13 Αυγούστου 1961: Ανατολικογερμανοί στρατιώτες περιπολούν στα συρματοπλέγματα που χωρίζουν το Βερολίνο στα δύο
Τείχος του Βερολίνου: Το τείχος της ντροπής που ήταν… αόρατο επί δεκαετίες για τους ΑριστερούςΕπί σχεδόν τρεις δεκαετίες χώριζε δύο συστήματα, οικογένειες, φίλους. Η…

 οικοδόμησή του ξεκίνησε πριν από 60 χρόνια. Ένα ντοκιμαντέρ για την Κρατική Ασφάλεια.

Εμβρόντητοι παρακολουθούσαν οι Βερολινέζοι εκείνο το πρωινό της 13ης Αυγούστου του 1961, αυτό που ξετυλίγονταν μπροστά στα μάτια τους. Δυνάμεις ασφαλείας της Ανατολικής Γερμανίας σφράγιζαν τον τομέα που βρισκόταν υπό σοβιετικό έλεγχο. Αστυνομικοί, μεθοριοφύλακες και μέλη των δυνάμεων καταστολής ξεκολλούσαν πέτρινα κομμάτια από το οδόστρωμα και τα χρησιμοποιούσαν ως βάση για οδοφράγματα, μπετονιένους πασσάλους ή σήκωναν συρματοπλέγματα. Μόνο μερικά σημεία ελέγχου παρέμειναν ανοιχτά. Όλες οι γραμμές του περιαστικού και του μετρό κόπηκαν. Το Βερολίνο διαιρέθηκε και έμεινε έτσι διαιρεμένο επί 28 χρόνια. Η Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας «έχτισε» τους πολίτες της.

«Αντιφασιστικό προστατευτικό διαχωριστικό»

Για την υπηρεσία Κρατικής Ασφάλειας, τη Στάζι, που οργανώθηκε σε υπουργείο και επικεφαλής του παρέμεινε για πολλά χρόνια ο διαβόητος Έριχ Μίλκε, επρόκειτο για ευτύχημα. Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγουν οι συγγραφείς Ντάνιελ και Γίργκεν Αστ καθώς και ο Χανς Χέρμαν Χέρτλ σε τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ, στο οποίο συμμετέχει και η Deutsche Welle. Το Τείχος και η απομόνωση της Α. Γερμανίας ήταν για τη Στάζι «εγγύησης της εξουσίας της, το ελιξίριο της ζωής της». Από τις 13 Αυγούστου του 1961 μέχρι τις 9 Νοεμβρίου του 1989 δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι της Στάζι είχαν ένα μοναδικό στόχο, να κάνουν απροσπέλαστο το Τείχος για τον λαό.Για να το επιτύχουν έστησαν ένα ολόκληρο σύστημα. Παρακολουθούσαν ανθρώπους, άνοιγαν επιστολές, έκαναν τους φίλους κατασκόπους, ή ακόμη και τους συζύγους.

Το φιλμ εξιστορεί τους μηχανισμούς της πρώην Ανατολικής Γερμανίας, ως κράτος αδίκου, και τον αυξανόμενο ρόλο του υπουργείου Κρατικής Ασφάλειας MfS σε αυτό. «Το MfS με το Τείχος κέρδισε σε σημασία» λέει στο ντοκιμαντέρ ο πρώην αντισυνταγματάρχης της Στάζι Χάραλντ Γέγκερ. «Τα καθήκοντά του, δηλαδή η παρακολούθηση του λαού, γίνονταν όλο και περισσότερα».Με το χτίσιμο των οδοφραγμάτων ο επικεφαλής της Μίλκε εξήγγειλε ότι «η κατάσταση μετά τις 13 Αυγούστου δείχνει ότι η οικοδόμηση ενός αντιφασιστικού προστατευτικού διαχωριστικού για τους πολίτες της Α. Γερμανίας είναι ορθή και καλή. Η εργατική τάξη κατέλαβε την εξουσία και δεν πρόκειται να την αφήσει».

