Πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν σοβαρές διαταραχές ύπνου, υπάρχει μία ομάδα διαταραχών που ονομάζεται dyssomnia- δυσσομνία.
Oι δυσσομνίες ή dyssomnia είναι μια ομάδα διαταραχών του ύπνου που επηρεάζουν το χρόνο, την ποιότητα ή την ποσότητα του ύπνου. Οι διαταραχές του ύπνου, γνωστές και ως διαταραχές ύπνου-αφύπνισης, περιλαμβάνουν πάνω από 80 διαφορετικές καταστάσεις με ποικίλα συμπτώματα. Οι δυσσομνίες είναι μια ομάδα διαταραχών του ύπνου. Για να καταλάβεις ποιοι τύποι καταστάσεων ομαδοποιούνται στις δυσσομνίες, μπορεί να είναι χρήσιμο να κατανοήσεις πρώτα το πώς ταξινομούνται οι διάφοροι τύποι διαταραχών του ύπνου.
Οι διαταραχές του ύπνου ταξινομούνται σε γενικές γραμμές σε δύο τύπους:
Πρωτογενείς διαταραχές ύπνου: Αυτές οι διαταραχές δεν προκαλούνται από άλλες συνθήκες υγείας.
Δευτερογενείς διαταραχές ύπνου: Αυτές οι διαταραχές προκαλούνται από άλλες παθήσεις υγείας, όπως κατάθλιψη, εγκεφαλικό επεισόδιο, αρθρίτιδα, άσθμα ή προβλήματα θυρεοειδούς.
Οι πρωτογενείς διαταραχές ύπνου διακρίνονται περαιτέρω σε δύο τύπους καταστάσεων:
Παρασομνείες: Οι παρασομνίες χαρακτηρίζονται από μη φυσιολογικές δραστηριότητες κατά τη διάρκεια του ύπνου, όπως η υπνοβασία ή ο τρόμος του ύπνου.
Δυσσομνίες: Οι διαταραχές αυτές χαρακτηρίζονται από δυσκολία να αποκοιμηθείς ή να παραμείνεις σε κατάσταση ύπνου. Τα συνήθη συμπτώματα περιλαμβάνουν αίσθημα ανησυχίας και έντονη υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Ύπνος και όνειρα- Τύποι δυσσομνιών
Οι δυσσομνίες μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε γενικές γραμμές σε τρεις τύπους:
Ενδογενείς διαταραχές του ύπνου: Αυτές οι δυσσομνίες προκαλούνται από μια εσωτερική δυσλειτουργία που επηρεάζει την ικανότητα του ύπνου μας.
Εξωγενείς διαταραχές ύπνου: Αυτές οι δυσσομνίες προκαλούνται από εξωτερικούς παράγοντες που επηρεάζουν τον ύπνο, όπως το περιβάλλον ή οι συνήθειες μας και η υγείας μας.
Διαταραχές ύπνου του κιρκάδιου ρυθμού: Αυτές οι δυσσομνείες προκαλούνται από ακανόνιστους χρόνους ή χρονοδιαγράμματα που παρεμβαίνουν στο εσωτερικό ρολόι του σώματος ή στον κιρκάδιο ρυθμό.
Ενδογενείς διαταραχές ύπνου
Οι ενδογενείς δυσσομνίες περιλαμβάνουν:
Αϋπνία: Η αϋπνία μπορεί να μας δυσκολεύει να αποκοιμηθούμε ή να παραμείνουμε σε κατάσταση ύπνου, προκαλώντας μας να μένουμε ξύπνιοι τη νύχτα, να ξυπνάμε πολύ νωρίς ή να αισθανόμαστε κουρασμένοι όταν ξυπνάμε. Συχνά προκαλείται από άγχος ή συναισθηματική δυσφορία.
