Oι άνθρωποι με χαρακτηριστικά όπως είναι ψυχοπάθεια ή ο ναρκισσισμός είναι πιο πιθανό να είναι αδίστακτα, ανταγωνιστικά και…δυσάρεστα από τη φύση τους. Ωστόσο, από ότι δείχνουν νέες μελέτες δεν κρατούν τα ηνία της πιο σκοτεινής προσωπικότητας καθώς υπάρχουν και άνθρωποι με ενσυναίσθηση απόλυτα ικανοί να γίνουν αδίστακτοι.

Αυτά τα χαρακτηριστικά της ψυχοπάθειας, του ναρκισσιμού και της αντικοινωνικής συμπεριφοράς υπάρχουν σε αρκετό κόσμο, σε άλλους λιγότερο ή περισσότερο χωρίς απαραίτητα να πληρούν τις προϋποθέσεις για διάγνωση της διαταραχής προσωπικότητας.

Παραδοσιακά, οι άνθρωποι που έχουν αρκετά τέτοια χαρακτηριστικά θεωρείται πάντως ότι έχουν έλλειψη ενσυναίσθησης, γεγονός το οποίο δυνητικά τα κάνει πιο επικίνδυνα και επιθετικά σε σύγκριση με τους υπόλοιπους ανθρώπους. Παρόλα αυτά, μια πρόσφατη μελέτη δείχνει ότι αυτό μπορεί να μην ισχύει.

Συγκεκριμένα μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Personality and Individual Differences ταυτοποίησε μια ομάδα ατόμων που είχαν μερικά χαρακτηριστικά δυνητικά επικίνδυνα καθώς είχαν ενσυναίσθηση πάνω από το μέσο όρο. Αυτά τα άτομα τα ονομάζουν “dark empaths”. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι «σκοτεινοί ενσυναισθητικοί» δηλαδή, οι οποίοι ωστόσο χρησιμοποιούν το χάρισμά της ενσυναίσθησης προς ίδιον όφελος. Mετά από την μελέτη αυτή ο τύπος αυτής της προσωπικότητας απέκτησε τη φήμη της πιο επικίνδυνης προσωπικότητας. Είναι όντως έτσι;

Tα στοιχεία της προσωπικότητας που περιλαμβάνουν την ψυχοπάθεια, τον μακιαβελισμό και τον ναρκισσισμό όλα μαζί μαζεμένα ονομάζονται «μαύρη τριάδα» πάντως. Πιο πρόσφατα είχε προταθεί να προστεθεί και ο σαδισμός και να μετονομαστεί σε «μαύρη τετράδα». Οι σκοτεινοί αυτοί τύποι διαφέρουν αρκετά από τους «σκοτεινούς ενσυναισθητικούς» γιατί στερούνται…ενσυναίσθησης.

Η ψυχοπάθεια συνήθως χαρακτηρίζεται από επιφανειακή γοητεία και σκληρότητα. Τα άτομα αυτά έχουν ασταθή τρόπο ζωής και αντικοινωνική συμπεριφορά. Ο μακιαβελισμός από την άλλη, προέρχεται από τα γραπτά του Νικολό Μακιαβέλι, συγγραφέα της αναγέννησης, ιστορικό και φιλόσοφο. Περιέγραψε παιχνίδια ισχύος, απάτης, προδοσίας και εγκλήματος. Έτσι, ο μακιαβελισμός περιγράφει συνήθως τον κυνικό, χειριστικό και εκμεταλλευτικό χαρακτήρα. Από την άλλη, ο ναρκισσισμός χαρακτηρίζεται από μια ισχυρή αίσθηση ανωτερότητας, αίσθηση μεγαλείου και ότι δικαιούται να συμπεριφέρεται όπως επιθυμεί, τη στιγμή που ο σαδισμός αντλεί ευχαρίστηση από τον πόνο των άλλων. Αυτά τα χαρακτηριστικά τα οποία παρατηρούνται συχνά στην ψυχοπάθεια και στον μακιαβελισμό συχνά σχετίζονται μάλιστα με την επιθετική και αντικοινωνική συμπεριφορά.

Ο ρόλος της ενσυναίσθησης στους όχι και τόσο…αθώους «ενσυναισθητικούς»
Η ενσυναίσθηση αναφέρεται ως η δυνατότητα να μοιράζεται κανείς συναισθήματα και να αντιλαμβάνεται τα συναισθήματα των άλλων (Αν νιώθεις άσχημα, νιώθω και γω άσχημα). Ωστόσο, μπορεί να σχετίζεται και με την ικανότητα αντίληψης της σκέψης των άλλων η οποία περιγράφεται ως «γνωστική ενσυναίσθηση» (Ξέρω τι σκέφτεσαι και γιατί νιώθεις στεναχωρημένος»).

