Εισήγηση του Ζήνωνα Σατραζέμη μέλους Δ.Σ. «Σχολείου Ολύμπου» στο 50ο Πανελλήνιο Συνέδριο της ΕΣΕΤ
Ένα τεράστιο εγχείρημα Το «Σχολείο Ολύμπου», μία μεγάλη ιδέα, με σκοπό την ανάδειξη της τοπικής μας ιστορίας από την εποχή του μύθου μέχρι τη σύγχρονη εποχή, παρουσιάστηκε κατά της εργασίες του Συνεδρίου της ΕΣΕΤ.
Η «Ολυμπιακή Ακαδημία Κλασικών Σπουδών. Ο Μύθος, η Αρχαιολογία και η Φιλοσοφία συμβάλλοντας στην παγκόσμια γνώση και στην τοπική ανάπτυξη» ήταν το θέμα της εισήγησης του κου Ζήνωνα Σατραζέμη, μέλους Δ.Σ. «Σχολείου Ολύμπου».
Εισήγηση του Ζήνωνα Σατραζέμη
Στη σύντομη εισήγησή μας θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στα εξής ερωτήματα: Τι είναι «Σχολείο Ολύμπου – Πιερίων»; ποιοί είναι οι σκοποί του; πως τους επιτυγχάνει; και τέλος το όλο εγχείρημα πως συμβάλλει στην Τοπική Ανάπτυξη.
Θα μου επιτρέψετε όμως πριν αναφερθώ στα παραπάνω να μιλήσω γιατί θέλουμε να κάνουμε το Σχολείο Ολύμπου – Πιερίων στην περιοχή μας και όχι αλλού.
Μια ιδέα για να ριζώσει και να αποδώσει γλυκείς καρπούς θα πρέπει να συνδέεται άρρηκτα με τον τόπο γέννησής της και χαρακτηριστικότερο παράδειγμα σύνδεσης της ιδέας της γένεσης του μύθου με τον Όλυμπο δεν υπάρχει. Αυτός είναι και ο βασικός ίσως και ο μοναδικός λόγος που θα πρέπει να ιδρυθεί και να λειτουργήσει το Σχολείο Ολύμπου – Πιερίων στην Πιερία.
Κυρίες και Κύριοι
H ερμηνεία της « μυθικής σκέψης» αποτελεί κατοχυρωμένο αντικείμενο των Aθρωπιστικών Σπουδών, ήδη από τον προηγούμενο αιώνα, με γόνιμες διεπιστημονικές διασταυρώσεις ανάμεσα στη φιλολογία, την ιστορία, την ανθρωπολογία και την ψυχανάλυση.
Πρόκειται για μια σκέψη, ωστόσο, που η γοητεία της δεν εξαντλείται τόσο στο μακρινό παρελθόν όσο στο άμεσο παρόν.
Η δύναμη της μεταφοράς, της καθολικότητας και της αλληγορίας που διαθέτει ο μύθος, τον μετασχηματίζει διαρκώς και τον διαχέει μέσα στους ποικίλους κοινωνικούς λόγους (social discourses) των ημερών μας.
Από τις πανεπιστημιακές αίθουσες ως τις διαφημίσεις και από την υψηλή τέχνη ως τη μαζική κουλτούρα, ο μύθος σφραγίζει καθοριστικά την ανθρώπινη σκέψη και πράξη, αποτελώντας σταθερά μια «μεγάλη αφήγηση» (grand narrative”) στο συμβολικό κεφάλαιο της νεοτερικότητας.
Δεν είναι τυχαίο ότι ήδη στη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα οι «Σπουδές του Μύθου» (Myth Studies) κερδίζουν ολοένα και περισσότερο το ενδιαφέρον χιλιάδων ερευνητών, που προέρχονται από διαφορετικές πολιτισμικές παραδόσεις και διανοητικά περιβάλλοντα.