Ναρκοληψία: Η ναρκοληψία είναι μια νευρολογική πάθηση που μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του εγκεφάλου να ελέγχει τους κύκλους ύπνου-αφύπνισης. Μπορεί να αισθανόμαστε ξεκούραστοι όταν ξυπνάμε, αλλά στη συνέχεια να αισθανόμαστε πολύ νυσταγμένοι κατά τη διάρκεια της ημέρας, γεγονός που μπορεί να μας κάνει να αποκοιμηθούμε ακόμα και ενώ μιλάμε, τρώμε ή οδηγούμε. Ορισμένα άτομα με ναρκοληψία ξυπνούν επίσης συχνά τη νύχτα.
Υπερυπνία: Η υπερυπνία χαρακτηρίζεται από ακραία υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, η οποία μπορεί να μας δυσκολεύει να παραμείνουμε ξύπνιοι και σε εγρήγορση κατά τη διάρκεια της ημέρας, παρά το γεγονός ότι έχουμε κοιμηθεί επαρκώς τη νύχτα.
Αποφρακτική άπνοια ύπνου: Η αποφρακτική άπνοια ύπνου είναι μια κατάσταση κατά την οποία η αναπνοή μας διακόπτεται προσωρινά ενώ κοιμόμαστε, λόγω φραγμένων ή στενωμένων αεραγωγών στο λαιμό μας. Η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται συνήθως από δυνατό ροχαλητό, αν και όλοι όσοι ροχαλίζουν δεν έχουν απαραίτητα άπνοια ύπνου.
Σύνδρομο ανήσυχων ποδιών: Γνωστό και ως νόσος Willis–Ekbom, το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών χαρακτηρίζεται από δυσάρεστες αισθήσεις στα πόδια που συνοδεύονται από μια ισχυρή παρόρμηση να τα μετακινήσουμε. Τα συμπτώματα συνήθως αρχίζουν να εμφανίζονται αργά το απόγευμα ή το βράδυ και είναι πιο έντονα τη νύχτα, καθιστώντας δύσκολο να αποκοιμηθούμε ή να ξανακοιμηθούμε αν ξυπνήσουμε κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Διαταραχή περιοδικών κινήσεων των άκρων: Η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται από συχνές, ακούσιες κινήσεις των άκρων κατά τη διάρκεια του ύπνου, γεγονός που καθιστά δύσκολο τον ξεκούραστο ύπνο. Τα χέρια και τα πόδια μπορεί να τινάζονται, να συσπώνται ή να λυγίζουν μερικές φορές το λεπτό για αρκετές ώρες κάθε φορά ενώ κοιμάστε.
Εξωγενείς διαταραχές του ύπνου
Οι εξωγενείς δυσσομνίες περιλαμβάνουν:
Κακή υγιεινή του ύπνου: Η υγιεινή του ύπνου περιλαμβάνει τη διατήρηση υγιών συνηθειών γύρω από τον ύπνο, όπως το να πηγαίνεις για ύπνο την ίδια ώρα κάθε μέρα, να αποφεύγεις τις ηλεκτρονικές οθόνες πριν τον ύπνο και να διατηρείς το δωμάτιό σου σκοτεινό, ήσυχο και δροσερό. Έρευνες δείχνουν ότι η κακή υγιεινή του ύπνου μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα του ύπνου.
Νυχτερινό διατροφικό σύνδρομο: Το νυχτερινό διατροφικό σύνδρομο μπορεί να εμφανιστεί μαζί με την αϋπνία. Μπορεί να σε κάνει να ξυπνάς αρκετές φορές τη νύχτα για να φας, κάνοντάς σε να αισθάνεσαι ότι δεν μπορείς να ξανακοιμηθείς αν δεν φας κάτι. Η κατάσταση αυτή συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας, διαβήτη και υψηλής πίεσης.
Διαταραχές του κιρκάδιου ρυθμού του ύπνου
Οι δυσσομνίες του κιρκάδιου ρυθμού περιλαμβάνουν:
Διαταραχή ύπνου σε βάρδιες: Η διαταραχή ύπνου σε βάρδιες επηρεάζει συνήθως άτομα που εργάζονται με ακανόνιστα ωράρια, όπως νυχτερινές βάρδιες ή εναλλασσόμενες βάρδιες. Το εσωτερικό ρολόι του σώματός, δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στα ακανόνιστα ωράρια, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεσαι να αποκοιμηθείς, να παραμείνεις κοιμισμένη ή να κοιμηθείς την επιθυμητή ώρα.
