς στη βυρσοδεψία και στην ιατρική. Επίσης, σύμφωνα με τον μύθο, η θεά Αφροδίτη ήταν εκείνη που συνέδεσε το όνομά της με την καταγωγή της ροδιάς, καθώς η ίδια φύτεψε την πρώτη ροδιά στην Κύπρο.
Παράλληλα, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, όταν ο Πλούτωνας απήγαγε την Περσεφόνη και τη μετέφερε στον Κάτω Κόσμο, της έδωσε να φάει ρόδι. Εκείνη έφαγε μόνο λίγα σπόρια και έτσι έπρεπε να περνά τους έξι μήνες του έτους στον κάτω κόσμο, τον Πλούτωνα, που θεωρητικά είναι ο χειμώνας, και τους άλλους έξι στον επάνω κόσμο, που ταυτίζεται με την εποχή του καλοκαιριού.
Οι ροδιές απεικονίζονταν στα καρχηδονιακά και τα φοινικικά παράσημα και στην πίσω πλευρά των νομισμάτων του νησιού της Ρόδου.