Όλο και πιο απρόσβλητο γίνονταν αυτό το Τείχος χάρη κυρίως στην ορατή και διακριτική εργασία του μηχανισμού ελέγχου του Μίλκε. Άνθρωποι που διασύρθηκαν ως φυγάδες της δημοκρατίας έπεφταν νεκροί από χαλάζι πυροβολισμών των μεθοριακών αστυνομικών. «Τότε στα μάτια μου ήταν προδότες, που ήθελαν να προδώσουν τη χώρα μας, ανεξαρτήτως κινήτρου, πολιτικού ή οικονομικού. Τίποτα δεν δικαιολογούσε τη φυγή» λέει στο ντοκιμαντέρ ο Γέγκερ. Όποιος σχεδίαζε να φύγει, συλλαμβάνονταν, κατέληγε στη φυλακή ή τον «πουλούσαν» στη Δύση έναντι σκληρού νομίσματος. Παντού η Στάζι είχε βάλει το δαχτυλάκι της όταν αποκαλύπτονταν τούνελ διαφυγής, όταν πιάνονταν ταξιδιώτες από το Βερολίνο να επιχειρούν να διαφύγουν ή στρατολογούνταν οι λεγόμενοι «Ανεπίσημοι Πληροφοριοδότες» ΙΜ.
Ψεύτης ο Ούλμπριχτ;Ποιός έδωσε διαταγή να χτιστεί το Τείχος; Ο Βάλτερ Ούλμπριχτ, Γενικός Γραμματέας του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανίας SED. Αυτό έγινε δύο μήνες αφότου δήλωσε ενώπιον εκπροσώπων του διεθνούς τύπου ότι «κανείς δεν έχει την πρόθεση να χτίσει ένα τείχος». Πολλοί ιστορικοί πιστεύουν σήμερα ότι το SED και ο Ούλμπριχτ ήθελαν να αποκλείσουν το Δυτικό Βερολίνο πολύ νωρίτερα. Ήδη από το 1952 η Μόσχα σφράγισε τα σύνορα ανάμεσα στις δύο Γερμανίες. Έτσι πολλοί Ανατολικογερμανοί εκμεταλλεύονταν ως παραθυράκι διαφυγής το ανοιχτό Δυτικό Βερολίνο. Η Ανατολική Γερμανία υπέστη ανθρώπινη αφαίμαξη, ο Ούλμπριχτ ήθελε να κλείσει το άνοιγμα γι αυτό έδωσε τη διαταγή. Ούλμπριχτ, ένας ψεύτης; Το τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ ρίχνει φως σε εσωτερικές πτυχές του καθεστώτος. Πάλαι ποτέ επιτελικά στελέχη της Στάζι μιλούν και σχολιάζουν σπάνιες αυθεντικές ιστορικές μαγνητοσκοπήσεις.

«Το Τείχος έπρεπε από τη μια να κρατηθεί ως οικοδόμημα για ψυχολογικούς λόγους, αλλά από την άλλη θέλαμε να δείξουμε προς τα έξω ότι είμαστε ανοιχτοί» αναλύει ο Γκίντερ Εντερλάιν, αξιωματικός της Στάζι κάνοντας έναν απολογισμό. Τα τελευταία χρόνια της Α. Γερμανίας, όταν ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ ξεκίνησε την πολιτική της γκλάσνοστ και της περεστρόικα, τέθηκε το ανατολικογερμανικό καθεστώς υπό πίεση. «Όλα όσα είχαν σχέση με την πολιτική ύφεσης και χαλάρωσης των εντάσεων ήταν για μας, τη Στάζι, εξαιρετικά επικίνδυνα» θυμάται ο Εντερλάιν.

Ανάμεσα στο 1961 και το 1989 τουλάχιστον 140 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στο Τείχος του Βερολίνου ή σκοτώθηκαν από μεθοριακούς φύλακες του ανατολικογερμανικού καθεστώτος. Η ηγεσία του εξασφάλισε τη μακρά διατήρηση του Τείχους. Στο «αντιφασιστικό προστατευτικό Τείχος» οφείλει ο Μίλκε την παντοδυναμία του. Με την πτώση του Τείχους κατέρρευσαν και τα δύο. Ειρωνεία της τύχης: Ο Γκίντερ Σαμπόφκσι, που στις 9 Νοεμβρίου του 1989, παρανοώντας μια ταξιδιωτική οδηγία του ανατολικογερμανικού καθεστώτος προκάλεσε το άνοιγμα της μεθοριακής διάβασης στη Μπορνχόλμερ Στρασε και την πτώση του Τείχος του Βερολίνου ήταν ένας άνθρωπος της Στάζι.

Πηγή: https://www.dw.com/