Διαταραχή του τζετ λαγκ: Το ταξίδι σε περισσότερες από δύο ζώνες ώρας μπορεί να διαταράξει τον κιρκάδιο ρυθμό, με αποτέλεσμα να αισθάνεσαι εκτός εαυτού, να έχεις πονοκεφάλους και να δυσκολεύεσαι να προσαρμοστείς στους κιρκάδιους ρυθμούς της νέας τοποθεσίας στην οποία βρίσκεσαι. Τα συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν μερικές ημέρες ή εβδομάδες μέχρι να μπορέσεις να ομαλοποιήσεις το πρόγραμμα του ύπνου σου.
Σύνδρομο καθυστερημένης φάσης ύπνου: Αυτή η κατάσταση επηρεάζει συνήθως τους εφήβους και τους αναγκάζει να πέφτουν για ύπνο μερικές ώρες αργότερα από το συνηθισμένο, με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να ξυπνήσουν εγκαίρως το πρωί. Οι έφηβοι με αυτή την πάθηση συχνά περιγράφουν τους εαυτούς τους ως «νυχτοπούλια» και είναι σε μεγαλύτερη εγρήγορση κατά τις βραδινές ή νυχτερινές ώρες παρά κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Σύνδρομο προχωρημένης φάσης ύπνου :Αυτή η πάθηση μπορεί να σε κάνει να πηγαίνεις για ύπνο και να ξυπνάς νωρίτερα από τους περισσότερους ανθρώπους. Μπορεί να δυσκολεύεσαι να μείνεις ξύπνια τη νύχτα και να δυσκολεύεσαι να ξανακοιμηθείς μόλις ξυπνήσεις νωρίς το πρωί.
Διαταραχή ύπνου-αφύπνισης εκτός 24 ωρών: Τα άτομα με αυτή την πάθηση έχουν την ίδια διάρκεια ύπνου ανά ημέρα, αλλά το εσωτερικό τους ρολόι είναι μικρότερο ή μεγαλύτερο από 24 ώρες, οπότε ο κιρκάδιος ρυθμός τους διαφέρει κατά μία ή δύο ώρες ανά ημέρα. Καθώς η αντίληψη του φωτός παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση των κιρκάδιων ρυθμών, τα περισσότερα άτομα με μη 24ωρη διαταραχή ύπνου-ξύπνου είναι εντελώς τυφλά.
Τι είναι ο ύπνος REM;
Συμπτώματα των δυσσομνιών
Εάν πάσχεις από δυσσομνία, τα συμπτώματα που εμφανίζεις μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με τον τύπο της διαταραχής ύπνου που έχεις. Αυτά είναι μερικά από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα των δυσσομνιών:
Έχεις δυσκολία να αποκοιμηθείς όταν υποτίθεται ότι πρέπει να κοιμηθείς
Να χρειάζεσαι τακτικά πάνω από 30 λεπτά για να αποκοιμηθείς τη νύχτα
Δυσκολεύεσαι να ξυπνήσεις το πρωί
Να ξυπνάς πολλές φορές κάθε βράδυ και να δυσκολεύεσαι να ξανακοιμηθείς
Να ξυπνάς πολύ νωρίς το πρωί και να μην μπορείς να ξανακοιμηθείς
Να ξυπνάς νιώθοντας κουρασμένη, σαν να μην έχεις κοιμηθεί καθόλου
Αισθάνεσαι εξαιρετικά νυσταγμένη κατά τη διάρκεια της ημέρας
Συχνός υπνάκος κατά τη διάρκεια της ημέρας
Να αποκοιμηθείς σε ακατάλληλες στιγμές κατά τη διάρκεια της ημέρας, μερικές φορές ενώ τρως, μιλάς ή οδηγείς
Ροχαλίζεις δυνατά κατά τη διάρκεια του ύπνου ή κάνεις άλλους ήχους, όπως ρουθούνισμα, αγκομαχητό ή πνιγμό
Παύση της αναπνοής για μικρά χρονικά διαστήματα κατά τη διάρκεια του ύπνου