Για παράδειγμα, η έλλειψη ενσυναίσθησης είναι το το πιο κραυγαλέο σημάδι κλινικής ψυχοπαθολογίας που χρησιμοποιείται για να εξηγήσει τη συχνή, επίμονη και βίαιη συμπεριφορά. Όπως αναφέρουν οι καθηγητές ψυχολογίας Nadja Heym και Alexander Sumich στο άρθρο που υπογράφουν από κοινού στο The Conversation, αυτός είναι και ένας από τους λόγους που οι άνθρωποι με αυτά τα «σκοτεινά» χαρακτηριστικά πληγώνουν άλλους ανθρώπους ή έχουν δυσκολίες στις σχέσεις τους με τους άλλους.

Παραδόξως, κάποιοι ερευνητές είχαν αναφέρει σε προηγούμενη έρευνα όμως ότι κάποιοι άνθρωποι με αυτά τα χαρακτηριστικά είχαν επίπεδα ενσυναίσθησης στο μέσο όρο ή και πάνω από τον μέσο όρο. Αυτό στην ουσία βγάζει νόημα μέχρι ένα σημείο, καθώς χειρίζονται τους άλλους για τη δική τους βολή ή χαίρονται να βασανίζουν τους άλλους και αντλούν ευχαρίστηση από τον πόνο τους και για να μπορέσεις να το κάνεις αυτό πρέπει τουλάχιστον να μπορείς να τους καταλάβεις. Έτσι, για αυτό οι καθηγητές Heym και Sumich θεωρούν ότι δεν είναι και τόσο σίγουρο ότι κάποιος με αυτά τα χαρακτηριστικά δεν έχει ενσυναίσθηση.

Οι καθηγητές στη μελέτη τους έκαναν ολοκληρωμένες αξιολογήσεις σε 1000 άτομα, οι οποίες βασίστηκαν σε ερωτηματολόγια γύρω από την «μαύρη τριάδα» και την ενσυναίσθηση. Έπειτα εφάρμοσαν μια μέθοδο που ονομάζεται «λανθάνουσα ανάλυση προφίλ» (Latent Profile. Analysis) η οποία σου επιτρέπει να δημιουργήσεις συστάδες ανθρώπων με διαφορετικά ψυχολογικά προφίλ με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.
Όπως ήταν αναμενόμενο βρέθηκε ένα προφίλ ατόμων με «παραδοσιακά» χαρακτηριστικά της λεγόμενης «μαύρης τριάδας», τα οποία και είχαν πολύ χαμηλά ποσοστά ενσυναίσθησης (το 13% του δείγματος).

Επίσης, όπως παρατηρήθηκε βρέθηκε μια ομάδα με χαμηλότερα κοντά στο μέσο όρο χαρακτηριστικά που συγκέντρωναν αυτά τα χαρακτηριστικά ( γύρω στο 34% ) και μια ομάδα με τα ίδια χαρακτηριστικά αλλά με υψηλά επίπεδα ενσυναίσθησης ( το 33% ήταν ενσυναισθητικοί). Είχαν ακόμα πιο υψηλά επίπεδα τόσο στα χαρακτηριστικά της «μαύρης τριάδας» όσο και στην ενσυναίσθηση (περίπου το 20% του δείγματος). Ενδιαφέρον έχει ότι η τελευταία ομάδα είχε πολύ μεγάλο σκορ τόσο στην γνωστική ενσυναίσθηση όσο στην «παραδοσιακή» σε σύγκριση με την ομάδα που θεωρείται ότι ανήκει παραδοσιακά στην μαύρη τριάδα και σε όσους έχουν κάποια «τυπικά» χαρακτηριστικά.