Προνομιακή θέση στη μελέτη της «μυθικής σκέψης» κατέχει ο αρχαιοελληνικός μύθος, καθώς το πολύμορφο πλέγμα των μυθικών παραστάσεων από τον αρχαίο ελληνικό κόσμο έχει αποτελέσει σε μεγάλο βαθμό τον πυρήνα της δυτικής εκπαίδευσης, λογοτεχνίας και τέχνης. Απόσταγμα προφορικών αφηγήσεων αποκρυσταλλωμένων σε διαφορετικές λογοτεχνικές και καλλιτεχνικές μορφές, ο αρχαιοελληνικός μύθος αποτελεί ανεξάντλητο θησαυρό για όλους τους τομείς της νοητικής δραστηριότητας.
Οι ίδιοι οι αρχαίοι δημιουργοί του δεν έπαψαν να στοχάζονται πάνω σ΄αυτόν, ενώ τα νεότερα κριτικά ρεύματα της σύγχρονης επιστήμης (δομισμός, μεταδομισμός, αποδόμηση, σπουδές του φύλου) αναγνώρισαν, πέρα από τις όποιες αποκλίσεις των προτεινόμενων προσεγγίσεων, στον μύθο, έναν ολικό τρόπο σκέψης που διέρχεται όλες τις μορφές της κοινωνικής και πνευματικής ζωής, συνδέοντας αφηρημένες έννοιες και βιωματικές εμπειρίες με χειροπιαστά δεδομένα: φυσικά και τεχνητά αντικείμενα, ζώα και φυτά.
Τα θεϊκά όντα που πρωταγωνιστούν κατά κανόνα στις αρχαιοελληνικές μυθικές παραστάσεις αποτελούν εξάλλου σύνθετες εγγενείς κατηγορίες, παιδαγωγικά πολύτιμες για την μύηση στην αρχαιογνωσία αλλά και την κατανόηση του παρόντος.
Ο αέναος κύκλος των μεταμορφώσεων, επανερμηνειών και ανασυνθέσεων της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας, λειτουργεί, άλλωστε, σε κάθε ιστορική περίοδο όχι μόνο ως μια μεταβαλλόμενη ερμηνεία των αρχαίων πηγών αλλά και ως δυνατότητα αναστοχασμού της ίδιας της πολιτισμικής συνείδησης της Ευρώπης.
Ας γυρίσουμε όμως στα αρχικά ερωτήματα.
Τι είναι το «Σχολείο Ολύμπου – Πιερίων»;
Πρόκειται για ένα Διεθνές κέντρο Κλασσικών σπουδών που θα υλοποιηθεί στις παρολύμπιες περιοχές και έχει σαν στόχο να φέρει φοιτητές, ερευνητές και καθηγητές από τα ενδιαφερόμενα Πανεπιστήμια του κόσμου στον τόπο όπου γεννήθηκε η ελληνική Μυθολογία, στη σκιά του νεφεληγερέτη Ολύμπου
για να ασχοληθούν με την Μυθολογία, την Αρχαιολογία και τη Φιλοσοφία.
Δεν πρόκειται για ιδιωτικό Πανεπιστήμιο και δεν φιλοδοξεί να εκδώσει πτυχία ούτε τώρα ούτε στο μέλλον. Το όλο εγχείρημα έχει την καθολική αποδοχή της τοπικής κοινωνίας, των φορέων της και της Τ.Α, συμμετέχουν στο νομικό σχήμα οι Δήμοι του Νομού Πιερίας και η Αντιπεριφέρεια.
Για να μπει μπροστά η υλοποίηση της ιδέας μας θα πραγματοποιηθούν κάποια βασικά βήματα.
Πρώτον θα προκληθεί ένας παγκόσμιος αρχιτεκτονικός διαγωνισμός με τον οποίο επιτρέπουμε στη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα να μελετήσει τον Όλυμπο , την ιστορία του και να μας πει πως θα έβλεπε την κατασκευή αιθουσών, αμφιθεάτρων, μουσείων, συνεδριακού κέντρου, με σύγχρονες αντιλήψεις και απόλυτο σεβασμό του περιβάλλοντος, για την υποδοχή όλων αυτών των εν δυνάμει φιλελλήνων, εραστών της Μυθολογίας, Αρχαιολογίας και Φιλοσοφίας.