Αισθάνεσαι δυσάρεστο μυρμήγκιασμα, σέρνεις τα άκρα σου το βράδυ ή τη νύχτα όταν προσπαθείς να κοιμηθείς
Τραβήγματα ή συσπάσεις των χεριών ή των ποδιών σου στον ύπνο σου
Ξυπνάς για να φας τη νύχτα, μερικές φορές πολλές φορές ανά νύχτα
Έχεις έναν ακανόνιστο κύκλο ύπνου που δεν ευθυγραμμίζεται με τον κύκλο των περισσότερων ανθρώπων
Αισθάνεσαι αγχωμένη και καταθλιπτική
Αισθάνεσαι ευερέθιστη, ανήσυχη ή ανυπόμονη
Να βιώνεις πονοκεφάλους, εγκεφαλική ομίχλη, προβλήματα μνήμης και δυσκολία συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια της ημέρας
Αντιμετωπίζεις δυσκολίες με τις σχέσεις, την εργασία ή το σχολείο και τις κοινωνικές υποχρεώσεις
Επιπτώσεις της έλλειψης ύπνου στην ψυχική υγεία
Διάγνωση των δυσσομνιών
Οι γιατροί, όπως οι ειδικοί ύπνου, μπορούν να διαγνώσουν τις δυσσομνίες με:
Ρωτώντας για τα συμπτώματά σου
Εξετάζοντας το προσωπικό και οικογενειακό ιατρικό ιστορικό σας
Πραγματοποιώντας σωματική εξέταση
Πραγματοποιώντας μια μελέτη ύπνου για την παρακολούθηση διαφόρων βιολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια του ύπνου
Οι 7 καλύτεροι ανιχνευτές ύπνου, σύμφωνα με τους ειδικούς
Αντιμετώπιση των δυσσομνιών
Η πορεία της θεραπείας που συνιστά ο γιατρός μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τον τύπο της δυσσομνίας που έχεις. Οι θεραπευτικές επιλογές μπορεί να περιλαμβάνουν:
Γνωστική συμπεριφορική θεραπεία για τη μείωση του άγχους γύρω από τον ύπνο
Ασκήσεις χαλάρωσης για να σας βοηθήσουν να διαχειριστείς τα επίπεδα άγχους
Θεραπεία με έντονο φως, ιδίως τα πρωινά, για να βοηθήσεις στην επαναφορά του εσωτερικού σου ρολογιού
Φαρμακευτική αγωγή, όπως τα υπνωτικά χάπια, τα οποία γενικά συνταγογραφούνται για βραχυπρόθεσμη χρήση
Συμπληρώματα, όπως η μελατονίνη, που βοηθούν ορισμένους ανθρώπους, αλλά συνιστώνται επίσης μόνο για βραχυπρόθεσμη χρήση
Καλές συνήθειες υγιεινής του ύπνου
Ισορροπημένη, θρεπτική διατροφή και ενεργός τρόπος ζωής
Καλύτερο ύπνο
Συμπέρασμα
Οι δυσσομνίες είναι μια ομάδα καταστάσεων ύπνου. Εάν έχεις μία ή περισσότερες από αυτές τις καταστάσεις, μπορεί να αισθάνεσαι κουρασμένη, ευερέθιστη και ανίκανη να λειτουργήσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας. Με την πάροδο του χρόνου, μπορεί να διαπιστώσεις ότι η εργασία, το σχολείο, οι σχέσεις και η κοινωνική σας ζωή πλήττονται λόγω της χρόνιας στέρησης ύπνου.
Εάν δεν κοιμάσαι καλά, μπορεί να είναι χρήσιμο να επισκεφθείς έναν γιατρό που μπορεί να διαγνώσει την κατάστασή σου και να σου συστήσει θεραπευτικές επιλογές. Ο γιατρός πρωτοβάθμιας περίθαλψης μπορεί να σας παραπέμψεις σε έναν ειδικό στον ύπνο, εάν τον χρειάζεσαι.
Πηγή:theissue.gr