Οι ερευνητές χαρακτήρισαν αυτές τις ομάδες με βάση την επιθετικότητα, την προσωπικότητα γενικά, την ψυχολογική ευαλωτότητα και το επίπεδο του ευ ζην του κάθε ατόμου. Οι «σκοτεινοί ενσυναισθητικοί» δεν ήταν ιδιαίτερα επιθετικοί όπως τα άτομα που ανήκουν στην παραδοσιακή τριάδα και θεωρούν ότι είναι μάλλον πιο επιθετικοί από τις άλλες δύο ομάδες, τουλάχιστον στο κομμάτι της έμμεσης επιθετικότητας, γεγονός το οποίο μπορεί να σχετίζεται με την χειριστικότητα και την πρόκληση πόνου στους άλλους μέσω της κοινωνικής απομόνωσης, του κακόβουλου χιούμορ και την πρόκληση ενοχής. Έτσι, παρόλο που η παρουσία ενσυναίσθησης μείωνε το επίπεδο της επιθετικότητάς τους δεν το «εξαφάνιζαν» κιόλας… Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ότι αυτά τα άτομα δείχνουν εξωστρεφή σε σχέση με τις άλλες κατηγορίες και αυτό τους βοηθά να έρχονται σε διάδραση με τα άλλα άτομα. Ωστόσο, πίσω από το κίνητρό τους αυτό είναι η επιθυμία ελέγχου.

 

 

Επιπλέον, οι «σκοτεινοί ενσυναισθητικοί» είναι επίσης πιο ψηλά σε ότι έχει να κάνει με τον νευρωτισμό, έναν τύπο αρνητικής σκέψης, ωστόσο δεν έχουν υψηλά επίπεδα κατάθλιψης, στρες ή άγχους. Αντίθετα, ο νευρωτισμός τους μπορεί να «σέρνει» μαζί του χαρακτηριστικά όπως ο θυμός, η εχθρότητα ή η αυτοαμφισβήτηση. Πράγματι, οι ενσυναισθητικοί φαίνεται να κριτικάρουν τον εαυτό τους ακόμα πιο σκληρά από τις άλλες προσωπικότητες που ανήκουν στην «μαύρη τριάδα». Έτσι, φαίνεται ότι έχουν συνείδηση, ίσως να μην τους αρέσει και αυτή τους η «σκοτεινή» τους πλευρά. Εναλλακτικά, τα αρνητικά τους συναισθήματα είναι μια απάντηση στο μίσος που τρέφουν για τον εαυτό τους.

Οι αόρατοι κίνδυνοι
Μέσα από την επιθετικότητα που αναφέρεται ότι έχουν οι «σκοτεινοί ενσυναισθητικοί», η οποία δεν είναι μεγάλη σε σύγκριση με την ομάδα που ανήκει στην «μαύρη τριάδα» είναι το γεγονός ότι επειδή ακριβώς έχουν ενσυναίσθηση είναι πολύ πιο δύσκολο να εντοπίσεις την «σκοτεινή» τους όψη. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι τα άτομα αυτά μπορούν να γίνουν σκληρά και αδίστακτα αλλά είναι σε θέση να περιορίσουν αυτή την επιθετικότητα.

Είναι επίσης σημαντικό να σημειώσουμε ότι αυτοί που έχουν διαγνωστεί ως αντικοινωνικές προσωπικότητες συνήθως δεν έχουν ενσυναίσθηση και είναι επικίνδυνα «αρπακτικά» πολλά από τα οποία είναι στην φυλακή. Αυτό που προσπαθεί να εξετάσει η έρευνα είναι αν οι άνθρωποι του γενικού πληθυσμού έχουν περισσότερα τέτοια «σκοτεινά» χαρακτηριστικά παρά διαταραχές προσωπικότητας. (Μακριά από μας…)

Οι ερευνητές επίσης προσπαθούν να εξετάσουν κατά πόσο η ανάληψη ρίσκων, ο αυθορμητισμός και η παρορμητικότητα σχετίζονται με την «μαύρη τριάδα». Προσπαθούν να κατανοήσουν καλύτερα τα συναισθήματα, τις εκφράσεις προσώπου και πως αντιλαμβάνονται και αντιδρούν σε απειλές.

Τα αποτελέσματα της νέας έρευνας δεν έχουν ακόμα δημοσιευτεί, ωστόσο δείχνουν ότι υπάρχουν δύο ακόμα προφίλ που μπορούν να προστεθούν στις ήδη υπάρχουσες κατηγορίες. Μια από αυτές είναι η κατηγορία ατόμων που κατά βάση έχει ενσυναίσθηση γνωστική και «παραδοσιακή» χωρίς ιδιαίτερα «σκοτεινά» χαρακτηριστικά . Η άλλη ομάδα, δείχνει ότι έχει αυτιστικά χαρακτηριστικά με ιδιαίτερα χαμηλή ενσυναίσθηση και μέση «γνωστική» ενσυναίσθηση κατά την οποία απουσιάζουν τα χαρακτηριστικά της «μαύρης τριάδας».

 

Πηγή:news4health.gr