Δεύτερον θα πραγματοποιηθεί παγκόσμιο συνέδριο Μυθολογίας (Αρχαιολογίας και Φιλοσοφιας) 2.000 συνέδρων αδιαμφισβήτητης ακαδημαϊκής αξίας εδώ στον Όλυμπο, ώστε οι καλύτεροι και οι προθυμότεροι να αποτελέσουν τους καλυτέρους συμβούλους μας για να κάνουμε από κοινού τα εκπαιδευτικά προγράμματα που θα είναι σε θέση να προσελκύσουν το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας, αφού θα πρόκειται για κάτι μοναδικό.
Τρίτον θα αρχίσει η υλοποίηση της ιδέας με τα βασικά κτήρια τα οποία μπορούν να είναι σε διάφορα μέρη της Πιερίας και βέβαια ως περιουσία της Τ.Α θα παραμείνει σε αυτήν η κυριότητα ες αεί εκτός και αν οι Δήμοι αποφασίσουν αλλιώς.
Στην υλοποίηση της ιδέας θα συμβάλλουν πάνω από 100 Πανεπιστήμια τα οποία θα αποτελέσουν τους πρώτους συμμάχους και τα οποία θα δείξουνέμπρακτο ενδιαφέρον να στείλουν τους φοιτητές εδώ για 6 μήνες, σε μορφή Erasmus ή Socrates. Τονίζω, οι μεν ξένοι θα πληρώνουν τα δίδακτρα που τους αναλογούν, οι δε Έλληνες φοιτητές θα παρακολουθούν δωρεάν. Το μάστερ σπουδών που θα δίνεται είναι κάτι ανάλογο με αυτό που ήδη δίνεται στην Αρχαία Ολύμπια.
Πρέπει να το ξεκαθαρίσουμε πως δεν πρόκειται για ιδιωτικό Πανεπιστήμιο, και η στελέχωση του θα γίνει από καταξιωμένους ακαδημαϊκούς διεθνούς κύρους, και θα θεωρείται κατά συνέπεια ανώτατο πνευματικό ίδρυμα, μοναδικό σε παγκόσμια κλίμακα, για να μπορεί να προκαλέσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον.
Όπως καλά αντιλαμβάνεστε η ίδρυση ενός τέτοιου ερευνητικού χώρου με στόχο την εμπεριστατωμένη μελέτη του σύνθετου φαινομένου που περιγράφουν οι όροι μύθος και μυθολογία φιλοδοξεί να καλύψει ένα επιστημονικό κενό, διαφορετικό από τα συνηθισμένα. Δεν σκοπεύουμε στην ίδρυση μιας αυτόνομης επιστήμης των μύθων, αλλά στη δημιουργία ενός φορέα, όπου, μέσω της κατάργησης των στεγανών, φιλόλογοι, ιστορικοί, αρχαιολόγοι, ψυχολόγοι, ιστορικοί της τέχνης, κοινωνιολόγοι, φιλόσοφοι, ψυχαναλυτές, ανθρωπολόγοι, κ.ά., ο καθένας από τη δική του οπτική, αλλά και όλοι μαζί σε συνεργασία, θα επικεντρωθούν στην ανάδειξη των ποικίλων πτυχών του μοναδικού αυτού τρόπου σκέψης.
Ποιοί είναι οι σκοποί του και πως τους επιτυγχάνει;
Το Σχολείο Ολύμπου – Πιερίων στοχεύει στις εξής δράσεις:
Στη συστηματική μελέτη, έρευνα, διάσωση, διάδοση και προβολή στοιχείων της Ελληνικής Ιστορίας και του Ελληνικού Πολιτισμού και την ανάδειξη της επί χιλιετηρίδες συνέχειας του ελληνικού γένους καθώς και την προβολή του Ελληνισμού μέσα από κάθε διάστασή του.
Στην υποστήριξη δράσεων και εκδηλώσεων που αφορούν την επιστήμη, τα γράμματα και τις τέχνες, που σχετίζονται με το πολιτισμικό απόθεμα και τις διαχρονικές αξίες του Ολύμπου.
Στην ανάδειξη και την καλλιέργεια καθώς επίσης την διάσωση και διάδοση των διαχρονικών αξιών του αρχαιοελληνικού πολιτισμού.
Στην καλλιέργεια του σεβασμού για την ελληνική Ιστορία, τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό, τη μυθολογία, τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις και γενικότερα για το πολιτιστικό υπόβαθρο της Ελλάδας.
Στη συνεργασία με Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα προπτυχιακών ή μεταπτυχιακών σπουδών αντίστοιχων με το σκοπό της εταιρίας γνωστικών αντικειμένων, ιδίως με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, για την διοργάνωση κύκλου σεμιναρίων στο γνωστικό αντικείμενο της φιλοσοφίας, της επιστήμης και της τέχνης, που σχετίζονται με το αξιακό απόθεμα του Ολύμπου-Πιερίων.
Στη συλλογή, καταγραφή και συστηματοποίηση όλου του σχετικού υλικού, είτε αυτό προέρχεται από διάφορες πηγές (γραπτές ή προφορικές) είτε από την καλλιτεχνική δημιουργία (κινηματογράφο, θέατρο, καλές τέχνες), είτε από την ιστορία της μυθολογικής έρευνας.
Στη δημιουργία πλήρους ψηφιακής βιβλιο
θήκης εξειδικευμένης στο αντικείμενο της μυθολογίας και των συναφών κλάδων, τη συγκρότηση σύγχρονων βάσεων δεδομένων και οπτικοακουστικών αρχείων για την προσφορότερη και πληρέστερη αξιοποίηση του υλικού από τους ενδιαφερόμενους ερευνητές και φορείς.
Στην οργάνωση διεθνών συμποσίων, συνεδρίων, σεμιναρίων, κ. ά. με στόχο την εμβάθυνση σε ειδικές θεματικές ενότητες και κατηγορίες που θα συντελέσουν στην ανάδειξη πολιτισμικών δεδομένων (π.χ. από τον χώρο της Μακεδονίας), στον προβληματισμό πάνω σε όλους τους τομείς της μυθολογίας καθώς και στο διάλογο μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών και περιόδων. Εκδόσεις θεματικού χαρακτήρα θα γνωστοποιούν τα πορίσματα των συναντήσεων αυτών στη διεθνή επιστημονική κοινότητα και θα θέτουν ερωτήματα για τις μελλοντικές συνεργασίες.
Στην προβολή ή/και φιλοξενία καλλιτεχνικών εκδηλώσεων (εγκαταστάσεων, εκθέσεων, παραστάσεων, προβολών κ.λπ.) που χρησιμοποιούν, ανασυνθέτουν, επικαιροποιούν μυθολογικό υλικό.
Στη διδασκαλία της νέας και της αρχαίας ελληνικής γλώσσας ως κοινό μέσο επικοινωνίας μεταξύ φοιτητών από διαφορετικές χώρες με στόχο την ανάδειξη των πολιτισμικών δεδομένων της χώρας αλλά και τη μελέτη και επεξεργασία υλικού που προέρχεται τόσο από τους αρχαίους πολιτισμούς όσο και από νεότερους (π.χ. η μυθολογία στη νεότερη Ελλάδα, σύγκριση με τις μυθολογίες των βαλκανικών χωρών, κ.ά)· την οργάνωση εντατικών σεμιναρίων σχετικών με συναφή γνωστικά πεδία (φιλοσοφία, ιστορία, ιστορία τέχνης), στοχευμένων θεματικά στην ερμηνεία και ανάλυση του μύθου (πχ. μύθος και φιλοσοφική αλληγορία)· την εξοικείωση με χρήσιμες βοηθητικές επιστήμες (επιγραφική, παπυρολογία) καθώς και με τις νέες τεχνολογίες και τις εφαρμογές τους στις ανθρωπιστικές επιστήμες.
Στην οργάνωση εκπαιδευτικών εκδρομών, περιηγήσεων και διαλέξεων σε αρχαιολογικούς τόπους και μουσεία του ελληνικού κυρίως χώρου.
Στην παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού κατάλληλου για μαθητές και διδάσκοντες όλων των βαθμίδων· τη δημοσίευση έγκυρου και ανανεωμένου εκλαϊκευτικού υλικού με στόχο τη διάδοση της γνώσης πέρα από τον ακαδημαϊκό κόσμο και τον ευρύτερο κοινωνικό διάλογο.
Στη λειτουργία εργαστηρίων με στόχο τη συνεργασία με επιστημονικούς φορείς και ερευνητικά δίκτυα από την Ελλάδα και το εξωτερικό, χωρίς να αποκλείεται και η σύνδεση με φορείς που συχνά αντλούν το υλικό τους από τον χώρο της μυθολογίας (π.χ. διαφήμιση, μουσεία κλπ).
Στη χορήγηση υποτροφιών σε φοιτητές και νέους επιστήμονες για την πραγματοποίηση αξιόλογων προγραμμάτων που άπτονται του προηγούμενων στόχων.
Το όλο εγχείρημα πως συμβάλλει στην Τοπική Ανάπτυξη:
Η Τοπική Ανάπτυξη είναι στοιχείο της ιδιοπροσωπείας της τοπικής κοινωνίας και σαν τέτοιο θα πρέπει να την διαπερνά στο σύνολό της και να την συνεγείρει κάνοντάς την συμμέτοχο και ενεργό. Έτσι η ιδέα της ίδρυσης του Σχολείου Ολύμπου – Πιερίων έχει ποτίσει την τοπική κοινωνία στην ολότητά της και είναι ώριμο αίτημα του Πιερικού λαού. Άρα με την λογική των συνεργειών στις δράσεις είναι σίγουρο ότι θα φέρει άνθηση στην τοπική ανάπτυξη δημιουργώντας πλούτο και θέσεις εργασίας. Δεν είναι μόνον μεγέθυνση της τοπικής οικονομίας η έλευση φοιτητών, μαθητών και ποικίλων επισκεπτών στον τόπο μας, είναι και η δημιουργία συναφών υποστηρικτικών δράσεων και επιχειρήσεων, όπως ξενοδοχεία, μαρίνες, δίκτυα κ.λ.π. Πρόκειται για μια πραγματική έκρηξη ανάπτυξης, κοσμογονία θα λέγαμε η οποία θα διαχέεται στο σύνολο του Νομού Πιερίας αλλά και σε όμορους Νομούς που θα ήθελαν να συμμετάσχουν στην όλη προσπάθεια.
Βέβαια κεντρικό αναπτυξιακό στοιχείο για μας αποτελεί η ανάδειξη της τοπικής μας ιστορίας από την εποχή του μύθου μέχρι τη σύγχρονη εποχή, η εδραίωση της κεντρικής ιδέας ότι η Πιερία και γενικότερα η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να μετασχηματισθεί σε κέντρο της παγκόσμιας γνώσης στις ανθρωπιστικές σπουδές συμβάλλοντας αποφασιστικά στη προώθηση της Παγκοσμιότητας ως αντίδοτο και άλλο δρόμο ανάπτυξης και συνεργασίας των λαών κόντρα στην μηδενιστική παγκοσμιοποίηση που θέλει τους λαούς να ζουν να αναπτύσσονται και να κινούνται μέσα σε μία παγκόσμια ομοιομορφία προτύπων.
Κυρίες και Κύριοι
Με ακοίμητη την έγνοια για τον μυθικό τους κόσμο οι Έλληνες κατόρθωσαν να τον κάνουν άξιο να εκφράσει τους στοχασμούς και τα αισθήματά τους, προπαντός τα ιδανικά τους۠ γιατί ένας λαός είναι εκεί στο μύθο του που κατά κύριο λόγο προβάλλει τους πόθους του και τα όνειρά του, καθώς γρήγορα διαπιστώνει πως μέσα στη ζωή οι πόθοι αυτοί σκοντάφτουν σε εμπόδια αξεπέραστα. Στο μύθο
η φαντασία είναι ελεύθερη να δώσει υπόσταση σε ό,τι ο άνθρωπος θα ήθελε πραγματικά να είναι, αλλά δεν μπορεί. Σας καλούμε λοιπόν να μπολιάσετε το δικό σας όνειρο, με το δικό μας μύθο για να ανοίξουμε καινοτόμους δρόμους ιστορικής αυτογνωσίας και τοπικής ανάπτυξης.
Σας ευχαριστώ για την υπομονή σας.